Το 2009 θα μείνει στην Ιστορία ως η χρονιά- ορόσημο που επιτέλους η Ελλάδα απέκτησε ανεξάρτητο (από τα δημόσια έργα) υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ). Οι προσδοκίες μας από την ηγεσία του ΥΠΕΚΑ είναι μεγάλες. Ποιο είναι σήμερα όμως το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό πρόβλημα της χώρας; Ο κίνδυνος να ξεσπάσει σήμερα μια παγκόσμια κρίση έλλειψης πόσιμου νερού είναι πολύ μεγαλύτερος από όσο φανταζόμαστε. Η συρρίκνωση των διαθέσιμων αποθεμάτων νερού έχει αναδειχθεί σε παγκόσμιο ζήτημα, μιας και έχουμε εκθετική αύξηση του πληθυσμού ενώ ανάλογα εκθετική είναι και η (μικροβιακή) μόλυνση και η (χημική) ρύπανση των τωρινών υδάτινων αποθεμάτων.

«Εάν το νερό δεν θεωρούνταν ανθρώπινο δικαίωμα, τότε θα αποτελούσε λαμπρή επένδυση», επισημαίνει ο Α. Μάιλς της Κingfisher Capital. Οι επενδύσεις σε νερό μπορούν να γίνουν από εταιρείες υπηρεσιών κοινής ωφελείας, που αντλούν, επεξεργάζονται και διανέμουν νερό. Θα μπορούσαν όμως να περιλαμβάνουν και σχετικούς τομείς, όπως τη διαχείριση αποβλήτων που θα συνέβαλλε στην αποτελεσματικότερη χρήση του νερού, αλλά και προϊόντα σχετικά με το νερό (τρόφιμα). Σε πρόσφατη έκθεσή της, η Ιnternational Finance Corporation (της Παγκόσμιας Τράπεζας) προειδοποιεί ότι εάν δεν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα, το 2030 η ζήτηση για νερό θα ξεπεράσει την προσφορά κατά 40%. Σύμφωνα με την έκθεση αυτή, τα μεγαλύτερα προβλήματα θα ανακύψουν σε Ινδία και Κίνα ενώ, χωρίς συντονισμένες ενέργειες, η Ινδία δεν θα είναι σε θέση μέχρι το 2030 να καλύψει ούτε το ήμισυ των αναγκών της για ύδρευση.

Α λλά μάλλον λάθος κάνει αυτή η έκθεση! Το μεγαλύτερο πρόβλημα με το νερό το έχει η Ελλάδα! Για να διαχειριστούμε ορθώς την κρίση που λέγεται «νερό», το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνουμε είναι η αξιολόγηση της επικινδυνότητάς του (risk assessment). Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε επαρκώς το κάθε πρόβλημα ώστε να περάσουμε στη συνέχεια στην επίλυσή του. Κάνοντας μια μελέτη αξιολόγησης επικινδυνότητας για το περιβάλλον, είναι εύκολο να συμπεράνουμε ότι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι για το περιβάλλον στην Ελλάδα σήμερα είναι η εγκληματική διαχείριση των υδάτων [π.χ. το Cr (VΙ) είναι μια ανθρωπογενής ρύπανση που προκαλεί καρκίνο, το ποσοστό των θανάτων από καρκίνο στα Οινόφυτα από 6% που ήταν το 1989 σήμερα είναι 36%] και οι παράνομες χωματερές (που πολλές πιάνουν φωτιά και έτσι εκλύουν καρκινογόνες διοξίνες).

Για να αξιολογήσουμε την επικινδυνότητα του κάθε κινδύνου, πρέπει να σκεφτούμε την πιθανότητα να προκαλέσουν θάνατο ή μη αντιστρεπτή βλάβη στον άνθρωπο ή στο περιβάλλον. Θάνατοι ζώων και ανθρώπων που σχετίζονται με τη ρύπανση του περιβάλλοντος παρατηρούνται συνεχώς (Κορώνεια, Μαλιακός, Οινόφυτα). Άρα, ο πιο σημαντικός κίνδυνος για τον άνθρωπο στην Ελλάδα του 2009 δεν είναι το CΟ2 (και η κλιματική αλλαγή), αλλά το μολυσμένο και ρυπασμένο νερό. Το οποίο, λόγω των συγκοινωνούντων δοχείων που είναι τα κανάλια του υδροφόρου ορίζοντα, εξαπλώνεται γοργά.

Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Αλλά μην κρυβόμαστε πίσω από πολιτικά προσωπεία και Κοπεγχάγες! Το πρόβλημα στην Ελλάδα σήμερα δεν είναι το κλίμα, αλλά το στραβό μας το κλήμα που σύντομα θα το φάει ο γάιδαρος. Το πιο μεγάλο πρόβλημα είναι η ανύπαρκτη διαχείριση των ρυπαντών και των σκουπιδιών- από τις παράνομες χωματερές και το αμφίβολο χρονοδιάγραμμα για τους νέους ΧΥΤΑ στην Αττική ώς τα καρκινογόνα στοιχεία στο νερό και ενδεχομένως και στα τρόφιμα. Συνάμα δεν υπάρχει πραγματική τιμωρία για τους ρυπαίνοντες. Ένα πρόστιμο- χάδι (ακόμη και αν εισπραχθεί) δεν θα σταματήσει καμία βιομηχανία να συνεχίσει να ρυπαίνει. Απαιτείται καλλιέργεια καταναλωτικής παιδείας με τη δημιουργία μιας δημόσιας βάσης δεδομένων με τις εταιρείες που τους έχουν επιβληθεί πρόστιμα και αν αυτά τα πρόστιμα έχουν πληρωθεί. Ένας «Τειρεσίας Προστίμων» για το περιβάλλον και τα τρόφιμα χρειάζεται, για να ξέρουμε ποιος ρυπαίνει ή παράγει μη ασφαλή τρόφιμα. Έτσι θα μπορούμε ως καταναλωτές να τους μποϊκοτάρουμε εμπορικά.

Σ το forum του ΥΠΕΚΑ για το Περιβαλλοντικό Έγκλημα, στις 4.12.09, ακούσαμε από την κ. Μαργαρίτα Καραβασίλη ότι αυτός ο «Τειρεσίας Προστίμων» που έχουμε ζητήσει δημόσια από τις 14.12.2007 γίνεται πραγματικότητα! Για να αποκτήσει όμως και δεδομένα των αληθινών ρυπαντών, πρέπει να αρχίσουν αληθινοί έλεγχοι με αυστηρό αλγόριθμο προστίμων. Μόνο έτσι δεν θα πουν το νερό νεράκι τα παιδιά μας…

ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ

Ο πιο σημαντικός κίνδυνος για τον άνθρωπο στην Ελλάδα του 2009 δεν είναι το CΟ2

(και η κλιματική αλλαγή) αλλά το μολυσμένο νερό. Το οποίο, λόγω των συγκοινωνούντων δοχείων που είναι τα κανάλια του υδροφόρου ορίζοντα, εξαπλώνεται γοργά

Ο Γιάννης Ζαμπετάκης είναι επίκουρος καθηγητής Χημείας Τροφίμων και Lead Αuditor (ΗΑCCΡ, ΙSΟ), Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τελευταία Νέα