Αναζήτηση
Α. ΓΙΑ τις ανάγκες συνεννόησης ανάμεσα στον συντάκτη του κειμένου τούτου και
τους πιθανούς αναγνώστες, φαίνεται σκόπιμη κάποια εννοιολογική διευκρίνιση. Με
τον όρο αξιοπρέπεια (και αίσθηση αξιοπρέπειας) αναφερόμαστε στο πώς
αισθάνονται τα άτομα – μέλη μιας κοινωνίας την αξία του προσώπου τους και των
άλλων την αξία μέσα στην κοινωνία· από την αίσθηση αυτή απορρέει ως επιταγή
στον εαυτό τους το τι πρέπει να πράττουν, για να υπερασπίζουν την αξία αυτή
και να προσδοκούν αντίστοιχη συμπεριφορά από τους άλλους. Όταν τα άτομα
ανταποκρίνονται σ’ αυτή την αμφίδρομη αναγνώριση αξίας και υποχρέωσης,
συμπεριφέρονται με ευπρέπεια. Τυχόν ελλείμματα ευπρέπειας παράγονται από
ελλείμματα αναγνώρισης της αξίας του άλλου. Και δεν αποκλείεται βέβαια να
οφείλονται σε ελλιπή πληροφόρηση ή λαθεμένη ερμηνεία καταστάσεων. Κάποιες
διευκρινίσεις ίσως συμβάλουν σε βελτίωση των σχέσεων και συμπεριφορών. Με
τέτοια ελπίδα γράφονται όσα ακολουθούν. Για τον πρόσθετο λόγο ότι οι σχέσεις
πολιτικής ηγεσίας – εκπαιδευτικών αποτελούν είδος παιδείας προς το υπόλοιπο
κοινωνικό σώμα. Ας παρακολουθήσουμε λοιπόν μια φάση των σχέσεων αυτών:
α. Για πολλά χρόνια η πολιτεία έχει νομοθετήσει: οι εκπαιδευτικοί διορίζονται
στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Δημόσια Εκπαίδευση με τη σειρά που
εμφανίζονται και: υποβάλλουν αίτηση, επισυνάπτουν αντίγραφο του πτυχίου τους
και δήλωση για τον τόπο που προτιμούν. Για τη μονιμοποίηση και την παραπέρα
εξέλιξή τους η πολιτεία είχε προβλέψει εποπτεία και αξιολόγηση του έργου τους
με καθορισμένες ενδοϋπηρεσιακές διαδικασίες.
β. Από αρκετά χρόνια όμως προκλήθηκε εμπλοκή αριθμητική: ο χρόνος αναμονής για
διορισμό είναι σήμερα μακρότερος από τη βιολογική ύπαρξη των ενδιαφερομένων.
Το πρόβλημα είναι από χρόνια ορατό. Αλλά σχεδόν παράλληλα η πολιτεία άφησε
(από το 1981-82) να ατονήσουν οι διαδικασίες ενδοϋπηρεσιακής εποπτείας και
αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου, μολονότι την ίδια ώρα οικοδομούσε νέο
θεσμό συμπαράστασης στον εκπαιδευτικό διά του σχολικού συμβούλου. Ενέργειες
αντιφατικές; Παραμένουν ανερμήνευτα τα κίνητρα*: γιατί προωθήθηκε ο θεσμός του
σχολικού συμβούλου με πολλά επίλεκτα μέλη και αδρανοποιήθηκε σχεδόν άμεσα!
γ. Κάποια στιγμή η πολιτεία αποφασίζει να αντιμετωπίσει αυτή τη διπλή
εκκρεμότητα: της επετηρίδας, που δεν μπορεί λειτουργικά να συνεχιστεί, και της
μη αξιολόγησης, που η πολιτεία έχει προκαλέσει ανεξήγητα. Και δημιουργεί (με
τις εξαγγελίες της 1.8.1997 και με το νόμο που ακολούθησε, ν. 2525/1997) τρίτη
εκκρεμότητα: νομική, ακαδημαϊκή, ηθική, κοινωνική. Συγκεκριμένα:
(1) Όταν αποφάσισε η πολιτεία να τερματίσει το θεσμό της επετηρίδας είχε (και
έχει) πάνω από 15.000 αναπληρωτές σε θέσεις οργανικές· τους έχει διορίσει
κανονικά, χωρίς άδικο παραμερισμό άλλων.
(2) Οι αναπληρωτές είχαν επιλέξει αυτές τις θέσεις ακολουθώντας τις
προκηρύξεις και τους νόμους της πολιτείας.
(3) Η πολιτεία δημιούργησε γι’ αυτούς μια προσδοκία δρομολογημένης
σταδιοδρομίας και δέχτηκε τις υπηρεσίες τους· κι εκείνοι έκαναν κάποιο
σχεδιασμό ζωής.
(4) Γι’ αυτούς η πολιτεία οργάνωσε «εισαγωγικά» και άλλα επιμορφωτικά σεμινάρια**
(5) Επιπλέον, είχε η πολιτεία την ευχέρεια να τους αξιολογεί, ώστε σήμερα να
έχει τεκμηριωμένη αξιολογική κρίση γι’ αυτούς!
Β. Όταν λοιπόν η πολιτική ηγεσία ανακοινώνει (την 1.8.97) ότι η επετηρίδα
εγκαταλείπεται και εισάγεται ο διαγωνισμός σταδιακά, έχει μία πολύμορφη
εκκρεμότητα: νομική, ηθική, κοινωνική, ακαδημαϊκή, όχι μόνο έναντι των
αναπληρωτών αλλά και έναντι όσων αναμένουν με προοπτική τουλάχιστον 3-4 χρόνων.
Μία ρήτρα μεταβατική μπορεί και τις εκκρεμότητες αυτές να θεραπεύσει και
ουσιαστική προειδοποίηση για το χρόνο και το περιεχόμενο και την ακαδημαϊκή
αξία του διαγωνισμού να προσφέρει και δείγμα σύνεσης και ευπρέπειας να αποτελέσει.
Για το περιεχόμενο της μεταβατικής ρήτρας και τα τρωτά του σχεδιαζόμενου για
τον Μάιο μειωτικού «διαγωνισμού» σκόπιμο είναι να επανέλθουμε.
Ο Φ.Κ. Βώρος, Ph. D., είναι επίτιμος σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Σημειώσεις:
* Υπό τον τίτλο: «Αναξιολόγητοι και Αναξιόπιστοι;» γράφαμε σε χρόνο ανύποπτο
(Ιανουάριο 1997) στο μηνιαίο φύλλο «Εκπαιδευτικά Θέματα»: «Οι κοινωνίες
αφήνουν αναξιολόγητο ό,τι επιθυμούν να μένει αναξιόλογο, ωσότου να γίνει
αναξιόπιστο για να μπορούν να το μειώσουν…». Λόγος προφητικός; Όχι, απλή
πρόβλεψη προσεκτικού παρατηρητή.
** Από ολιγοήμερα έως και πολύμηνα, λ.χ. εκείνα που οργανώνει η ΣΕΛΕΤΕ για
όποιους προορίζονταν για την Τεχνική Εκπαίδευση.
