Αναζήτηση
Σε ένα παιχνίδι αναζήτησης αποδεικτικών στοιχείων, μέσα από ιστορικά γεγονότα που καθόρισαν την τύχη χιλιάδων ανθρώπων, 1.000 και πλέον οικογένειες Ελλήνων αναζητούν τις ρίζες τους και διεκδικούν αποζημιώσεις για τις ασφάλειες ζωής που είχαν συνάψει οι πρόγονοί τους την περίοδο πριν από το 1915 στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Όταν ο Αμερικανός δικηγόρος αρμενικής καταγωγής Βαρτκές Γεγκαγιάν άρχισε να αναζητά πληροφορίες για τις ασφάλειες που είχαν συνάψει Αρμένιοι που ζούσαν στην περιοχή κοντά στην σημερινή Αττάλεια την περίοδο πριν από το 1915, δεν μπορούσε να φανταστεί τι θησαυρό θα ανακάλυπτε.
Η έρευνά του για τους Αρμένιους ασφαλισμένους στην αμερικανικών συμφερόντων Νew Υork Life Ιnsurance Co, η οποία άρχισε να δραστηριοποιείται στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1882, τον οδήγησε σε πολύτιμα στοιχεία. Μεταξύ αυτών και ένας μακρύς κατάλογος Ελλήνων που είχαν συνάψει ασφάλειες ζωής με αυτή την εταιρεία εκείνη τη χρονική περίοδο. Καθώς η σύζυγος του κ. Γεγκαγιάν είναι Κύπρια, ο ίδιος μόλις είδε τη λίστα των ονομάτων, αμέσως κατάλαβε ότι ήταν ελληνικά. Χάρη στη δική του έρευνα, ήρθε στο φως η λίστα με τα ονόματα των Ελλήνων από τη Σμύρνη, την Κωνσταντινούπολη, τη Θεσσαλονίκη και άλλες περιοχές τής τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που είχαν συνάψει ασφάλειες ζωής με τη Νew Υork Life Ιnsurance Co. Δεδομένου ότι καμία από αυτές τις ασφάλειες ζωής δεν εισπράχθηκε από τους τότε ασφαλισμένους και η εταιρεία είναι ακόμη ενεργή, ο κ. Γεγκαγιάν απαίτησε τη δημοσιοποίηση των ονομάτων των ασφαλισμένων, προκειμένου να αποζημιωθούν οι απόγονοί τους.
Η προθεσμία έληξε πριν από λίγες εβδομάδες και η Νew Υork Life Ιnsurance Co σκοπεύει να δημοσιοποιήσει τα ονόματα των τελικών δικαιούχων, όσων δηλαδή αποδείξουν τη συγγένειά τους με τα πρόσωπα που είχαν συνάψει τις ασφάλειες ζωής, στα τέλη του έτους. Ο μεγαλέμπορος παππούς. Η Λίλα και Κατερίνα Δερμεντζόγλου πληροφορήθηκαν τυχαία για τις αποζημιώσεις τον περασμένο Οκτώβριο. «Βρήκαμε στην εφημερίδα ένα όνομα που έμοιαζε με το όνομα του παππού μας και επειδή η πρώτη προθεσμία έληγε σε λίγες μέρες, κάναμε τα χαρτιά στα γρήγορα. Στη συνέχεια καταλάβαμε ότι δεν ήταν αυτός».
Στους μήνες που ακολούθησαν, και ενώ το θέμα δεν είχε λάβει ακόμη ιδιαίτερη δημοσιότητα, οι αδελφές Δερμεντζόγλου άρχισαν να ψάχνουν την ιστορία της οικογένειάς τους. Στην πορεία διαπίστωσαν ότι στις λίστες υπήρχε το όνομα ενός μακρινού θείου τους, του ξαδέρφου του παππού τους, ενός μεγαλέμπορου καπνού της Κωνσταντινούπολης. «Το όνομα, όπως αναφέρεται στη λίστα, είναι Deiruendjoglou, Jean Βasile. Στην παράταση που δόθηκε, στείλαμε έγγραφα για να αποδείξουμε τη συγγένειά μας με αυτόν τον μακρινό μας θείο», λέει η Λίλα Δερμεντζόγλου.
Επειδή όμως αυτά τα πιστοποιητικά ήταν ανεπαρκή, η Λίλα και η Κατερίνα Δερμεντζόγλου ταξίδεψαν στην Καβάλα για να επισκεφθούν το Μουσείο Καπνού. «Βρήκαμε μία φωτογραφία του και μία καταχώρηση στα αρχεία η οποία ταιριάζει με τα στοιχεία του θείου μας», λέει η Λίλα Δερμεντζόγλου. Η αδελφή της Κατερίνα προσθέτει: «Μας βοήθησαν πολύ στο μουσείο και θα ήθελα να ευχαριστήσω προσωπικά τον κ. Ιωάννη Βύζικα». Επισημαίνουν πόσο συγκινητική ήταν η επίσκεψή τους εκεί και προσθέτουν ότι η αναζήτηση των στοιχείων δεν έχει τελειώσει ακόμη. «Αυτή τη στιγμή προσπαθούμε να βρούμε την ημερομηνία θανάτου του θείου για να μπορέσουμε να αναζητήσουμε τη ληξιαρχική πράξη θανάτού του», λέει η Κατερίνα Δερμεντζόγλου και συμπληρώνει: «Το καλό είναι ότι ξέρουμε πως ο θείος μας, καθώς δεν έκανε οικογένεια, άφησε όλη την περιουσία του στην Αντικαρκινική Εταιρεία στην Αθήνα. Επομένως, πιστεύουμε ότι αν ήταν ευεργέτης, θα είναι καταχωρημένος στα αρχεία της Αντικαρκινικής Εταιρείας».
Οι αδελφές Δερμεντζόγλου εξηγούν ότι όλα αυτά τα κάνουν για την ηθική ικανοποίηση. «Για μένα είναι κάτι σαν ένα κυνήγι θησαυρού, ένα ταξίδι στον χρόνο. Μία γοητευτική απασχόληση που με γυρνάει στο παρελθόν και έτσι ανακαλύπτω πράγματα που δεν φανταζόμουν», λέει η Λίλα Δερμεντζόγλου, ενώ η Κατερίνα Δερμεντζόγλου καταλήγει στο δικό της συμπέρασμα: «Αν θέλεις ένα συμπέρασμα που βγαίνει από όλη αυτή την ιστορία, είναι ότι η ζωή είναι ένα ψέμα, είναι κάτι το εφήμερο».
«Δεν το κάναμε για τα λεφτά»
Η Μάχη Πανταζίδου, μαζί με τον αδελφό της και τα ξαδέλφια τους, είναι δικαιούχοι της ασφάλειας ζωής του παππού τους, του τραπεζίτη Χρήστου Χατζηιωσήφ, πατέρα της μητέρας της. «Ούτε στα πιο τρελά όνειρά μας δεν είχαμε φανταστεί ότι θα ερχόταν κάποια στιγμή, που αυτοί οι άνθρωποι που έχασαν τις περιουσίες τους θα δικαιώνονταν μετά θάνατον, έστω και σε αυτό τον μικρό βαθμό» λέει χαρακτηριστικά.
«Καθώς εμείς έχουμε το επίθετο του πατέρα μας, ήταν δύσκολο να αποδείξουμε τη συγγένεια με τη μητέρα μας, διότι δεν είχαμε κανένα πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης» σημειώνει η Μάχη Πανταζίδου. Σύντομα όμως κατάφεραν να συγκεντρώσουν όλα τα απαραίτητα έγγραφα και σήμερα είναι αισιόδοξοι ότι θα πάρουν τις αποζημιώσεις. «Κοιτάξτε, είμαστε συνολικά έντεκα συνδικαιούχοι. Καθώς ο μέσος όρος των αποζημιώσεων είναι 7.000 ευρώ, ο καθένας μας θα πάρει περίπου 630 ευρώ. Όπως καταλαβαίνετε, δεν το κάναμε για τα λεφτά, αλλά για το συναισθηματικό κομμάτι της ιστορίας. Έμαθα πολλά πράγματα για τους παππούδες αλλά και για τους γονείς μου μέσα από αυτή τη διαδικασία, ενώ επιτέλους ύστερα από πολλά χρόνια, καταφέραμε να μαζευτούμε όλα τα ξαδέλφια και να θυμηθούμε τα παλιά» λέει.
Για την κ. Πανταζίδου είναι σαφές ότι αυτές οι αποζημιώσεις δίνονται στο πλαίσιο ενός συμβιβασμού που προσπαθεί να κάνει τώρα η εταιρεία. «Φαντάζομαι ότι αν δεν δημοσιοποιούσαν τα ονόματα των ασφαλισμένων, θα έφτανε η ώρα που κάποιος θα τους έκανε μήνυση και τότε θα πλήρωναν πολύ περισσότερα. Τυπικά, η εταιρεία θα έπρεπε να δημοσιοποιήσει όχι μόνο τα ονόματα αλλά και τα συμβόλαια ζωής» σημειώνει.
Στη Σινασό. Η κ. Πανταζίδου και ο αδελφός της ταξίδεψαν πριν από μερικά χρόνια στη Σινασό της Καππαδοκίας, εκεί όπου γεννήθηκαν οι γονείς τους. «Θυμάμαι όταν ήμουν μικρή και άκουγα αυτές τις ιστορίες για τις χαμένες πατρίδες, τους σνόμπαρα και ένιωθα ότι δεν με αφορούσαν καθόλου. Έχω συνειδητοποιήσει όμως πως όσο περνούν τα χρόνια, με τραβάει πιο πολύ η Ανατολή από ό,τι η Δύση. Πραγματικά μετανιώνω που δεν ρώτησα τους γονείς μου περισσότερα πράγματα» τονίζει.
Είμαστε συνολικά έντεκα συνδικαιούχοι.
Καθώς ο μέσος όρος των αποζημιώσεων είναι 7.000 ευρώ, ο καθένας μας θα πάρει περίπου 630 ευρώ
«Έστειλα ένα πλήρες γενεαλογικό δέντρο»
Ο κ. Σούλας έκανε αίτηση για όλα τα ξαδέρφια του, και καθώς έχει στείλει όλα τα απαραίτητα έγγραφα είναι σχεδόν σίγουρος ότι θα αποζημιωθούν. «Έστειλα ένα γενεαλογικό δέντρο και έχω τις ημερομηνίες θανάτου του παππού και της γιαγιάς». Ενώ ο Δημήτρης Σούλας έχει στην κατοχή του και το πιστοποιητικό γεννήσεως του προπάππου του, αυτό το έγγραφο τον έβαλε σε περιπέτειες. «Ο προπάππος γεννήθηκε στην Καβάλα και το πιστοποιητικό είναι γραμμένο στα τούρκικα με το αραβικό αλφάβητο και όχι με το λατινικό που γράφονται σήμερα». Όταν προσκόμισε αυτό το πιστοποιητικό στο τουρκικό προξενείο για να του το μεταφράσουν του είπαν ότι είναι αδύνατο. «Μου είπαν ότι αυτά είναι το παλαιό τουρκικό αλφάβητο, πριν από τον Κεμάλ, και καθώς όλοι οι υπάλληλοι στο προξενείο είναι σχετικά νέοι, δεν τα ήξεραν». Ο κ. Σούλας όμως δεν απογοητεύτηκε. Το επόμενο βήμα του ήταν να απευθυνθεί στο υπουργείο Εξωτερικών. «Δυστυχώς, ούτε εκεί τα κατάφερα. Μου είπαν ότι θα πρέπει να ψάξω κάποιον μεγάλο σε ηλικία στις Σέρρες ή την Κομοτηνή». Στη συνέχεια βρήκε έναν καθηγητή Γλωσσολογίας στο Τμήμα Ιστορικού και Αρχαιολογικού στο ΑΠΘ. «Ο καθηγητής μού είπε ότι εκείνη την εποχή οι Άραβες, οι Σύροι και οι Τούρκοι είχαν την ίδια γραφή, αλλά η κάθε λέξη στην κάθε γλώσσα σημαίνει κάτι άλλο. Επομένως, ούτε αυτός ο καθηγητής μπόρεσε να το μεταφράσει», λέει γελώντας.
Ο ίδιος δηλώνει ότι δεν του ήταν άγνωστη η ιστορία της οικογένειάς του. «Ο πατέρας μου έλεγε ότι ο παππούς μου δούλευε σε μία εταιρεία καπνού αυστροελληνικών συμφερόντων. Από ό,τι φαίνεται, αυτή η ασφάλεια ζωής του προπάππου μου είχε γίνει από αυτήν την εταιρεία», λέει. Ο κ. Σούλας δεν μπορεί να κρύψει το πόσο εντυπωσιάστηκε που πριν από 100 χρόνια οι άνθρωποι έκαναν ασφάλειες ζωής σαν αυτές που κάνουμε εμείς σήμερα και σημειώνει: «Κανείς δεν περίμενε ότι θα εμφανιζόταν ένας δικηγόρος, ύστερα από τόσα χρόνια, και ότι θα δημοσιοποιούσε αυτά τα στοιχεία».
Ο προπάππος μου γεννήθηκε στην Καβάλα και το πιστοποιητικό είναι γραμμένο με το αραβικό αλφάβητο. Κανείς δεν μπόρεσε να το μεταφράσει…
