Πριν από μερικές ημέρες, συναντήθηκαν οι ηγέτες των κρατών – μελών της

Ευρωπαϊκής Ένωσης για να οριοθετήσουν τους στόχους της Ευρώπης για την

Παιδεία. Οι ηγέτες των κρατών έδωσαν πράσινο φως στο Συμβούλιο Παιδείας να

συντάξει ένα λεπτομερές πρόγραμμα σύγκλισης των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών

συστημάτων. Για τη σύγκλιση αυτή προτείνονται πέντε στρατηγικοί στόχοι, τους

οποίους θα πρέπει να πετύχουν οι χώρες. Η οριοθέτηση των πέντε στρατηγικών

στόχων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα σημάνει έναν ακόμη δύσκολο αγώνα δρόμου

για την ελληνική εκπαίδευση. Αυτό θα συμβεί γιατί, σχεδόν πάντα, τελευταίοι

και καταϊδρωμένοι, τρέχουμε να προλάβουμε τις εξελίξεις, αντί να φροντίζουμε

με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό να ηγούμαστε αυτών. Η ελληνική εκπαίδευση πρέπει να

προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται, αντί να αρνείται πεισματικά

να κοιτάξει μπροστά. Μια μικρή ανάλυση αυτών των πέντε εκπαιδευτικών στόχων,

δείχνει γλαφυρά το πόσο πίσω έχει μείνει η Ελλάδα.

1. Η σύνδεση των σχολείων και των Πανεπιστημίων με τις επιχειρήσεις και

τους εργοδότες για να αυξηθεί η απασχολησιμότητα.

Στην Ελλάδα της μεγάλης ανεργίας και των κοινωνικών αποκλεισμών, ελάχιστη

είναι η σύνδεση της εργασίας με την εκπαίδευση. Οι δεξιότητες που μαθαίνονται

στα σχολεία, μηδαμινή σχέση έχουν με τις ανάγκες της αγοράς, ενώ λείπουν

παντελώς σχετικές πρωτοβουλίες στα Γυμνάσια και τα Λύκεια. Άλλωστε, ολόκληρος

ο χαρακτήρας του Λυκείου δεν είναι μορφωτικός αλλά… προπαρασκευαστικός για

την είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση («μπαλκονόπορτα των ΑΕΙ – ΤΕΙ» έχει

χαρακτηριστεί). Το αποτέλεσμα είναι οι απόφοιτοι Λυκείου να έχουν λίγο – πολύ

όλοι τα ίδια προσόντα, τα οποία όμως δεν μπορούν να εξασφαλίσουν εργασία.

Στα Πανεπιστήμια, η κατάσταση είναι σοβαρότερη. Υπάρχει πολύ μεγάλη

αναντιστοιχία μεταξύ των θέσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και των αναγκών

της αγοράς εργασίας, δείγμα της προχειρότητας σχεδιασμού. Ακόμη χειρότερα, οι

νέοι δεν σπουδάζουν ούτε αυτό που θέλουν (οι περισσότεροι μπήκαν «τυχαία» εκεί

που σπουδάζουν). Ελάχιστα είναι τα προγράμματα των Πανεπιστημίων που συνδέουν

τους απόφοιτους τους με την αγορά εργασίας και αυτά συνήθως για βραχυπρόθεσμο

διάστημα.

2. Η πλήρης κατάρτιση των μαθητών με τις νέες τεχνολογίες, τη στιγμή που

ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση.

Οι μαθητές στην Ελλάδα μαθαίνουν τη χρήση Η/Υ με τις ιδιωτικές τους δαπάνες

(αγορά υπολογιστή, εκμάθηση προγραμμάτων). Τα Γυμνάσια και τα Λύκεια διαθέτουν

1-2 υπολογιστές για τις γραμματειακές τους ανάγκες, όχι για τα παιδιά.

Υποτίθεται πως μέχρι το τέλος του 2001 όλα τα σχολεία θα πρέπει να είναι

εξοπλισμένα με συνδέσεις στο Internet και εργαστήρια πολυμέσων, ένας στόχος

που φαντάζει εξωπραγματικός. Άλλωστε, μόνο το 1% των Δημοτικών Σχολείων έχουν

ιστοσελίδα στο Δίκτυο.

3. Η βελτίωση της ποιότητας των σπουδών, μέσω της κατάρτισης των

εκπαιδευτικών.

Στο θέμα της κατάρτισης των εκπαιδευτικών στις νέες τεχνολογίες έχουμε μείνει

χρόνια πίσω. Οι όποιες πρωτοβουλίες γι’ αυτό το θέμα έχουν ληφθεί από την

πλευρά των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων. Η Ελλάδα είναι η μόνη από τις 15 χώρες

της Ε.Ε. όπου η εκπαίδευση σε Πληροφορική δεν περιλαμβάνεται στην κατάρτιση

των δασκάλων και των καθηγητών. Πρόσφατα, το υπουργείο εξήγγειλε ένα πρόγραμμα

επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, το οποίο όμως είναι αμφίβολο αν θα αποδώσει

ουσιαστικά αποτελέσματα σε μικρό βάθος χρόνου, ελλείψει υποδομής.

4. Η διά βίου εκπαίδευση.

Σύμφωνα με 1η Ετήσια Έκθεση για την Απασχόληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που

κατατέθηκε στη Στοκχόλμη, η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα στις δαπάνες για διά

βίου εκπαίδευση. Αυτό σημαίνει στην ουσία πως μετά το Λύκειο ή το

Πανεπιστήμιο, το κράτος ελάχιστα πράττει προς την κατεύθυνση της συνεχιζόμενης

επιμόρφωσης των αποφοίτων. Επιπλέον, ο θεσμός του Ανοικτού Πανεπιστημίου που

θα προσέφερε πολλά σε μια κοινωνία που επιζητά τη μόρφωση, έχει καταφέρει να

διακωμωδήσει τη… διά βίου εκπαίδευση: παρά το γεγονός πως πάνω από 50.000

νέοι μεταπανεπιστημιακής ηλικίας θέλησαν να σπουδάσουν σε προπτυχιακό ή

μεταπτυχιακό επίπεδο, το Ανοικτό Πανεπιστήμιο έκλεισε τις πόρτες του σε

περίπου 8 στους 9 υποψηφίους!

5. Η καλύτερη χρήση των χρημάτων που διατίθενται για την Παιδεία.

Στην Ελλάδα, η διανομή των χρημάτων στα σχολεία ή τα Πανεπιστήμια γίνεται στον

αυτόματο πιλότο, με βάση τον κρατικοκεντρικό σχεδιασμό του υπουργείου

Παιδείας. Κανένας δείκτης ποιότητας ή αξιολόγησης δεν λαμβάνεται υπόψη για να

γνωρίζουμε πού πηγαίνουν τα χρήματα και τι εκπαιδευτικά αποτελέσματα

παράγονται. Καμία επιλογή δεν δίνεται στον μαθητή να διαλέξει ο ίδιος το

σχολείο που θα πάει, εφόσον ουσιαστικά αυτός πληρώνει (μέσω της φορολογίας της

οικογένειας) τη φοίτησή του. Επιπλέον, η ίδρυση νέων πανεπιστημιακών τμημάτων

γίνεται με πολύ πρόχειρα κριτήρια, ενώ και η χρηματοδότηση των υπαρχόντων δεν

ξεφεύγει από τη μετριότητα και τα θολά κριτήρια.

Η θέσπιση των παραπάνω πέντε στόχων για την εκπαίδευση, θα οδηγήσει την Ελλάδα

σε αναγκαστική ενδοσκόπηση για την Παιδείας της. Ίσως την ύστατη ώρα

καταλάβουμε πως έχουμε καταφέρει ελάχιστα σε σύγκριση με τα διεθνή δεδομένα,

και κινητοποιηθούμε. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να ακολουθήσουμε τις εξελίξεις,

αντί να σερνόμαστε από αυτές.

Ο Γιώργος Ψαχαρόπουλος είναι βουλευτής Επικρατείας των Φιλελευθέρων