Για τρίτη χρονιά φέτος οι συλλογικοί φορείς Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας και

Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ελλάδας και Κύπρου συνδιοργανώνουν εκδηλώσεις για την

Παγκόσμια Ημέρα των Εκπαιδευτικών με στόχο να καταδείξουν τον ιδιαίτερα

σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι παιδαγωγοί στις σημερινές εξελίξεις. Και

αυτός ο ρόλος οφείλεται σε πολλούς συντελεστές: α) στην καθοριστική θέση της

γνώσης στο γίγνεσθαι του σύγχρονου πολιτισμού, β) στην ισχυρή τάση των

δημοκρατικών κοινωνιών να επενδύουν στη μορφωτική ανάπτυξη των πολιτών τους

και γ) στις πολλαπλές ανάγκες της θεσμικής αγωγής να διαμορφώσει πολίτες

ικανούς να συμμετέχουν στις ευρείες ανακατατάξεις της εποχής.

Η παιδαγωγική σχέση πάντα ήταν ισχυρή και αποβλέπει στην ολοκλήρωση των

ανθρώπινων βλαστών αλλά και στη συγκρότηση συνεκτικών αρμών στο εσωτερικό κάθε

κοινωνίας. Η προαγωγή των αξιών της δημοκρατίας, της κατανόησης και της

αλληλεγγύης είναι θεμελιακές αρχές κάθε εκπαιδευτικής πνοής. Φέτος η Διεθνής

Οργάνωση των Εκπαιδευτικών (Education International) θέτει ως πρωταρχικό σκοπό

την προώθηση της ειρήνης σε όλες τις γωνιές του πλανήτη μας. Γιατί ο πόλεμος

και η πείνα εξακολουθούν να μαστίζουν την ανθρωπότητα, να εκτρέφουν τη

βαρβαρότητα και να ευτελίζουν κάθε έννοια της ανθρώπινης ύπαρξης. Η όποια

γοητεία της τεχνολογικής πανοπλίας των αναπτυγμένων χωρών δεν μπορεί να

ταυτίζεται με την ιδέα της προόδου και να συγκαλύπτει την ισχυροποίηση των

ανισοτήτων και της αδικίας. Γιατί η ειρήνη δεν είναι δεδομένη και απειλείται

καθημερινά από την περίφημη άνιση ανάπτυξη, από τις κάθε λογής «Νέες Τάξεις»,

από τους εθνικισμούς και τους φανατισμούς, από τους ανορθολογισμούς της

παγκοσμιοποίησης. Και ο αγώνας για την ειρήνη δεν είναι εύκολη υπόθεση, γιατί

χρειάζεται ελεύθερες συνειδήσεις, ανήσυχα πνεύματα, χειραφετημένους πολίτες,

μυαλά που μπορούν να βλέπουν την «επόμενη ημέρα». Η βαθιά γνώση της ιστορίας

και η επίγνωση του βασικού νοήματος του ανθρώπου και της ζωής του, μπορούν να

αποτελέσουν τους σηματωρούς για την κατάκτηση της ειρήνης. Δυστυχώς, όμως, και

τα δύο είναι ελλείποντα ή ελλειμματικά στοιχεία στην εκδίπλωση του κοινωνικού

βίου. Όλοι είμαστε εφησυχασμένοι και αγκιστρωμένοι στα αγαθά του

καταναλωτισμού. Πού καιρός για ανησυχίες και για «βαθυστόχαστες αναλύσεις».

Το 1930 γίνεται στη Γενεύη το Γ’ Συνέδριο της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας των

Παιδαγωγικών Ενώσεων, που παρουσίασε το «κάτοπτρον των μεταπολεμικών τάσεων

τόσο κατά την παγκόσμιαν έκτασιν όσο και κατά την έντασιν αυτών». Αντιγράφουμε

από τον «Ερμή», εκπαιδευτικό περιοδικό της εποχής, για το απόσταγμα του

συνεδρίου: «Ο κοινός πόθος διαρκούς ειρήνης, και η πεποίθησις ότι ήλθεν πλέον

η ώρα τής από κοινού εργασίας των εθνών διά τας αυτάς υποθέσεις. Ευρωπαίοι,

Ασιάται ή Αμερικανοί, οι απεσταλμένοι εξεφράσθησαν ως προς το σημείον τούτο

μετά καταπληκτικής δριμύτητος. Ακροατής ερχόμενος έξωθεν θα ήτο αδύνατον να μη

σχηματήση την πεποίθησιν, ότι ο πόλεμος φαίνεται αδύνατος διά την προσεχή

γενεάν»… Τελικά λίγα χρόνια μετά οι ίδιες γενιές γνωρίζουν έναν πρωτόγνωρο

πόλεμο που η φρίκη του δεν μπορεί να ερμηνευθεί με καμιά σύλληψη νοήμονος

όντος. Ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας, κηρύσσοντας την έναρξη του

συνεδρίου, στόχευε στην καρδιά τού όλου ζητήματος: «Το μέγα πρόβλημα, το

οποίον τίθεται σήμερον ενώπιον της ανθρωπότητος, είναι να ευρεθεί τρόπος ώστε

τα έθνη να ζουν ομού εν αρμονία και φιλία, έκαστον τούτων συντελούντος εις την

ευδαιμονίαν όλων. Οι συγκεντρωμένοι ενταύθα απεσταλμένοι σκοπόν αυτών θέτουν

μία τοιαύτην αγωγήν, ώστε εθνικοί φόβοι και αι δυσπιστίαι να δυνηθούν να

εξαφανισθούν και μετ’ αυτών αι εχθρότητες και αι θρησκευτικές προλήψεις».

Σήμερα η Education International θέτει τους ίδιους στόχους: «Σε έναν κόσμο που

γίνεται ολοένα και περισσότερο πολυπολιτισμικός, μια σειρά προβλημάτων

εγείρονται από τη μη ανοχή και τις εθνικιστικές τάσεις. Περιπτώσεις

κυβερνήσεων που χρησιμοποιούν τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο ως ένα

πολιτικό »ποδόσφαιρο», καθώς και περιπτώσεις ατόμων που εμπλέκονται σε

βίαιες ρατσιστικές επιθέσεις, καθιστούν τον ρόλο της εκπαίδευσης και των

εκπαιδευτικών ακόμη πιο σημαντικό για την προαγωγή της εκπαίδευσης, για έναν

πολιτισμό ειρήνης». Η παιδαγωγική φωνή των 50 εκατομμυρίων εκπαιδευτικών σε

όλο τον κόσμο δεν μπορεί παρά να είναι διαρκώς ανήσυχη για την προαγωγή της

ειρήνης, του πρώτιστου πανανθρώπινου αγαθού. Άλλωστε η γνωστική λειτουργία δεν

είναι κοσμοερμηνεία του «πραγματικού», αλλά τουναντίον λειτουργία δημιουργίας

ενός κόσμου. Και πρέπει να ταυτίσουμε την αρετή με τη γνώση, τον ουμανισμό με

την πρόοδο.

Ο Νίκος Τσούλιας είναι πρόεδρος της ΟΛΜΕ.