Αναζήτηση
|
|
Γύρω μας ορθώνονται «τείχη ψηλά». Μονόδρομοι, αδήριτες αναγκαιότητες,
δεδομένοι και αδιαπραγμάτευτοι στόχοι.
ΤΟ μέλλον μας έχει, περίπου, προεξοφληθεί μέσα από την «Ενιαία Σκέψη» που
κυριαρχεί στην Ευρώπη, επιβάλλοντας το άκαμπτο δόγμα του νεοφιλελεύθερου
προτύπου ως ιστορική αναγκαιότητα και ως μοναδική φιλοσοφική αρχή της
μεταμοντέρνας κοινωνίας.
Αυτή ακριβώς η «Ενιαία Σκέψη» που αποτελεί σήμερα πεδίο κριτικής στη Γαλλία,
αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι άλλη από την Αγοραία Σκέψη των
μηχανισμών του ασύδοτου ανταγωνισμού και του χρηματιστικού κεφαλαίου που
απαγορεύει κάθε είδους κοινωνική στρατηγική ως μη «ορθολογική»…
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ
Ενταγμένη στο πλαίσιο της «Ενιαίας Σκέψης», η πατρίδα μας εισέρχεται σε μια
περίοδο δοκιμασίας των οικονομικών, κοινωνικών και ηθικών αντοχών της, σε μια
περίοδο όπου «κρίνεται το μέλλον της»…
Μαζί όμως με το μέλλον μας θα κριθεί ταυτόχρονα η μορφή και ο ρόλος της
Πολιτικής Εξουσίας.
Αν δηλαδή θα λειτουργήσει ως μηχανισμός ισοπέδωσης των εργασιακών και
κοινωνικών δικαιωμάτων και των «υπολειμμάτων» του κράτους – πρόνοιας ή αν θα
προχωρήσει σε ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης που θα βασίζεται στη δίκαιη κατανομή
των θυσιών και του παραγόμενου πλούτου.
Το δίλημμα είναι σαφές για την κυβέρνηση: Θα πορευθεί με οδηγό τούς δείκτες
του Χρηματιστηρίου που προβάλλεται σήμερα ως ιδεολογικός «φάρος» του
εκσυγχρονιστικού ιδεώδους ή θα προχωρήσει σε μια ουσιαστική κοινωνική
συμφωνία, ικανή να διασφαλίσει την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή;
«ΚΙΒΔΗΛΟ» ΝΟΜΙΣΜΑ
Σήμερα η εικόνα του ευρώ του νέου «θεού» που επαγγέλλεται την ευρωπαϊκή
σωτηρία εμφανίζει δύο σαφώς διακριτές και αντιτιθέμενες όψεις:
Στη μία του όψη είναι βαθιά χαραγμένη η εικόνα της ανεργίας, της ανασφάλειας,
της αγωνίας για το μέλλον.
Και από την άλλη του όψη προβάλλει η φιγούρα του χρηματιστικού κεφαλαίου, της
Κεντρικής Τράπεζας που έγινε πεδίο σύγκρουσης μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας.
Ένα τέτοιο νόμισμα, όμως, είναι «κίβδηλο». Γιατί δεν συνθέτει, αλλά αντιπαραθέτει.
Γιατί δεν δημιουργεί ελπίδες και προοπτικές, δεν τροφοδοτεί αξίες και
οράματα, αλλά τυλίγει με το δίχτυ της ανασφάλειας και του φόβου για το
μέλλον όλο και ευρύτερα στρώματα.
Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες, οι στόχοι της σύγκλισης και η ευρωπαϊκή ενοποίηση
κινδυνεύουν να μετατραπούν σε μια αρνητική αξία. Τον κάθε πολίτη δεν τον
απασχολεί πότε θα δείξει τη «φυσική» του παρουσία το ευρώ.
Τον ενδιαφέρει όμως όταν θα το έχει στα χέρια του, αν θα έχει δουλειά, αν θα
πληρώνεται γι’ αυτήν, αν θα μπορεί να ζήσει την οικογένειά του με την
«ευρω-αμοιβή» της εργασίας του, αν θα έχει ασφάλιση και σύνταξη.
Όσο αυτά τα ερωτήματα δεν απαντώνται στην πράξη τόσο το ίδιο το όραμα της
ευρωπαϊκής ενοποίησης θα ξεθωριάζει, για να καταστεί στο τέλος εξίσου
«κίβδηλο» με τη νομισματική του έκφραση.
«ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ»
Η «Ενιαία Νεοφιλελεύθερη Σκέψη» υπόσχεται την αυτόματη επέλευση του
«Παραδείσου της ανάπτυξης» και της ευημερίας με την επίτευξη των οικονομικών
στόχων της σύγκλισης.
Και αυτή η ιστορική τελεολογική θεώρηση μάς παραπέμπει στις νομοτέλειες που
κυριάρχησαν στο στρατόπεδο των χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού για την
αυτόματη επέλευση του κομμουνισμού. Διαπίστωση που έκαναν οι θεωρητικοί
«φωστήρες» στην ΕΣΣΔ, αναγνωρίζοντας την επέλευση αυτή στα μέσα της δεκαετίας
του ’70.
Και οι δύο όμως αυτές «αντίπαλες» οικονομιστικές αντιλήψεις ξέχασαν μία
θεμελιώδη φιλοσοφικο-επιστημονική αρχή:
Ότι δηλαδή, τα ίδια τα μέσα που χρησιμοποιούμε για την επιτυχία κάποιου σκοπού
διαμορφώνουν και το περιεχόμενο αυτού του σκοπού.
Τα περιοριστικά οικονομικά εργαλεία που χρησιμοποιεί σήμερα η Δυτική Ευρώπη
δεν αποτελούν απλώς προσωρινά – συγκυριακά μέσα «θεραπείας» από την ασθένεια
του κεϋνσιανού κράτους.
Με τα ίδια τα «εργαλεία» του νεοφιλελεύθερου προτύπου οικοδομούμε τη στυγνή
κοινωνικο-οικονομική δομή του ασύδοτου ανταγωνισμού και της ύφεσης. Και όχι
βέβαια ένα πρότυπο κοινωνικής ευημερίας και ανάπτυξης.
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Η ανάπτυξη, άλλωστε, δεν προκύπτει από ευχολόγια και εικασίες. Η Ευρώπη
χρειάζεται σύγχρονες τεχνολογικές επενδύσεις για να ανταγωνισθεί στην
παγκόσμια αγορά. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η Ευρώπη βρίσκεται πίσω από
τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία στον τομέα της τεχνολογικής ανάπτυξης. Και όσο μέσω
του «σκληρού» νομίσματος απενεργοποιείται το παραγωγικό δυναμικό και
παραμένουν στάσιμες οι επενδύσεις σε σύγχρονες τεχνολογικές δομές τόσο
περισσότερο θα παραμένει η Ευρώπη αδύναμη να ανταγωνισθεί τους πανίσχυρους
οικονομικούς αντιπάλους της.
Το παρελθόν εξορκίζεται. Ήταν «λάθος», μας λένε, αυτό που ζήσαμε τα
προηγούμενα χρόνια, στη «φενάκη» τού όποιου κοινωνικού κράτους. Το μέλλον
προβάλλει αβέβαιο, το όραμα ακυρώνεται. Και το παρόν μένει μετέωρο, μίζερο, ανασφαλές.
Είναι ανάγκη να σπάσουμε το στίλβον κέλυφος της «Ενιαίας Σκέψης». Γιατί η
ουσιαστική ευρωπαϊκή ενοποίηση μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο αν αναδείξουμε
σε κοινωνικό πρόταγμα τις αρχές της ισότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και
της προόδου, αρχές και αξίες που συγκροτούν την Ανοιχτή Προοδευτική Σκέψη και
συνοδεύουν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό σ’ ολόκληρη τη νεώτερη ιστορική εποχή.
Ο Μενέλαος Γκίβαλος είναι λέκτορας Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
