Όλος ο κόσμος φωνάζει και διαμαρτύρεται για τις κυκλοφοριακές συνθήκες στην Αθήνα και στις άλλες πόλεις της Ελλάδας. Όλοι οι πολιτικοί, οι συγκοινωνιολόγοι, οι γιατροί και λοιποί ειδικοί συμφωνούν ότι πρέπει να ενθαρρυνθεί η χρήση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και να αποθαρρυνθεί η χρήση του Ι.Χ. Έρχεται λοιπόν η στιγμή να προτείνουμε κάποιο μέτρο, και προτείνουμε: Αντί να χρηματοδοτηθεί η αντικατάσταση του Ι.Χ. (που στις πλείστες περιπτώσεις είναι το δεύτερο), να χρηματοδοτηθεί η χρήση των ΜΜΜ, χορηγώντας κάρτες απεριορίστων διαδρομών ίσης ή μεγαλύτερης αξίας ώστε να επιτύχουμε αυτό για το οποίο όλοι φωνάζουμε και όλοι υποτίθεται συμφωνούμε. Αν όμως κρίνουμε από την κριτική που έτυχε η ορθή απόφαση για την «απόσυρση» της απόσυρσης από τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης, αλλά και την υποδοχή που είχε η συνοδευτική πρόταση για τη χορήγηση ετήσιων καρτών απεριορίστων διαδρομών, συμπεραίνεται ότι ανά πάσα στιγμή μερικοί είναι έτοιμοι να αναιρέσουν τους εαυτούς των και να συγκρουστούν με τη λογική, φοβούμενοι καθετί καινοτόμο.

Θυμίζουμε τη λεωφορειολωρίδα αντίθετης ροής στην Πανεπιστημίου. Ακούσαμε φωνές, κινδυνολογικές κορόνες, αντιδράσεις για το πώς θα κινούμαστε ανάποδα και ότι τάχα θα σκοτώνεται κόσμος. Σήμερα όλοι γνωρίζουν ότι η καινοτομία αυτή έχει εξοικονομήσει χιλιάδες εργατοώρες με μηδαμινό κόστος και έδωσε ανάσα στο κυκλοφοριακό της πόλης, χωρίς την οποία το κέντρο θα είχε πάθει ασφυξία. Ακόμα πιο παλαιότερα θυμίζουμε την πεζοδρόμηση της Ερμού. Πάλι φωνές, πάλι αντιδράσεις, πάλι κινδυνολογίες ακόμα και από τους ίδιους τούς κατά κόρον ευεργετηθέντες, δηλαδή τους καταστηματάρχες. Σήμερα όλοι θα ήθελαν να έχουν γίνει περισσότερες πεζοδρομήσεις. Τα λεωφορεία φυσικού αερίου ήταν μια άλλη καινοτομία. Μερικοί τότε έφτασαν να γράψουν πως επρόκειτο για κινητές βόμβες. Σήμερα όλοι συμφωνούν πως και ακίνδυνα είναι και ρυπαίνουν ελάχιστα. Βέβαια, χρειάστηκαν αρκετά χρόνια ακόμη για το ίδιο το κράτος να το συνειδητοποιήσει αυτό και να προβεί στην αγορά περισσοτέρων. Οι προεξοχές- πλατφόρμες στις στάσεις για τη διευκόλυνση της εισόδου και εξόδου επιβατών των ΜΜΜ συνάντησαν την αντίδραση ορισμένων δήμων ακόμα και της Τροχαίας. Συνεχίζουμε να εφαρμόζουμε τον Δακτύλιο με τη σημερινή του μορφή και προτάσεις για καθιέρωση οποιασδήποτε μορφής κάρτας ή τέλους εισόδου θεωρείται αντιδραστική σκέψη. Υπάρχει όμως μεγαλύτερη κοινωνική αδικία από το σημερινό σύστημα το οποίο βασίζεται στη λογική ότι όποιος έχει την οικονομική δυνατότητα αγοράς δεύτερου αυτοκινήτου να μπορεί να κυκλοφορεί στον Δακτύλιο κάθε μέρα; Δεν έχουμε αντιληφθεί ότι το κόστος της κάρτας εισόδου στον Δακτύλιο είναι αυτό ακριβώς το κόστος απόκτησης του δεύτερου αυτοκινήτου, γεγονός που αποδεικνύεται και από τη μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών με δύο ή και περισσότερα αυτοκίνητα; Η προσπάθεια για την καθιέρωση συστήματος στάθμευσης σύμφωνα με το οποίο πληρώνουμε για την καταλαμβανόμενη θέση επί της οδού συνάντησε και συναντά ακόμα δυσκολίες εφαρμογής σε πολλούς δήμους παρά το γεγονός ότι είναι παγκόσμια η αποδοχή του ως μέτρου οργάνωσης του συστήματος μεταφορών σε μια πόλη. Μάλιστα χρειάστηκε να της δοθεί το πιο ανώδυνο και πολιτικά σωστό όνομα της «ελεγχόμενης στάθμευσης» για να μπορέσει να γίνει πιο αποδεκτή. Προτάσεις για μέτρα αύξησης της μέσης πληρότητας των Ι.Χ. οχημάτων που σήμερα κυμαίνεται περίπου στο 1,2 άτομα χλευάζονται. Και όμως, πολλές πόλεις στην Ευρώπη και την Αμερική δίνουν σημαντικά κίνητρα για να μειωθεί ο αριθμός των ατόμων που κινούνται με μοναδικό επιβάτη τον εαυτό τους, και για τον λόγο αυτό δημιουργούνται υπηρεσίες για τον συντονισμό της κοινής χρήσης Ι.Χ. οχημάτων και το μοίρασμα της διαδρομής με άλλους που κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση. Σε ορισμένες περιπτώσεις η από κοινού μετακίνηση των εργαζομένων ενθαρρύνεται με τη μείωση του αριθμού των διαθέσιμων δωρεάν θέσεων στάθμευσης στους εργαζομένους που κινούνται μόνοι τους, ενώ παράλληλα αυξάνεται ο αριθμός των θέσεων στάθμευσης που διατίθενται στους από κοινού μετακινούμενους. Σε άλλες περιπτώσεις δίνεται η δυνατότητα χρήσης των λεωφορειολωρίδων, θέσεις προτίμησης ή και δωρεάν θέσεις στάθμευσης στον δρόμο. Όλες αυτές οι προαναφερόμενες δράσεις έχουν έναν κοινό παρονομαστή. Τη μείωση των διακινούμενων Ι.Χ. και τη μείωση των οχηματοχιλιομέτρων με σκοπό την άμβλυνση της συμφόρησης, τη μείωση των ρύπων, την εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και τη μείωση χαμένων ανθρωποωρών.

Είναι απορίας άξιον πως σε κάθε καινοτομία υπάρχουν συστηματικές αντιδράσεις και μετά την καθιέρωσή της συστηματικές σιωπές.

Ο Στράτος Παπαδημητρίου είναι καθηγητής Σχεδιασμού Μεταφορών στο Πανεπιστήμιο Πειραιά.

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΣΙΩΠΗ

Είναι απορίας άξιον πως σε κάθε καινοτομία υπάρχουν συστηματικές αντιδράσεις και μετά την καθιέρωσή της συστηματικές σιωπές