Αναζήτηση
|
|
Με βασικό προσκεκλημένο τον διεθνούς φήμης Γάλλο κοινωνιολόγο Πιέρ
Μπουρντιέ συνδιοργανώνεται στις 3, 4 και 5 Μαΐου από τη ΓΣΕΕ, «ΤΑ ΝΕΑ» και το
ελληνικό τμήμα του Ευρωπαϊκού Ομίλου «Λόγοι Δράσης» η Διάσκεψη της Αθήνας.
Αντικείμενο της Διάσκεψης θα είναι η συζήτηση των προτάσεων για την
αναγκαιότητα της συγκρότησης ενός Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Κινήματος ως
απαραίτητη προϋπόθεση για την οικοδόμηση μιας κοινωνικής Ευρώπης καθώς και οι
όροι υλοποίησής του.
Εν όψει της Διάσκεψης «ΤΑ ΝΕΑ» ανοίγουν έναν πρώτο κύκλο συζητήσεων
φιλοξενώντας όλο τον Απρίλιο τοποθετήσεις και αντιδράσεις εκπροσώπων του
συνδικαλιστικού κινήματος, των κοινωνικών κινημάτων και του κόσμου της διανόησης.
Εδώ και περίπου 25 χρόνια ζούμε την αναβίωση του ακραίου καπιταλισμού του 19ου
αιώνα, της νεοφιλελεύθερης οικονομίστικης ιδεολογίας. Ο κορυφαίος Γάλλος
κοινωνιολόγος Pierre Bourdieu έχει, όπως και άλλοι διανοητές, αναλύσει τα
χαρακτηριστικά αυτής της ιδεολογίας (με την αρνητική έννοια του όρου, που
σημαίνει απόπειρα συγκάλυψης-παραχάραξης της πραγματικότητας, με σκοπό να
οδηγηθεί η κοινή γνώμη να αποδεχθεί, ως αναπόφευκτα ή φυσικά, πράγματα
αντίθετα με τα συμφέροντά της). Βασικό όπλο της ιδεολογίας αυτής είναι μια
αποπροσανατολιστική γλώσσα ορολογία που σήμερα έχει επικρατήσει. Αυτή την
έχουν επεξεργασθεί και θέσει σε κυκλοφορία διαμορφωτές της κοινής γνώμης ήδη
από τη δεκαετία του 1970. Λέξεις-κλειδιά αυτής της γλώσσας είναι, μεταξύ
άλλων, οι όροι: «οικονομική κρίση», «εκσυγχρονισμός» (όρος που λάνσαρε ο
Βρετανός Charles Leadbeater), «ευελιξία» στην εργασία, «απελευθέρωση» της
αγοράς εργασίας, ανάληψη «κινδύνου» (επαγγελματικού) κ.ά. Όσοι δεν αποδέχονται
τη γλώσσα και την ιδεολογία αυτή, ανήκουν στις «δυνάμεις του συντηρητισμού»
(και αυτός ο χαρακτηρισμός προέρχεται από τον Leadbeater). Όλα αυτά έχουν
δημιουργήσει σύγχυση και αποπροσανατολισμό στην κοινή γνώμη με αποτέλεσμα την
αδρανοποίησή της. Αλλά όπως επισημαίνει ένας άλλος επιφανής κοινωνιολόγος, ο
Ralf Dahrendorf, «η απάθεια των πολλών είναι πάντα η άλλη όψη της ανεξέλεγκτης
εξουσίας των ολίγων». Και αυτή η εξουσία κατεδαφίζει μεθοδικά ό,τι έκτισε η
Ευρώπη τον 20ό αιώνα για την προστασία του εργαζόμενου, ενεργού, ανενεργού ή
απόμαχου. Σ’ αυτές τις συνθήκες υπάρχει δυνατότητα αντίδρασης;
Πιστεύω πως ναι, αν ο κόσμος της εργασίας (του «μη κεφαλαίου»)
συνειδητοποιήσει εγκαίρως ότι σήμερα βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή, όπου
διακυβεύονται καίρια κοινωνικά επιτεύγματα του 20ού αιώνα. Στη συνειδητοποίηση
αυτή πρωταρχικό ρόλο μπορεί να παίξει ένας ανανεωμένος συνδικαλισμός, υπό την
προϋπόθεση ότι θα βγει ο ίδιος από τη σύγχυση και την αγκύλωση στην οποία
βρίσκεται. Για να γίνει αυτό μπορεί κανείς να πει, με επικίνδυνη συντομία, ότι
ο συνδικαλισμός χρειάζεται: 1) Να ξαναβρεί τον αγωνιστικό εαυτό του, του 19ου
αιώνα, αφού σ’ αυτόν τον αιώνα ξαναγυρίζουμε! Πρώτη προϋπόθεση γι’ αυτό είναι
να απεμπλακεί από τον εναγκαλισμό της πολιτικής εξουσίας, εθνικής και
υπερεθνικής, όπως και αν αυτή αυτοαποκαλείται, η οποία επιζητεί να τον σύρει
στο άρμα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Αν δεν γίνει η απεμπλοκή αυτή, τα
συνδικάτα θα συρρικνωθούν σε μια κάστα επίσημων συνομιλητών, που θα
εκπροσωπούν ουσιαστικά μόνο τους εαυτούς τους. 2) Να απαλλαγεί από την
κοντόφθαλμη αντίληψη των συμφερόντων των εργαζομένων. Οι Γερμανοί μαρξιστές
είχαν ονομάσει τον συνδικαλισμό «τυφλή δύναμη», για να δείξουν ότι χωρίς το
κόμμα ο συνδικαλισμός δεν μπορεί να δει μακριά. Είναι καιρός να δείξουν οι
συνδικαλιστές ότι ενηλικιώθηκαν! 3) Να διεθνοποιηθεί ουσιαστικά, αφού τα
προβλήματα είναι διεθνή, όπως διεθνής είναι και ο αυξανόμενος αυταρχισμός, ο
οποίος μετακυλίεται και στο εσωτερικό των κρατών στο επίπεδο της πολιτικής
εξουσίας.
Η γνώση της πραγματικότητας, ως προϋπόθεση για την κοινωνική πράξη, έχει γίνει
σήμερα εξαιρετικά δύσκολη. Σ’ αυτή τη γνώση μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά
ερευνητές από διάφορες επιστήμες, που δεν συμπλέουν με την κρατούσα ιδεολογία.
Η συνεργασία τους με τους συνδικαλιστές μπορεί να αποβεί πολλαπλά ωφέλιμη για
την ενεργοποίηση και διεθνοποίηση του συνδικαλισμού. Αποδέκτης αυτής της
συνεργασίας θα είναι τελικά όλος ο κόσμος της εργασίας, ο οποίος γι’ αυτό
είναι ανάγκη να πλαισιώσει προσπάθειες συσπείρωσης, όπως αυτή του Pierre
Bourdieu, για την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού κοινωνικού κινήματος, προσπάθεια με
την οποία θα συντονιστεί η υπό ίδρυση, ελληνικής πρωτοβουλίας, Ευρωπαϊκή Ένωση
για τα Κοινωνικά Δικαιώματα. Αν δεν συνειδητοποιηθεί έγκαιρα αυτή η ανάγκη
συσπείρωσης, θα επαληθευθεί πάλι η απαισιόδοξη ρήση του Εγέλου ότι «η γλαύκα
(το σύμβολο της σοφίας) έρχεται πάντα πολύ αργά».
Ο Νικήτας Αλιπράντης είναι καθηγητής των Πανεπιστημίων Θράκης και
Στρασβούργου, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων
