Οι σημερινοί έντονοι μετασχηματισμοί στο παραγωγικό και πολιτιστικό τοπίο

αναπόφευκτα επιδρούν στους κοινωνικούς θεσμούς και στις εκδηλώσεις της

σύγχρονης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Και τα πολιτικά κόμματα, ως βασικά

υποκείμενα της σύγχρονης συλλογικότητας του ανθρώπου στην εξελισσόμενη πορεία

της νεωτερικότητας, υφίστανται τις επιδράσεις, «συνδιαλέγονται» με αυτές και

επιζητούν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις όποιες αλλαγές. Μπορούν τα

κόμματα να κάνουν αλλαγές; Μπορούν, δηλαδή, να τραβούν αυτά τη γραμμή του

ταξιδιού στον χρόνο; Τα γεγονότα της πτώσης του «ανατολικού συνασπισμού», οι

μεγάλες επιστημονικές κατακτήσεις, ακόμη και η πρόσφατη επίθεση στα «twins»,

στο Μανχάταν, έδειξαν μάλλον να αιφνιδιάζουν τους κομματικούς θεσμούς. Πού

οφείλεται αυτό;

α) Στην εγκατάλειψη της παραδοσιακής κουλτούρας μιας θεωρητικής

ανάλυσης, που ανατέμνει το «φαίνεσθαι» της δημόσιας ζωής αγγίζοντας το «είναι»

ως συστατικό στοιχείο για τη διαμόρφωση μιας πολιτικής. Θεωρητικοί και έγκυροι

αναλυτές δεν φαίνονται να υπάρχουν, ενώ ταυτόχρονα στερεύει το νερό της

διανόησης που μπορεί να ξεδιψάει ουσιαστικά την ερευνητική και στοχαστική

διάθεση του ενεργού και ανήσυχου πολίτη.

β) Στο γεγονός ότι δεν έχει κατανοηθεί η μορφή και το περιεχόμενο των

κοινωνιών της γνώσης. Τα νέα ευρήματα στην επιστήμη δεν ανοίγουν απλώς νέους

τόπους, αλλά αλλάζουν και τον τρόπο σκέψης της έρευνας. Ταυτόχρονα προστίθεται

η ισχύς των πληροφοριών και η επικοινωνιακή δυναμική, δημιουργώντας όλα μαζί

νέους όρους στο πολιτικό γίγνεσθαι. Οι πολιτικοί όμως φαίνονται να βρίσκονται

σε αμηχανία, επιλέγοντας τον ρόλο του παρατηρητή που βλέπει απλώς πιο νωρίς

τις διεργασίες από τους άλλους πολίτες.

γ) Η σε μεγάλο βαθμό αυτονόμηση των κομματικών φορέων από τις

κοινωνικές διεργασίες. Υπάρχουν προσεγγίσεις που «κλείνουν» το κεφάλαιο των

κοινωνικών προβληματισμών στη λογική τής ιδιώτευσης των πολιτών ή των

συντεχνιών (επομένως για ποια κοινωνική δυναμική να μιλήσουμε…). Τα γεγονότα

στην εκπαίδευση με το εξεταστικό των μαθητών και οι συνδικαλιστικές

κινητοποιήσεις για το Ασφαλιστικό έδειξαν να αιφνιδιάζουν πολιτικούς

σχηματισμούς και πρόσωπα, επιφυλάσσοντας έναν ρόλο συζητητή για να ερμηνευθούν

τα γεγονότα, όπου βέβαια ο πολιτικός έμοιαζε μάλλον με δημοσιογράφο παρά με

πολιτικό.

δ) Στην αδυναμία παραγωγής πολιτικής στο ευρωπαϊκό σκηνικό. Εδώ απλώς

διαμορφώθηκαν μανιχαϊκές (άρα απλουστευτικές και πάντως εξωπραγματικές)

αντιλήψεις που κατέληγαν σε δύο στρατόπεδα φιλο-Ευρωπαίων ή Ευρωσκεπτικιστών,

χωρίς βέβαια να αγγίζουν την ουσία του όλου εγχειρήματος της Ευρωπαϊκής

Ενοποίησης, στο οποίο η χώρα μας είναι συμμέτοχος και όχι κάποιος θεατής που

μπορεί να βολεύεται σε «αναλύσεις» του τύπου άσπρο – μαύρο.

ε) Στη γραφειοκρατική συγκρότηση των κομμάτων, όπου κυριαρχεί η

περιχαράκωση και μια ιδιότυπης μορφής επετηρίδα. Έτσι εξελίσσονται πρόσωπα

στον δημόσιο βίο χωρίς να έχουν μια δημιουργική πορεία στον χώρο της εργασίας

ή μια παρουσία στους κοινωνικούς θεσμούς, αλλά με βάση τα «κομματικά ένσημα»

(τον χρόνο παρουσίας, δηλαδή, γύρω από τους πυρήνες της κομματικής εξουσίας).

Απτό παράδειγμα οι εκλογές της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ στο πρόσφατο

Συνέδριο, όπου ετέθησαν στις λίστες (και φυσικά εξελέγσαν…) άτομα που

προορίζονται για «θελήματα» ή υπάλληλοι γραφείων κάποιων επωνύμων! Και φυσικά,

από τον χώρο της εκπαίδευσης, που είναι ο πιο ζωτικός και δημιουργικός

κοινωνικός χώρος, δεν υπήρξε ούτε μία περίπτωση που να έχει τα δέοντα προσόντα

για να μπορεί να είναι υποψήφιος (αναγκαστικά διά μέσου των λιστών). Αλλά με

τέτοια εξέλιξη μπορούν αυτά τα πολιτικά πρόσωπα να αντιληφθούν τι γίνεται

«εκεί έξω» και πολύ περισσότερο να διαμορφώσουν μια πολιτική; Βεβαίως τους

πολίτες, τα κοινωνικά κινήματα και ιδιαίτερα τη νεολαία δεν τους ενδιαφέρουν

τα περιχαρακωμένα κόμματα. Θέλουν κόμματα ανοιχτά στα σύγχρονα ρεύματα, που να

μπορούν να διαμορφώνουν εξελίξεις. Θέλουν πολιτικούς που έχουν γνώσεις και

μπορούν να αγωνίζονται χωρίς βερμπαλισμούς και κενολογίες. Θέλουν το πεδίο της

πολιτικής να πάλλεται από τους κοινωνικούς προβληματισμούς και να είναι τόπος

δράσης ατόμων που εκφράζουν, έστω και στοιχειωδώς, κάποιες δυναμικές.

Ο Νίκος Τσούλιας είναι πρόεδρος της ΟΛΜΕ.