Το αμερικανικό σύστημα ξέρει τα μονοπώλια και πώς να τα αντιμετωπίζει. Κανένα

σύστημα όμως δεν ξέρει το απίστευτα δυναμικό σύγχρονο τεχνολογικο-οικονομικό

περιβάλλον. Μοιραία, λοιπόν, η περίπτωση της αντιμονοπωλιακής δίκης της

Microsoft είναι μια ακροβασία, σήμερα για τους δικαστές και αύριο για τους

νομοθέτες. Για κάποιον που παρακολουθεί την αγορά πληροφορικής δεν χωράει

καμία αμφιβολία ότι η Microsoft έχει διαπράξει πράξεις οι οποίες θα

χαρακτηριστούν μονοπωλιακές από κάθε δικαστήριο που στηρίζεται στην τρέχουσα

νομοθεσία. Ωστόσο, αυτό είναι η μία οπτική γωνία, η στενότερη και η λιγότερο

σημαντική. Από μια άλλη γωνία, δεκάδες άλλες εταιρείες πληροφορικής είχαν ή

έχουν ίδια ή και ισχυρότερα μονοπώλια, ενώ δεν υπάρχει καμία που να μην το

έχει επιδιώξει εντόνως. Και αυτό όμως είναι στενό και μικρής σημασίας. Το

πρόβλημα της τρέχουσας νομοθεσίας είναι ότι στηρίζεται στην παραδοχή ότι ο

ανταγωνισμός σε μια δεσπόζουσα εταιρεία προέρχεται από άλλες εταιρείες που

δραστηριοποιούνται στην ίδια αγορά. Κι όμως, όπως έχει δείξει η ιστορία των

τελευταίων δεκαετιών, ο βασικός ανταγωνισμός στην καλπάζουσα τεχνολογική

πιάτσα έρχεται από ιδέες και εταιρείες που απλά δεν υπάρχουν σήμερα, γεννώνται

ξαφνικά και καταλαμβάνουν τεράστια μερίδια. Η διατύπωση του Bill Gates είναι

διαυγέστατη: «σε κάθε στιγμή μας βρισκόμαστε δύο χρόνια πριν από την

καταστροφή μας» (We are always two years from failure). Δεν είναι ρητορικό

σχήμα, είναι το γνήσιο και ειλικρινές άγχος του άρχοντα των μονοπωλίων. Είναι

το ίδιο που λέει ο άλλος άνθρωπος των μονοπωλίων, ο Andy Grove της Intel, όταν

λέει ότι «σ’ αυτή την αγορά, μόνον οι παρανοϊκοί επιβιώνουν» (Only the

paranoid survive).

Τα γεγονότα είναι χαρακτηριστικά. Πού είναι η ΙΒΜ που ήταν ο μέγιστος

κατασκευαστής των PC πριν από χρόνια; Ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων και

σήμερα πολύ μικρή στα PC. Ποιος την «έβγαλε» έξω; Πολλοί, αλλά κυρίως η

Compaq. Η οποία σήμερα εκτοπίζεται από την Dell που πουλάει κυρίως μέσω

Internet. Και μετά, βλέπουμε. Ας δούμε κι άλλα γεγονότα. Πριν από δέκα χρόνια,

όπως θα θυμούνται οι παλιότεροι, κύριοι ανταγωνιστές της Microsoft ήταν η

Lotus, η Borland, η WordPerfect, η Ashton Tate ­ όλες άφαντες σήμερα, επειδή

τις «έφαγε» o Bill. Ποιοι είναι οι ανταγωνιστές της Microsoft σήμερα; Η

America On Line/Netscape, η Sun, η Yahoo, η Amazon, η Oracle και μια απίστευτη

περίπτωση ενός δωρεάν κοινοκατασκευαζόμενου συστήματος ονόματι Linux. Πού ήταν

οι περισσότεροι απ΄ αυτούς πριν από λίγα χρόνια; Απλά ανύπαρκτοι. Κι όμως,

γεννήθηκαν, ανδρώθηκαν και σήμερα είναι πολύ πιο ισχυροί ανταγωνιστές της

Microsoft, παρ’ όλο που η σημερινή Microsoft είναι εκατοντάδες φορές

μεγαλύτερη από την παλιότερη! Η αιτία είναι απλή, στηρίχθηκαν σε μία από τις

περίφημες μεταλλάξεις της τεχνολογίας, που απλά ξέφυγε από τη Microsoft, το

Internet. Βεβαίως, η Microsoft κατάλαβε το λάθος της και μπήκε στο παιχνίδι,

στο μεταξύ όμως ο κύβος είχε ριφθεί. Σήμερα το μονοπώλιο της Microsoft

φαντάζει πολύ πιο ασθενές απ’ ό,τι πριν από δύο χρόνια ­ και δεν είναι καθόλου

τυχαίο ότι το ίδιο συμβαίνει και με το μονοπώλιο της Intel.

Σε όλη αυτή τη συζήτηση, βεβαίως, δεν πρέπει να μας διαφεύγει η ουσιαστική

«δίψα» όλων των αγορών για μονοπώλια κάποιας μορφής! Πράγματι, όλοι οι

χρήστες, μικροί και μεγάλοι, βολεύονται να υπάρχει ένα λειτουργικό σύστημα,

ένας επεξεργαστής κειμένου και ένας ενιαίος τρόπος χρήσης όλων των μηχανών.

Φαντάζεστε κάθε αυτοκίνητο να είχε δικό του τρόπο οδήγησης; Αυτή η ενοποίηση

είναι απαραίτητη για να προχωρήσει η διάδοση των υπολογιστών στο ευρύ κοινό,

όπως είναι απαραίτητη για να μπορούν να αναπτυχθούν προγράμματα από τρίτους

κατασκευαστές. Ουσιαστικά, λοιπόν, ακόμη και αν δεν υπήρχε ο Bill Gates, η

αγορά των υπολογιστών θα το είχε κατασκευάσει.

Η αμερικανική δικαιοσύνη, λοιπόν, κάνει καλά που ελέγχει τη Microsoft ­ και

μάλλον της κάνει και μεγάλο καλό. Από κει και πέρα, όμως, μην απατάσθε, αλλού

είναι το παιχνίδι, αλλού τα άγχη του Bill και της παρέας του. Για παράδειγμα,

θα υπάρχει η Microsoft στα κινητά τηλέφωνα με Internet και στους υπολογιστές

παλάμης; Στην αμφίδρομη τηλεόραση και στο Internet ευρείας ζώνης; Ποιος θα

φτιάχνει τους επεξεργαστές κειμένου που δεν θα αγοράζονται αλλά θα

χρησιμοποιούνται μέσω Internet; Πόσο γρήγορα θα είναι η AOL, η Sun, το Yahoo

και η Amazon στο ίδιο μέγεθος με τη Microsoft;

Ο Θεόδωρος Σπίνουλας είναι διευθυντής του περιοδικού «RAM»