Στο επίκεντρο της αναθεώρησης του Συντάγματος η ανανέωση της δημοκρατίας και η

ενίσχυση της πολιτικής. Σημαντικά γεγονότα, εξελίξεις, απειλές σε παγκόσμιο,

ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο προσδιορίζουν το περιβάλλον λειτουργίας των

σύγχρονων δημοκρατιών.

Πρώτον, δύο διαφορετικές αντιλήψεις της παγκοσμιοποίησης και του πλανητικού

χωριού καταγράφηκαν στο Νταβός και το Port Allegro με αδρά γράμματα. Μηνύματα

σ’ όλο τον κόσμο. Από τη μια εκεί στις Άλπεις μίλησαν για την οικονομία της

αγοράς χωρίς περιορισμούς και σύνορα. Τα αποτελέσματα αυτής της κατάστασης σε

αριθμούς: «το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού παράγει και καταναλώνει το 70% των

αγαθών και των υπηρεσιών στον κόσμο». Από την άλλη, στη Βραζιλία, για πρώτη

φορά πολιτικοί, οικολόγοι, συνδικαλιστές, διανοούμενοι κ.ά. σηκώνουν από

κοινού τη σημαία για την ανάγκη μιας «πλανητικής» δημοκρατίας που θα επιβάλλει

την «παγκοσμιοποιημένη» αλληλεγγύη. Η πραγματικότητα καταγράφεται με μελανά

γράμματα: «τρία δισ. πολίτες ­ το ήμισυ του πληθυσμού της Γης ­ ζει με δύο

δολάρια την ημέρα». Η κατάσταση αυτή επιβάλλει στις δημοκρατίες να γεφυρώσουν

το κοινωνικό χάσμα της ντροπής.

Δεύτερον, η ανανέωση της δημοκρατίας μας επιχειρείται σε κρίσιμη περίοδο για

το νέο αρχιτεκτονικό οικοδόμημα της Ενωμένης Ευρώπης. Οι Ευρωπαίοι πολίτες

απαιτούν να καλυφθεί το δημοκρατικό έλλειμμα στην Ε.Ε. Απαιτούν ο Χάρτης των

θεμελιωδών δικαιωμάτων του πολίτη να πάρει, πέρα από την πολιτική, και νομική

ισχύ. Έτσι μόνο θα δημιουργήσουμε ένα νέο χώρο ισότητας, ελευθερίας,

δικαιοσύνης, κράτος δικαίου και ασφάλειας.

Τρίτον, η λατρεία της αγοράς και το κύμα της φιλελευθεροποίησης ισχυροποιούν

τις αγοραίες δυνάμεις που πολιορκούν τη δημοκρατία και δυναστεύουν την

κοινωνία. Τα μαύρα σύννεφα του κοινωνικού ντάμπινγκ κινούνται απειλητικά. Οι

δημοκρατίες κοιμούνται ανήσυχα.

Τέταρτον, η ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών (πληροφορική, επικοινωνίες,

βιοτεχνολογία, αποκρυπτογράφηση του DNA κ.ά.), η μονοπώληση και ενίσχυση των

ΜΜΕ ανατρέπουν τρόπους παραγωγής, σχέσεις, μορφές και περιεχόμενα. Στην

περίοδο της ηλεκτρονικής δημοκρατίας, οι παραδοσιακές πολιτικές και κοινωνικές

συμπεριφορές κομμάτων ­ κοινωνικών φορέων και πολιτών ­ αλλάζουν με γρήγορους

ρυθμούς. Πέμπτον, νέοι κίνδυνοι απειλούν τη ζωή, την ταυτότητα και το

περιβάλλον μας. Οι τρελές αγελάδες, ο αφθώδης πυρετός, τα μεταλλαγμένα

προϊόντα κ.ά. απειλούν τον καταναλωτή. Η κλωνοποίηση απειλεί την ανθρώπινη

ταυτότητα. Τα οικολογικά προβλήματα, οι κλιματολογικές αλλαγές, την ύπαρξή

μας. Είναι κρίσιμα ζητήματα στα οποία η δημοκρατία μας πρέπει να απαντήσει.

Έχουμε ανάγκη από μια νέα εθνική συνεννόηση και έναν νέο πολιτικό πολιτισμό.

Να συζητήσουμε και να συμφωνήσουμε πως η δημοκρατία μας συμμετέχει και απαντά

στις παραπάνω προκλήσεις: της παγκοσμιοποίησης, της θέσης της χώρας μας στην

Ε.Ε., της κυριαρχίας του οικονομικού και της αγοράς, έναντι της κοινωνίας και

του πολίτη, καθώς και των θεμάτων που συνδέονται με την επιστημονική –

τεχνολογική εξέλιξη και τις νέες απειλές και τους κινδύνους για τα θεμελιώδη

δικαιώματα του πολίτη. Η αναθεώρηση του Συντάγματος για την ανανέωση της

δημοκρατίας μας είναι μια σημαντική – ιστορική στιγμή για όλους μας. Πρέπει να

τολμήσουμε και να προχωρήσουμε σε βαθιές αλλαγές:

Πρώτον, να ενισχύσουμε τον κοινοβουλευτισμό και τη νομοθετική εξουσία. Το

Κοινοβούλιο πρέπει να αποτελεί τη μήτρα των εξελίξεων. Δεν μπορεί οι

τεχνοκράτες και οι ειδικοί να αντικαταστήσουν το πολιτικό – κοινοβουλευτικό

προσωπικό. Δεν μπορεί η γραφειοκρατία και οι δυνάμεις της αδράνειας να

ακινητοποιούν κάθε κίνηση της χώρας προς τα μπρος.

Δεύτερον, ο εκσυγχρονισμός του κράτους και της Δημόσιας Διοίκησης σε συνδυασμό

με την ολοκλήρωση και ενίσχυση της αποκέντρωσης και του δημοκρατικού

προγραμματισμού στην περιφέρεια, στη Νομαρχιακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση, είναι

ίσως η μεγάλη πρόκληση για την ανάπτυξη, τη διάχυση της ευημερίας και την

αναγέννηση της δημοκρατίας. Είναι το μεγάλο βήμα για το νέο ραντεβού της

κεντρικής εξουσίας με την κοινωνία και τον πολίτη.

Τρίτον, η θεσμική θωράκιση της δημοκρατίας και του πολιτικού προσωπικού έναντι

της οικονομικής ολιγαρχίας και της μιντιοκρατίας. Η οριοθέτηση των εξουσιών

στη βάση των αρχών της διαφάνειας, του ελέγχου και της αποτελεσματικότητας θα

λειτουργήσουν θετικά στην ποιοτική αναβάθμιση της δημοκρατίας και του

πολιτικού προσωπικού.

Τέταρτον, η ενίσχυση των δικαιωμάτων του πολίτη (ατομικών, πολιτικών,

κοινωνικών και οικονομικών). Η συνταγματική διασφάλιση για δημόσια υγεία,

παιδεία, ασφάλιση, πρόνοια κ.ά., στα πλαίσια της κοινωνικής αλληλεγγύης και

συνοχής, καθώς και οι συνταγματικές εγγυήσεις για το κράτος δικαίου και

πρόνοιας, θα δώσουν σάρκα και οστά στους θεμελιώδεις στόχους της δημοκρατίας

για ισότητα, ελευθερία και αλληλεγγύη.

Πέμπτον, το πέρασμα από την αντιπροσωπευτική-τυπική δημοκρατία στη συμμετοχική

και ουσιαστική δημοκρατία είναι σήμερα ένα σημαντικό ζητούμενο. Και θέλουμε

γι’ αυτό πολύ δρόμο για να αλλάξουν τα πράγματα. Χρειαζόμαστε τόλμη και δύναμη

για να συγκρουστούμε με τον «παλαιομοδίτικο» λαϊκισμό και τη γραμμή της

«καταστροφολογίας». Χρειαζόμαστε την ενεργητική στάση του κάθε πολίτη.

Διαφορετικά το βήμα του εκσυγχρονιστικού εγχειρήματος θα μείνει μετέωρο αν δεν

μπορέσουμε να ενεργοποιήσουμε, να βάλουμε σε κίνηση την κοινωνία των πολιτών.

Να αναπτύξουμε την ατομική και κοινωνική συμμετοχή και υπευθυνότητα. Σ’ αυτές

τις κατευθύνσεις η δημοκρατία μας μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους για μια

κοινωνία ανοιχτή, ισχυρή, που μπορεί με αισιοδοξία να ατενίζει και να

οικοδομεί το μέλλον.

Ο Λουκάς Θ. Αποστολίδης είναι βουλευτής Βοιωτίας και μέλος της

Εκτελεστικής Γραμματείας του ΠΑΣΟΚ.