Αναζήτηση
|
|
ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ πανεπιστήμιο, ως ο κατ’ εξοχήν χώρος αμφισβήτησης και προόδου,
πρέπει από τη φύση του να αποκαλύπτει και να νεωτερίζει, να διερευνά και να
προοδεύει. Παράλληλα, πρέπει να μεταποιεί τις αμφισβητήσεις σε εποικοδομητικό
διάλογο, με στόχο την απόσταξη της αλήθειας, επιστημονικής, κοινωνικής,
διοικητικής. Το πανεπιστήμιο, με τη μορφή που η κοινωνία απαιτεί, δεν μπορεί
να είναι εσωστρεφές, κλεισμένο στα δικά του τείχη. Δεν μπορεί να αρνείται την
κριτική σε οποιοδήποτε επίπεδο και, βέβαια, δεν μπορεί να αγνοεί ότι είναι
μέρος της κοινωνίας μια πανεπιστημιακή κοινότητα με τα ταλέντα της και τις
αδυναμίες της.
Η διεθνής πρακτική έχει επιβάλει, χρόνια τώρα, την αμφίδρομη σχέση κριτικής
μεταξύ διδασκόντων και διδασκομένων. Και από το σημείο εκκίνησης, που ήθελε
τον διδάσκοντα αδιαμφισβήτητη αυθεντία, με αξιωματική διδασκαλία, χωρίς τη
δυνατότητα του διδασκομένου να παρεμβαίνει και να αμφισβητεί το ελάχιστο από
τα λεχθέντα, έναν διδάσκοντα που διεκδικούσε το αλάθητο του Πάπα, διαμορφώθηκε
σιγά σιγά ο διάλογος και η αμφισβήτηση του ισχύοντος συστήματος. Χώρες όπως οι
ΗΠΑ προχώρησαν γρήγορα τη διαμορφωθείσα κατάσταση σε πιο πρακτικά επίπεδα,
επιβάλλοντας σύστημα αξιολόγησης και των διδασκόντων.
Το σύστημα αυτό που ισχύει σε πολλές προηγμένες χώρες τιμά και δεν προσβάλει
τον διδάσκοντα. Απευθύνεται σε ώριμους φοιτητές και ανιδιοτελείς διδάσκοντες.
Δεν εμπεριέχει καμιά μορφή αφέλειας ούτε συμψηφισμού κυρώσεων ή κερδών.
Αλίμονο αν οι φοιτητές μας, που πρωταγωνιστούν σε τόσες κοινωνικές αγωνίες και
διαισθάνονται το μέλλον καλύτερα από τους μεγάλους, δεν μπορούσαν να παίξουν
τον ρόλο που η αξιολόγηση των διδασκόντων τούς ζητεί, όπως αμφισβητείται από
ορισμένους («ΤΑ ΝΕΑ», 21-2-1998).
Αλίμονο αν το Πανεπιστήμιο έχει καταντήσει ένας χώρος γραφειοκρατικής
διεκπεραίωσης των αξιών. Και αλίμονο στον διδάσκοντα αν δεν αντέχει σ’
οποιαδήποτε κριτική του φοιτητή του, που θα έπρεπε ο ίδιος να το επιζητεί.
Γιατί, αν είναι έτσι τα πράγματα, τότε το πανεπιστήμιο έχει αποτύχει ολιστικά
στον ρόλο του.
Τα γεγονότα όμως αποδεικνύουν το αντίθετο. Γιατί ήδη στο πανεπιστήμιό μας
υπάρχουν τμήματα, π.χ. το Τμήμα Βιολογίας, που εφαρμόζουν ένα μαζικό σύστημα
αξιολόγησης του διδακτικού έργου τών υπό κρίση διδασκόντων.
Και, κατά γενική ομολογία, οι κρίσεις των φοιτητών επιβεβαιώνουν την
περιρρέουσα αντίληψη για την προσφορά του κάθε διδάσκοντος. Το σύστημα
αξιολόγησης που το πανεπιστήμιό μας προετοιμάζεται με κάθε προσοχή να
εφαρμόσει δεν στοχεύει στην αστυνόμευση των διδασκόντων ή την ποινικοποίηση
κάποιων αδυναμιών. Αντίθετα, σκοπό έχει τον καλύτερο συντονισμό της
διδασκαλίας και την αναβάθμιση της προσφοράς όλων μας.
Η οποιαδήποτε αντίδραση εντός ή εκτός των τειχών αντανακλά μια συζήτηση περί
όνου σκιάς, καθώς δεν ταιριάζει στο ελληνικό πανεπιστήμιο η παρομοίωσή του με
το γάιδαρο του Μπουνιουέλ, που μερικοί προσπαθούν να ψελλίσουν («ΤΑ ΝΕΑ»,
21-2-98).
Το πανεπιστήμιο είναι ο ναός της γνώσης, αλλά θα έπρεπε να είναι και της
αυτογνωσίας.
Μιας αυτογνωσίας που κατακτάται χωρίς γκρίνιες και μεμψιμοιρίες, αλλά με
αυτοπεποίθηση και προσπάθεια, χωρίς φοβίες και πάθη, αλλά με συνεχή κριτική
και αυτοκριτική, χωρίς ετεροαπασχόληση και απουσίες από το πανεπιστημιακό
γίγνεσθαι, αλλά με αφοσίωση στο έργο που η πολιτεία μάς έχει αναθέσει.
Πρέπει να πρωταγωνιστήσουμε σ’ αυτό για το οποίο οι φοιτητές μας αγωνίζονται.
Για ένα πανεπιστήμιο δημοκρατικό, ανοιχτό στην κοινωνία, κοινωνό των
προβλημάτων της και επαΐοντα των λύσεων. Γι’ αυτό δεν πρέπει να φοβόμαστε τη
συναλλαγή των φοιτητών, αλλά ίσως τη δική μας αγκύλωση. Και δεν πρέπει, σε
καμιά περίπτωση, να ανάγουμε τα ψευτοεπιχειρήματά μας σε αφορμές για να
αποφύγουμε την οποιαδήποτε κριτική, η οποία στο κάτω κάτω αφορά την προκοπή
και την εξέλιξη του πανεπιστημίου.
Άλλωστε, ακόμα και αν υπάρχουν αρνητικές κριτικές, αυτό θα πρέπει να μας
προβληματίσει. Γιατί, όπως έγραψε και ο Δημήτρης Ψαθάς, ο δάσκαλος που
χαρακτηρίζει τον μαθητή του τεμπέλη και ανίκανο, μοιάζει με τον γιατρό που
βρίζει τον άρρωστό του χτικιάρη.
Σ’ αυτή, λοιπόν, τη ρευστότητα της εποχής μας πρέπει να κατανοούμε τα μηνύματα
των καιρών και να ρυθμίζουμε τον βηματισμό μας, τουλάχιστον σύμφωνα με τα
αυτονόητα.
Οι οποιεσδήποτε ρητορικές ή διαδικαστικές υπεκφυγές οδηγούν σε μια
ψευτοφιλοσοφική θεώρηση, που δεν έχει καμιά επαφή με την πραγματικότητα.
Η αξιολόγηση δεν είναι τερατούργημα ούτε ο δράκος που θα καταβροχθίσει
αδιακρίτως ενόχους και αθώους. Είναι μια αναγκαιότητα και προϋπόθεση προόδου.
Αρκεί να εφαρμοστεί σωστά, χωρίς μικροψυχίες και ρεβανσισμούς.
Κι εδώ είναι η ευθύνη όλων μας, διδασκόντων και διδασκομένων, που πρέπει να
πείσουμε τον ελληνικό λαό ότι καλώς κάνει και χρηματοδοτεί τα δημόσια
πανεπιστήμια, καλώς κάνει και ελπίζει σ’ αυτά, καλώς κάνει και υπερηφανεύεται
γι’ αυτά.
Ο Σταμάτης Ν. Αλαχιώτης είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών.
