Οι κουλτούρες δεν είναι αυθαίρετα ή τυχαία διαφορετικές μεταξύ τους.

Είναι κατοπτρικά είδωλα των ιδίων των αξιών που περιέχουν. Κάθε

άνθρωπος έχει μια σειρά, μια διαδοχή στον τρόπο που βλέπει και μαθαίνει τα

πράγματα. Και σε καθέναν άνθρωπο η σειρά και η διαδοχή που ακολουθεί είναι

διαφορετική. H σύγχυση στη συν-εν-νόηση προκαλείται όταν βλέπουμε το δικό

μας σύστημα αξιών αντίστροφο σε άλλους ανθρώπους και πιστεύουμε ότι

εναντιώνεται στο δικό μας σύστημα.

H αντιστροφή αυτή είναι τρομακτική στην αρχή, μα μόλις την αντιληφθούμε, η

ξένη κουλτούρα αποκτά νόημα. Και όχι μόνο δεν χάνουμε τις δικές μας αξίες,

αλλά – ακόμα καλύτερα – βλέπουμε τις δικές μας αξίες, τα δικά μας

κριτήρια και τις δικές μας σφραγίδες μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.

Ο πλούτος είναι να αντιλαμβανόμαστε τη «συμβατή» σειρά των πραγμάτων,

δηλαδή τη «δική» μας σειρά αξιών, και μετά να τη συγκρίνουμε με την

«ασύμβατη» αντιστροφή της σειράς, δηλαδή με τη σειρά αξιών «των άλλων».

Σε όλο τον κόσμο μπορούμε να εντοπίσουμε άπειρες διαφορές μεταξύ ομάδων

ανθρώπων – που βασίζονται στη διαφορά φύλου, φυλής, λαών / κρατών -, μπορούμε

να βρούμε διαφορές μεταξύ βιομηχανιών, οργανισμών, διευθύνσεων, τμημάτων κ.λπ.

H συμφιλίωση των διλημμάτων που προκύπτουν από τις διαφορές παίζει σημαντικό

ρόλο στη δημιουργία πλούτου και στην ανάπτυξη ενός ανθρωπιστικού, ειρηνικού

και δίκαιου συστήματος διακυβέρνησης του κόσμου.

NA ΣΚΕΦΤΟΜΑΣΤΕ ΣΕ ΚΥΚΛΟΥΣ

Το ιδανικό είναι να αντιλαμβανόμαστε και να σκεφτόμαστε και στις δυο

κατευθύνσεις. Πρέπει να μάθουμε να σκεφτόμαστε σε κύκλους. Το να

σκεφτόμαστε κυκλικά είναι μια μορφή σοφίας που μπορούμε να την ονομάσουμε

Διαπολιτισμική Ικανότητα.

Ανάμεσα στις πολλαπλές παραλλαγές πολιτιστικών ανταποκρίσεων, οι Charles

Hampden-Turner & Fons Trompenaars πιστεύουν ότι υπάρχουν παγκόσμια

/ οικουμενικά διλήμματα, στο φάσμα των οποίων τοποθετούνται όλες οι ομάδες (οι

έξι διαστάσεις αξιών – βλ. σχετικό πίνακα). Οι αξίες έρχονται ως αντίθετες

άκρες ενός φάσματος. Βρίσκονται σε ένταση. Δεν μπορεί κανείς απλά

να προσθέσει μια αξία ή να προσθέσει ένα σύνολο σε μια ανάλυση. Πρέπει να

γίνει ενσωμάτωση, να συμφιλιωθούν / να εναρμονιστούν τα διλήμματα

που υπάρχουν.

ΔΥΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Ας δούμε δύο παραδείγματα, πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε κυκλική σκέψη

στην πράξη: Εφαρμόζοντας κυκλική σκέψη στο δεύτερο δίλημμα (βλ. πίνακα),

βλέπουμε ότι όχι μόνο τα άτομα πρέπει να δικαιώνονται χτίζοντας οικογένειες,

εταιρείες και κοινωνίες (Συλλογική Προσέγγιση) αλλά και οι κοινωνίες και οι

ομάδες που τις αποτελούν πρέπει να δικαιώνουν τον εαυτό τους βοηθώντας τα μέλη

τους να καρποφορούν την ατομικότητά τους (Ατομική Προσέγγιση).

Άλλο παράδειγμα είναι το πώς οι αυτοκινητοβιομηχανίες εφαρμόζουν την

κυκλική σκέψη στην πράξη: Ας δούμε τις πιο συχνές απαιτήσεις που έχουμε

για το πώς θέλουμε το αυτοκίνητό μας: Το θέλουμε με καλές επιδόσεις αλλά και

ασφαλές. Οικονομικό στα καύσιμα αλλά και να επιταχύνει γρήγορα. Να είναι σπορ

αλλά και αξιόπιστο. Να παρέχει ελευθερία κινήσεων στον οδηγό αλλά και να

διατηρεί τον έλεγχο σε έκτακτες ανάγκες. Να είναι compact αλλά και να είναι

ευρύχωρο εσωτερικά, ώστε να απορροφά τη δύναμη σε περίπτωση σύγκρουσης. Με

λίγα λόγια, να έχει μικρό κόστος και όμως να είναι ξεχωριστό.

H συμβατική λογική «λέει» ότι πρέπει να επιλέξουμε μεταξύ των παραπάνω αξιών.

Αν κοιτάξουμε, όμως, βαθύτερα, θα δούμε ότι μια κοινωνία / εταιρεία μπορεί

συνεχόμενα να βελτιώνει και τις δύο αξίες-σε-ένταση. Επιπλέον, όσο

μεγαλύτερη είναι η πρόκληση τόσο μεγαλύτερη είναι η αξία που δημιουργείται.

Αν το να συμφιλιώσουμε / εναρμονίσουμε τις αξίες είναι δύσκολο, τότε

οι πετυχημένες περιπτώσεις είναι λιγοστές και, άρα,

πολύτιμες.

Ας αναρωτηθούμε, λοιπόν, πώς σχετίζεται το να είναι κανείς πολυμορφικός /

διαφορετικός με τη δημιουργία πλούτου; H επιτυχία στις επιχειρήσεις

οφείλεται πολύ συχνά στους «διαφορετικούς / ανένταχτους» που δεν ταιριάζουν

στην κυρίαρχη κουλτούρα. Αυτό που απογειώνει την επιχειρηματικότητά αυτών των

ανθρώπων είναι οι τρόποι που εφευρίσκουν για να υπερπηδήσουν ακριβώς αυτές τις

προκαταλήψεις. Δεν μπορεί να είναι συμπτωματικό ότι τόσοι μετανάστες,

πρόσφυγες, περιθωριακοί, εθνικές ή θρησκευτικές μειονότητες έχουν τόσο συχνά

αξιοθαύμαστες επιτυχίες στη δημιουργία πλούτου και έχουν υπάρξει τόσο

επιδέξιοι ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Εξάλλου, η σύγκρουση αξιών εμφανίζεται –

και καλώς κάνει – σε όλα τα στάδια της επιχειρηματικότητας: στην έρευνα, στην

ανάπτυξη, στην παραγωγή, στη διανομή, στο μάρκετινγκ, στις πωλήσεις, στην

εξυπηρέτηση πελατών κ.λπ.

Οι στρατηγικές είναι, επίσης, γεμάτες από αξίες-σε-ένταση. Μπορεί μια εταιρεία

να δημιουργήσει μια δυνατή στρατηγική που όλοι τη χειροκροτούν αλλά που μπορεί

να χάσει επιχειρηματικές ευκαιρίες τις οποίες απέτυχε να προβλέψει. Μπορεί να

δημιουργήσει ένα αναλυτικό Μήνυμα Αποστολής (mission statement) και στη

συνέχεια να ανακαλύψει ότι το μεταβαλλόμενο περιβάλλον καθιστά την αποστολή

απαρχαιωμένη.

Μόνο αυτοί οι μάνατζερ και οι εργαζόμενοι που είναι συμφιλιωμένοι /

εναρμονισμένοι μεταξύ τους μπορούν να συμφιλιώσουν / εναρμονίσουν τις

διαδικασίες και να διανείμουν προϊόντα και υπηρεσίες που είναι εναρμονισμένα.

Όταν οι διαφορές στα αρχέτυπα διλήμματα συμφιλιώνονται, ως

αποτέλεσμα όλος ο οργανισμός αναπτύσσεται υγιέστερα, πλουσιότερα και

σοφότερα.

Συνοψίζοντας, οι κουλτούρες φτιάχνουν στερεότυπα και σατιρίζουν τον εαυτό τους

δημιουργώντας αρχέτυπα, μονοδιάστατες εικόνες του καλού και του κακού. Στην

Αρχαία Ελλάδα, ο κωμικός κύκλος των έργων προηγείτο των τραγωδιών. Έλεγαν ότι,

αν δεν μπορούσες να γελάσεις, έκλαιγες μόνο επιφανειακά. Τα πολιτιστικά

στερεότυπα δεν μπορούν να αγνοηθούν αλλά μπορούν να ξεπεραστούν. Διότι οι

πραγματικότητες βρίσκονται στη λεπτή, υπόγεια αλληλεπίδραση της σάτιρας και

του σάτυρου, μεταξύ του κατεστημένου και της κριτικής. Δεν μπορούμε να

αποφύγουμε τη χρήση πολαρισμένων αξιών, όμως μπορούμε να έχουμε

επίγνωση της υπερβολής μας.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ, ΕΜΕΙΣ

Αν θελήσουμε να δούμε την εφαρμογή της θέσης των Hampden και

Trompenaars στην οργάνωση της επιχείρησης στην οποία ανήκουμε,

μπορούμε να πάρουμε για παράδειγμα τον ίδιο μας τον εαυτό. Καθένας από εμάς

ανήκει σε διάφορα «κοινά». Ανήκει στον εαυτό του, στο τμήμα του, στην εταιρεία

του και στον ευρύτερο οργανισμό και κοινωνικό πλαίσιο. Αντίστοιχα – και

ανάποδα – η κοινωνία, ο ευρύτερος οργανισμός, η εταιρεία μας, το τμήμα μας και

ο εαυτός μας υποδηλώνουν την κουλτούρα τους μέσα από πολιτικές, αρχές, αξίες,

οράματα, στόχους, πεποιθήσεις, προτεραιότητες κ.λπ.

Μόλις συνειδητοποιήσουμε τα πλαίσια στα οποία ανήκουμε και τον τρόπο

λειτουργίας τους, θα καταλάβουμε ότι η σχέση είναι δυναμική και

επαναπροσδιορίσιμη και, αν ο τρόπος ταυτοποίησής μας είναι εναρμονισμένος,

αποκομίζουμε και δημιουργούμε πλούτο για τον εαυτό μας και για τους άλλους.

Tips

Δεν είναι…

…συμπτωματικό που τόσοι μετανάστες, πρόσφυγες, περιθωριακοί ή μέλη

μειονοτήτων έχουν τόσο συχνά αξιοθαύμαστες επιτυχίες στη δημιουργία πλούτου

και έχουν υπάρξει τόσο επιδέξιοι ως ελεύθεροι επαγγελματίες

Τελευταία Νέα