Αναζήτηση
Ούτως από τον ήλιον, Ωσάν πυρός σταλάγματα, πέφτουν εις την θάλασσαν των αιώνων/και χάνονται διά πάντα η ώραι…
Α.Κάλβος Την 21η Μαρτίου γιορτάστηκε η παγκόσμια ημέρα της ποίησης και ο στίχος αυτός του Κάλβου είναι, όσο ποτέ άλλοτε, επίκαιρος για τις ώρες των ποιητών.
Η ποίηση με τη μουσική και την πλοκή των λέξεων παραπέμπει στην επικράτεια της μνήμης και της φαντασίας, στους γνώριμους τόπους της ανάμνησης και του ονείρου. Ο Gaston Βachelard, στο δοκίμιό του για τον Lautreamont, γράφει ότι οι ποιητές έχουν να κατακτήσουν και να «αφομοιώσουν» το σύμπαν του χώρου και του χρόνου.
Η ποιητική του χώρου αναφέρεται στον δημόσιο και στον ιδιωτικό βίο, στην πόλη και στο σπίτι, στην καθημερινότητα και στη γιορτή.
Τόποι της νοσταλγίας της επιστροφής: οικείοι, αγαπητοί, τρυφεροί, φιλικοί αλλά και τόσοι άλλοι: αδιάφοροι, εχθρικοί, μίζεροι, επιθετικοί…
Η αρχιτεκτονική αναλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα και την ποίηση του «κατοικείν».
Τα ποιητικά χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής δεν στηρίζονται όμως μόνο στις επιλογές της αρχιτεκτονικής μελέτης, η οποία δεν ξεπερνά συχνά τις άμεσες «λειτουργικές» προδιαγραφές και την κατασκευαστική επάρκεια, αλλά εξαρτώνται άμεσα από συμπεριφορές και σχέσεις μεταξύ του έργου και όλων όσων εμπλέκονται στην υλοποίησή του και την οικειοποίησή του. Μετά την ολοκλήρωσή του το έργο «κατοικείται ποιητικά» είτε παραμένει «άφιλο,άνευρο και ασυντρόφευτο», όπως γράφει ο Σοφοκλής για τα γηρατειά. Το εγκαταλελειμμένο και ανέραστο έργο γερνάει πρόωρα.
Ανάλογα με τη φροντίδα που αποδίδεται στα «άψυχα» μέλη του, στα κενά και στα πλήρη, στις αναλογίες, στα υλικά, στην υφή και στο χρώμα τους, το αρχιτεκτονικό έργο παραμένει ζωντανό, ανθίζει ή μαραζώνει από έλλειψη αγάπης, φροντίδας, εκτίμησης, κατανόησης, όπως ακριβώς συμβαίνει με τις σχέσεις
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ
το έργο «κατοικείται ποιητικά» είτε παραμένει «άφιλο, άνευρο και ασυντρόφευτο», όπως γράφει ο Σοφοκλής για τα γηρατειά
των ανθρώπων μεταξύ τους: φιλικές, τρυφερές, εχθρικές, επιθετικές, αδιάφορες.
Ο δημόσιος χώρος, καθρέπτης του πολιτισμού και της ποιητικής διάστασης του κατοικείν , απαιτεί συνεχή και αδιάκοπη φροντίδα και ουσιαστική παρουσία της πολιτείας και των αρχόντων της, με στόχο την ποιότητα που ξεπερνά την άμεση κάλυψη των ζωτικών στεγαστικών αναγκών- δικαίωμα όλων των κατοίκων της πόλης.
Όταν το έργο ολοκληρωθεί, η συνεχής φροντίδα για τη συντήρησή του το καθιστά οικείο προς τους πολίτες και τότε είναι δυνατόν να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις της περιφρούρησης και της προστασίας του από επιθετικές και εχθρικές συμπεριφορές.
Οι τεχνικοί που αναλαμβάνουν όλα τα στάδια της διαχείρισης των έργων του Δημοσίου, είναι ουσιαστικά υπεύθυνοι για την ακρίβεια της εφαρμογής των σχεδίων και για την ποιότητα της κατασκευής.
Είναι αυτοί οι οποίοι, όταν παρακάμπτουν τις δυσκολίες και τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, συμβάλλουν με την έγκαιρη παρέμβασή τους ώστε οι προσαρμογές στις απρόβλεπτες μεταβολές- οι οποίες προκύπτουν κατά τη διάρκεια της κατασκευής- να μην προδίδουν τις επιλογές της αρχικής μελέτης αλλά να γίνονται με λογισμό και με όνειρο… Ο Charles Βaudelaire, o οποίος εκτός από μεγάλος ποιητής ήταν και ευαίσθητος κριτικός της τέχνης, έγραψε κάτι το οποίο εφαρμόζεται σε κάθε « ποιητική » δημιουργία: ότι την τέχνη την προσεγγίζεις με ιδανικά, με έρωτα, με « ένα μπούσουλα και ένα αστέρι» να σε κατευθύνουν .
Άραγε η ποίηση στην αρχιτεκτονική- πέρα από την κατασκευαστική επάρκεια και τις απαιτήσεις του κτιριολογικού προγράμματοςενδιαφέρει πραγματικά τους φορείς οι οποίοι αναλαμβάνουν την υλοποίηση του έργου και την απόδοσή του στους πολίτες;
Παρ΄ όλα αυτά η ποίηση αντέχει ακόμα.
Οι πεισματάρηδες ποιητές επιμένουν να τη δοξάζουν με τα μικρά ή τα μεγάλα έργα τους. Προτροπή και παρηγοριά στους χαλεπούς καιρούς μας, ο στίχος του Γ. Σεφέρη (Τρία κρυφά ποιήματα):
Δέξου ποιος είσαι Το ποίημα μη το καταποντίζεις στα βαθιά πλατάνια Θρέψε το με το χώμα και το βράχο που έχεις Τα περισσότερα Σκάψε στον ίδιο τόπο να τα βρεις…
Η Σουζάνα Αντωνακάκη είναι αρχιτέκτονας.
