Μετά τις συλλήψεις των τριών επιστατών που πυροβόλησαν εν ψυχρώ, οι εργάτες της νάιλον πολιτείας στη Νέα Μανωλάδα περιμένουν τη δικαίωση. Φυλάνε τις αποδείξεις των ημερομισθίων τους σε ένα παχύ κίτρινο τετράδιο. Ανά μήνα, ημέρα και όνομα φαίνεται ποιος δούλεψε πού και πόσο. Σε αυτά όμως δεν θα διαβάσεις τις απειλές που δέχονταν, τις συνθήκες διαβίωσής τους ή ότι ανάμεσά τους απασχολούνταν και δύο ανήλικοι.
«Μας αρέσει η δουλειά, δεν είμαστε τρομοκράτες. Εχουμε μόνο ένα ταπεινό αίτημα: δώστε μας σας παρακαλούμε τα λεφτά μας», μου λέει ο 35χρονος Σαλάμ Αμπντούς, κάτοχος ροζ κάρτας αιτήσαντος πολιτικού ασύλου και ένας από τους εργάτες γης της εταιρείας Βαγγελάτος ΑΕ που δέχτηκαν την επίθεση των επιστατών όταν ζήτησαν τα χρωστούμενα.
Χθες, γύρω από την παραγκούπολη όπου μένει ο Αμπντούς μαζί με δεκάδες άλλους Μπανγκλαντεσιανούς, αναπάντεχη σιωπή σκέπαζε τα φραουλοχώραφα. Τα χέρια μεταναστών που άλλοτε συντονίζονταν στη μηχανική κίνηση της διαλογής δεν δούλεψαν. Η εμφάνιση ελεγκτών του ΣΕΠΕ και της Αστυνομίας θορύβησε τους παραγωγούς. Μόνο όσοι μετανάστες είχαν νόμιμα έγγραφα βούτηξαν και πάλι τα χέρια τους στο χώμα.
Το διαδικτυακό κάλεσμα σε μποϊκοτάζ της τοπικής παραγωγής και η διάδοση της είδησης παγκοσμίως προκάλεσαν ακυρώσεις παραγγελιών κυρίως από τη Ρωσία. Οπως μου είπε παραγωγός που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, χθες δεν έφυγε κανένα φορτηγό με φράουλες από Μανωλάδα και Βουπρασία. Κανονικά αυτή την εποχή περίπου 25 αυτοκίνητα την ημέρα φορτώνουν τελάρα με προορισμό το εξωτερικό. Οι ακυρώσεις των Ρώσων δεν γνωστοποιήθηκαν στους έλληνες παραγωγούς κοφτά, ως λύση μιας επιχειρηματικής συνεργασίας. Συνοδεύονταν από emails καταδίκης της επίθεσης.
ΕΚΡΗΞΗ ΕΡΓΑΤΩΝ. Η φράουλα δεν ευδοκιμούσε ανέκαθεν σε αυτή τη γωνιά του Νομού Ηλείας, ούτε η απασχόληση των εργατών γης γινόταν πάντοτε υπό συνθήκες εκμετάλλευσης. Στις αρχές του ’80 ο ναουσαίος παραγωγός Μπαμπάτσης σύστησε την καλλιέργεια. Τότε στη Μανωλάδα καλλιεργούσαν μόνο 200 στρέμματα. Οι ιδιοκτήτες τους μετέφεραν με φορτηγάκια έλληνες εργάτες από τα γύρω χωριά. Σήμερα τα φραουλοχώραφα εκτείνονται σε 12.000 στρέμματα σε Ηλεία και Αχαΐα.
Οσο αυξάνονταν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις άλλαζε και η σύνθεση του εργατικού δυναμικού. Μετά τους Ελληνες ήρθαν άλλοι Βαλκάνιοι, ακολούθησαν Αιγύπτιοι και σήμερα κυρίως Μπανγκλαντεσιανοί. Ο αριθμός τους εκτιμάται σε 4.000 σε μια ακτίνα 50 χιλιομέτρων, τίποτα όμως δεν είναι ξεκάθαρο. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, τοπικοί παράγοντες και κάποιοι παραγωγοί δεν επέτρεψαν να καταγραφούν οι μετανάστες εργάτες κατά την απογραφή του 2011. Ηθελαν να κρατηθεί ο πληθυσμός της Μανωλάδας κάτω από τους 2.000 κατοίκους για να γλιτώσουν από την υποχρέωση να πληρώνουν ΤΕΒΕ βάσει της σχετικής νομοθεσίας.
Οι περισσότεροι μετανάστες εργάτες μετρούν χρόνια στην περιοχή. Οι εργαζόμενοι όμως στη Βαγγελάτος ΑΕ λένε ότι βρέθηκαν εκεί πριν από έξι μήνες. «Ημασταν άνεργοι στην Αθήνα, χρειαζόμασταν λεφτά. Δύο δικοί μας μάς έφεραν εδώ», λέει ο Αμπντούς. Αυτοί οι δύο μεσάζοντες είναι ομοεθνείς τους. Ονομάζονται Τούπου Τσαουνταρί και Αμπού Μπακάρ. Τους αποκαλούν commanders («διοικητές»). Συναντώ τον Μπακάρ στην παραγκούπολη πλάι στις καλλιέργειες. Ζει τέσσερα χρόνια στην περιοχή, τα τρία από αυτά εργάζεται στη Βαγγελάτος ΑΕ. Αυτός μου δείχνει το βιβλίο με τις αποδείξεις. Αυτός και ο άλλος «διοικητής» κανονικά θα εισέπρατταν τα χρήματα από το «αφεντικό» και θα τα μοίραζαν στους συμπατριώτες τους, ανάλογα με το πόσα μεροκάματα τους αναλογούσαν.
Οταν ρώτησα τους άλλους μετανάστες αν οι «διοικητές» τούς πήραν χρήματα για να τους φέρουν στα χωράφια ή αν τους κρατούν προμήθεια από τα ημερομίσθια όλοι αρνήθηκαν. «Μας βοήθησαν, μας αγαπάνε», μου είπαν. Ο Μπακάρ δεν ήταν μπροστά.
Η αρχική συμφωνία με τον έλληνα εργοδότη τους ήταν 22 ευρώ ημερομίσθιο, λέει ο Αμπντούς. Κανονικά εργάζονταν επτά ώρες, ξαπόσταιναν μία και αν υπήρχε φόρτος συνέχιζαν ακόμη ένα τρίωρο (χωρίς να λογίζεται, όπως λένε, αυτό στις αμοιβές τους).
ΑΠΕΙΛΕΣ. Η διεκδίκηση των χρωστούμενων κράτησε καιρό. Ο εργοδότης τους ζητούσε να κάνουν υπομονή για τον επόμενο μήνα. Μέχρι που την προηγούμενη εβδομάδα οι εργάτες αποφάσισαν να απεργήσουν. «Σας δίνω νερό, δεν σας ζητώ χρήματα για το ηλεκτρικό ρεύμα, σας αγοράζω ρύζι και κοτόπουλο», τους είπε –σύμφωνα με τον Αμπντούς –για να δικαιολογήσει τη μη πληρωμή τους. Αργότερα, όπως λέει ο μετανάστης, άρχισαν οι απειλές από την επιχείρηση. «Μας είπαν: «Αν δεν πάτε για δουλειά θα κάψουμε όλες τις παράγκες»», λέει ο Αμπντούς. Οι επιστάτες που επέβλεπαν το έργο τους αποκαλούνται από τους μετανάστες «κομάντο».
Ο παράγκες τους θυμίζουν παροικία σκλάβων. Σαν να πήρε κάποιος τα υπνωτήρια του αθηναϊκού κέντρου, όπου δεκάδες στοιβάζονται σε ένα δωμάτιο, και τα φύτεψε σε ένα χωράφι. Η υδροδότηση γίνεται με σωλήνα που καταλήγει σε ένα γειτονικό βενζινάδικο. Το νερό θολό. Για τουαλέτες έχουν δυο τρύπες στο χώμα. Τέσσερα θερμοκήπια χρησιμοποιούνται σαν δωμάτια, το καθένα με μια αυτοσχέδια κουζίνα γκαζιού. Ενα άλλο αξιοποιείται ως χώρος προσευχής.
«Αν πάρουμε όσα μας χρωστούν, οι περισσότεροι θέλουμε να γυρίσουμε στο Μπανγκλαντές. Λίγοι θέλουν να βρουν δουλειά αλλού. Δεν είναι ζωή αυτή», υποστηρίζει ο Αμπντούς. Σε αυτόν τον καταυλισμό εργατών ζουν και δύο ανήλικοι. Φαίνονται παιδιά, αν και δεν μπορέσαμε να εξακριβώσουμε την ηλικία τους. Ο Κασέν κατά δήλωσή του είναι 14 ετών και ο Ρουμπέλ, όπως λέει, έκλεισε τα 12.
Απάντηση των επιστατών με νέα ερωτήματα
Τον ισχυρισμό ότι οι εργάτες-θύματά τους ήταν «αντιπαραγωγικοί» και γι’ αυτό τους απέλυσαν και στη θέση τους προσέλαβαν άλλους, προέβαλαν οι τρεις επιστάτες της επιχείρησης Βαγγελάτος ΑΕ, που πυροβόλησαν τους εργάτες. Ισχυρίζονται επίσης ότι πυροβόλησαν από φόβο επειδή οι εργάτες κινήθηκαν εναντίον τους. Δεν εξηγούν όμως γιατί εκείνοι έμειναν απλήρωτοι ούτε γιατί αυτοί αφού αρχικά έφυγαν, στη συνέχεια επέστρεψαν οπλισμένοι και πυροβόλησαν στο ψαχνό
Αναζήτηση
