Αναζήτηση
|
|
Η συζήτηση ανάμεσα στους στόχους που επιδιώκει η σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία
και στα μέσα που χρησιμοποιεί για να τους πετύχει έχει ανάψει για τα καλά.
Γέφυρα ανάμεσα στους στόχους και στα μέσα, το πρόγραμμα της αριστεράς και η
πολιτική στρατηγική της.
ΣΤΗ δεκαετία του ’80 στη Νότια Ευρώπη, στη Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία,
δοκιμάσθηκε στην πράξη η υλοποίηση ενός σοσιαλιστικού δρόμου που θα άλλαζε τις
οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές δομές του καπιταλιστικού συστήματος μέσα
από τον κοινοβουλευτικό δρόμο. Το σύστημα όμως έδειξε μια μεγάλη ευπλαστότητα
και προσαρμοστικότητα στις νέες οικονομικές και τεχνολογικές συνθήκες. Η
αριστερά στην Ευρώπη αυτή την περίοδο απέκτησε εμπειρίες, χωρίς όμως να τα
καταφέρει να κάνει τις μεγάλες αλλαγές που επαγγέλθηκε. Το νέο εγχείρημα των
σοσιαλιστών στην Ευρώπη του ευρώ έχει ένα ιδιαίτερο ιστορικό και πρακτικό
ενδιαφέρον, διότι:
ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Πρώτον, πραγματοποιείται στο νέο πολιτικό πεδίο της Ε.Ε. Διάφορα
ιστορικά ρεύματα με τη δική τους πολιτική ιστορία και τις ιδιαιτερότητες των
συνθηκών συναντώνται στους κόλπους του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος.
Δεύτερον, η μεγάλη πλειοψηφία της διακυβέρνησης των 15 κρατών-μελών
ανήκει σε σοσιαλδημοκρατικές και κεντροαριστερές συμμαχίες.
Τρίτον, η αναζήτηση ενός άλλου δρόμου δεν κινείται μονάχα σε θεωρητικό
επίπεδο. Έχει άμεση πρακτική σημασία. Όντας οι σοσιαλιστές στην εξουσία πρέπει
να αποδείξουν στην πράξη ότι μπορούν να υλοποιήσουν τους στόχους για ισότητα,
δημοκρατία, ελευθερία, κοινωνική αλληλεγγύη, ανάπτυξη και απασχόληση.
Το ιδεολογικό στίγμα του ΠΑΣΟΚ ήταν η αναζήτηση ενός νέου δρόμου ανάμεσα στον
υπαρκτό σοσιαλισμό και τη σοσιαλδημοκρατία, από τη μια, και το καπιταλιστικό
σύστημα, από την άλλη. Στην πρώτη περίοδο της εξουσίας στη δεκαετία του ’80 το
ΠΑΣΟΚ επιχείρησε μεγάλες τομές με ένα νέο ιδεολογικοπολιτικό λόγο:
α. Στο οικονομικό πεδίο εισήγαγε νέους όρους, όπως την κοινωνικοποίηση
των μέσων παραγωγής και τη μεικτή οικονομία. Οι λέξεις αυτοδιαχείριση,
συμμετοχή, εργατικός έλεγχος, συμβούλια στις επιχειρήσεις, αποκέντρωση και
δημοκρατικός προγραμματισμός βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη.
β. Στο πολιτικο-θεσμικό πεδίο έγιναν σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία
των μαζικών και κοινωνικών κινημάτων, στην ανάπτυξη της αυτοδιοίκησης, στον
εκδημοκρατισμό της κρατικής μηχανής, στην εθνική συμφιλίωση, στην εργατική και
λαϊκή συμμετοχή και στις εργασιακές σχέσεις. Πραγματοποιήθηκε ένα σημαντικό
ξεμπλοκάρισμα της κοινωνίας από το κράτος.
γ. Στο κοινωνικό επίπεδο το ΠΑΣΟΚ θεμελίωσε ένα ιδιόμορφο κράτος
πρόνοιας που στηρίχθηκε στην αναδιανομή του εισοδήματος, στις παροχές και στη
βελτίωση των δημοσίων υπηρεσιών στην υγεία (ΕΣΥ), στην παιδεία, στην κατοικία
κ.ά. Η θεωρία του κοινωνικού μισθού συγκίνησε και λειτούργησε.
δ Στο επίπεδο όμως της ανασυγκρότησης του πολιτικού συστήματος, της
λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης, της απόδοσης των ΔΕΚΟ, στον τρόπο άσκησης
της εξουσίας, τα πράγματα δεν πήγαν τόσο καλά, παρά το ότι έγιναν σημαντικές
προσπάθειες. Το σύστημα αφομοίωσε και τις αλλαγές και «την αλλαγή στην αλλαγή»
και ενσωμάτωσε το ΠΑΣΟΚ ως οργάνωση από την κορυφή ώς τα νύχια.
Η δεύτερη περίοδος εξουσίας του ΠΑΣΟΚ ήρθε γρήγορα, διότι απέναντι υπήρξε μια
ανίκανη και σπαρασσόμενη δεξιά που επιχειρούσε να εφαρμόσει μια σκληρή
νεοφιλελεύθερη πολιτική.
ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Το ΠΑΣΟΚ ήρθε αυτή τη φορά στην εξουσία πιο ώριμο και περισσότερο
προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις του συστήματος. Ήρθε σαν καλύτερος διαχειριστής
των πραγμάτων. Κεντρικοί στόχοι και προτεραιότητες ήταν η σταθεροποίηση, η
ανάπτυξη και η κοινωνική δικαιοσύνη. Πολλά από τα συνθήματα του ΠΑΣΟΚ στη
δεκαετία του ’80 εξασθένησαν ή μπήκαν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Η
κοινωνικοποίηση, η αυτοδιαχείριση, η αυτοδύναμη ανάπτυξη, ο κοινωνικός τομέας
της οικονομίας κ.ά. Με όλα αυτά όμως το ΠΑΣΟΚ έχει ακόμη ανοιχτούς λογαριασμούς.
Ο Κώστας Σημίτης με κεντρικό σύνθημα τον εκσυγχρονισμό, την ανανέωση και την
προοπτική για μια Ελλάδα ισχυρή που θα συμμετέχει ισότιμα στις ευρωπαϊκές
εξελίξεις ήρθε ως εκφραστής ενός ανανεωτικού ρεύματος σκέψης και πολιτικής
δράσης. Το εκσυγχρονιστικό αυτό ρεύμα ήρθε ταυτόχρονα ως ένα ηθικό κίνημα με
ανατρεπτικό πολιτικό λόγο για αποτελεσματική δράση προς όφελος των συμφερόντων
του έθνους, της οικονομίας και της κοινωνίας.
Οι ιδρυτικοί στόχοι του ΠΑΣΟΚ για εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία και
κοινωνική απελευθέρωση παραμένουν ως οι φωτοδότες και της νέας πορείας. Μέσα
όμως στα νέα οικονομικά, κοινωνικά και τεχνολογικά δεδομένα δεν μπορεί να
δουλεύεις με τα ίδια μέσα και την ίδια πολιτική στρατηγική. Και εδώ αρχίζουν
τα δύσκολα.
ΤΟ ΚΟΜΜΑ
Μπροστά στο 5ο Συνέδριο το ΠΑΣΟΚ οφείλει:
α. Να επαναπροσδιορίσει το ιδεολογικο-πολιτικό πλαίσιο, την πολιτική
του στρατηγική, τις συνεργασίες και τις κοινωνικές του αναφορές. Να
ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς με λέξεις και όρους-κλειδιά που σημάδεψαν την
εξέλιξη του κινήματος.
β. Να ασχοληθεί με τον ρόλο του κόμματος στη σύγχρονη εποχή και τις
σχέσεις του με την κοινωνία και τα κινήματα. Να διαμορφώσει μια συνολική
κοινωνική και πολιτική στρατηγική για τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις στην παιδεία,
στην οικονομία, στην υγεία, στο κράτος και τους θεσμούς. Ο κλεφτοπόλεμος ή οι
συνεχείς ρήξεις με την κοινωνία και τα κινήματα φθείρουν το όραμα.
γ. Να αναδείξει τους στόχους και τις προτεραιότητες σε εθνικό και
ευρωπαϊκό επίπεδο στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικο-θεσμικό πεδίο. Να
κάνει πράξη τις βαθιές αλλαγές στη δομή της κοινωνίας. Η εθνική στρατηγική
πρέπει να έχει βάθος χρόνου και να είναι πέρα από την πολιτική μιας και μόνο κυβέρνησης.
δ. Να ανοίξει τον φάκελο και να συζητήσουμε για το νέο κοινωνικό
κράτος του 21ου αιώνα που θα στηρίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης, της
κοινωνικής δικαιοσύνης και της ευθύνης. Έχουμε ανάγκη από μια μοντέρνα και
αυθεντική αριστερή πολιτική.
ε. Να αποφύγει τον κίνδυνο της «κρατικοποίησης» του ΠΑΣΟΚ και να
ανανεώσει το πολιτικό προσωπικό σε όλα τα επίπεδα. Πρέπει να οικοδομήσουμε την
εικόνα ενός ΠΑΣΟΚ που ξέρει και μπορεί να κερδίζει τις μάχες.
Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Λουκάς Αποστολίδης είναι Γ’ αντιπρόεδρος της Βουλής.
