Ενας νεαρός σερφάρει στο Διαδίκτυο από το τάμπλετ του στην αίθουσα αναμονής σιδηροδρομικού σταθμού. Την ίδια στιγμή, ένας άνδρας καθισμένος στον καναπέ του σπιτιού του συμπληρώνει μια διαδικτυακή φόρμα με τα προσωπικά του στοιχεία κατά τη διάρκεια έρευνας αγοράς για ένα ποδήλατο. Πατώντας Enter και οι δυο τους απογυμνώνονται… Τα στοιχεία τους είναι ορατά και από άλλους. «Στο Διαδίκτυο αποκαλύπτετε περισσότερα από ό,τι νομίζατε», προειδοποιεί η διαφημιστική καμπάνια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Το σποτ που άρχισε να προβάλλεται από τα τέλη Ιανουαρίου, καταλήγει: «Αποκτήστε τον έλεγχο των προσωπικών σας δεδομένων».

Η συζήτηση για την ασφάλεια, τη χρήση αλλά και την οικονομία η οποία περιστρέφεται γύρω από τα προσωπικά δεδομένα επανέρχεται στην επικαιρότητα μετά την αποκάλυψη χθες ότι εταιρεία παροχής υπηρεσιών εμπορευόταν εκατομμύρια αρχεία με προσωπικά δεδομένα πολιτών. Πρόκειται για την τρίτη ανάλογη υπόθεση το τελευταίο διάστημα. Είχαν προηγηθεί η υπόθεση υποκλοπής 9 εκατ. εγγραφών προσωπικών δεδομένων ελλήνων πολιτών, οι οποίες σύμφωνα με αστυνομικές πηγές περιελάμβαναν διευθύνσεις, τηλέφωνα, αριθμούς φορολογικών μητρώων, αριθμούς κυκλοφορίας Ι.Χ. και άλλα στοιχεία που υπάρχουν στο υπουργείο Οικονομικών, ενώ και πριν από λίγες ημέρες συνελήφθη Ουκρανός που διέθετε προσωπικά δεδομένα 3 εκατ. Ελλήνων. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις οι ίδιοι οι πολίτες είναι εκείνοι οι οποίοι παρέχουν οικειοθελώς και με νόμιμο τρόπο τις προσωπικές τους πληροφορίες εντός και εκτός Διαδικτύου, λένε οι ειδικοί.

Η ΜΕΘΟΔΟΣ. «Σε οποιαδήποτε δραστηριότητα –από την έκδοση μιας κάρτας μέλους σε ένα κατάστημα, την πλοήγηση στο Διαδίκτυο μέχρι τη συναλλαγή με κρατικούς φορείς –παρατηρούμε τη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων», αναφέρει η Λίλιαν Μήτρου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Οπως εξηγεί, η συλλογή προσωπικών δεδομένων με σκοπό τη διαφήμιση γίνεται συχνά με νόμιμο τρόπο: είτε με στοιχεία που δίνονται οικειοθελώς από τους ίδιους τους καταναλωτές είτε μέσω δημόσιων και προσιτών πηγών, όπως ο τηλεφωνικός κατάλογος, το μητρώο των μελών ενός κλάδου αλλά και λίστες συμμετεχόντων σε επαγγελματικές εκδηλώσεις και εκθέσεις. Το ζητούμενο είναι, λέει η κ. Μήτρου, κάθε φορέας και επιχείρηση να επεξεργάζεται τα στοιχεία για τον σκοπό για τον οποίο τα συλλέγει.

«Οι πληροφορίες που υπάρχουν σε αυτές τις βάσεις δεδομένων αφορούν το καταναλωτικό προφίλ των πελατών μιας εταιρείας και έχουν αποκλειστικό σκοπό προωθητικές ενέργειες», λέει στα «ΝΕΑ» η Φωτεινή Γερομαλίδου, διευθύνουσα σύμβουλος της διαφημιστικής εταιρείας Wunderman και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής integrated marketing της Ενωσης Διαφημιστικών Εταιρειών Ελλάδος. «Οι καταναλωτές μας μιλούν επώνυμα και συμφωνούν να δώσουν στοιχεία που τους ζητάμε –όπως το όνομα, το κινητό τηλέφωνο και η διεύθυνσή τους. Σε ό,τι αφορά τις μεγάλες πολυεθνικές ή ελληνικές εταιρείες που επενδύουν σε τέτοια σημαντικά προωθητικά προγράμματα, δεν υπάρχει βάση δεδομένων η οποία να μην έχει τη σαφή συγκατάθεση του ανθρώπου που παρέχει αυτά τα στοιχεία. Δεν μας ενδιαφέρουν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, αλλά κυρίως το προφίλ κάθε καταναλωτή, όπως ηλικία, ενδιαφέροντα, αγαπημένες μάρκες και προϊόντα, καταναλωτικές συνήθειες, αριθμός προστατευόμενων μελών, το επίπεδο του εισοδήματός τους και άλλα στοιχεία», λέει.

Οι βάσεις δεδομένων, εξηγεί η κ. Γερομαλίδου, δημιουργούνται για τις ανάγκες των προγραμμάτων πιστότητας των εταιρειών, αποτελούν «περιουσία» τους και δεν πωλούνται ακριβώς γιατί κάθε εταιρεία έχει δαπανήσει μεγάλα ποσά με σκοπό να δημιουργήσει τη δική της βάση δεδομένων, με τις πληροφορίες των πελατών που την ενδιαφέρουν.

ΣΑΦΑΡΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ. «Οταν θέλεις να κάνεις στοχευόμενο μάρκετινγκ πρέπει να κάνεις τμηματοποίηση της αγοράς, μεταξύ των άλλων συμπεριφορική, γεωγραφική, δημογραφική και ψυχογραφική», αναφέρει ο Γιώργος Κλήμης, επίκουρος καθηγητής Διοίκησης και Μάρκετινγκ στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου. «Η πολυτιμότερη πληροφορία είναι το κοινωνικοοικονομικό προφίλ του καταναλωτή, το οποίο είναι πολυπαραγοντικό. Προκύπτει από το επίπεδο μόρφωσης και την κλίμακα του εισοδήματος. Υστερα συνδιαμορφώνεται από το επάγγελμα, την περιοχή διαμονής και την οικογενειακή κατάσταση», συμπληρώνει. «Στη συνέχεια, με τη χρήση διαφόρων αλγορίθμων προσπαθούν να εντοπίσουν ανάμεσα στα δεδομένα κοινά στοιχεία, ώστε να τα χρησιμοποιήσουν για τη λεγόμενη στοχευμένη διαφήμιση», αναφέρει ο Χρήστος Δουλγέρης, καθηγητής στο Τμήμα Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά.