Εδωσαν για μέρισμα τα λεφτά που χρωστούσαν

Χωρίς περιστροφές, ευρωπαϊκή πηγή χθες γύμνωσε την αλήθεια του φετινού κοινωνικού μερίσματος. «Τα λεφτά του κοινωνικού μερίσματος δεν είναι καινούργια λεφτά, αλλά προέρχονται από την υποχρηματοδότηση των κοινωνικών δαπανών το 2017» δήλωσε ευθαρσώς, αποκαθηλώνοντας το κυβερνητικό στόρι για χρήματα τα οποία προήλθαν από την πάταξη της φοροδιαφυγής των ισχυρών και κατανέμονται στα πλέον αδύναμα κοινωνικά στρώματα. «Δεν είναι λεφτά τα οποία έπεσαν από το ελικόπτερο, δεν ήταν έξτρα χρηματοδότηση, αλλά ό,τι έπρεπε να έχει χρηματοδοτηθεί» έλεγε η ίδια πηγή, λίγα λεπτά αργότερα, αναλύοντας ευρώ ευρώ το κοινωνικό μέρισμα των 1,4 δισ. ευρώ, το οποίο ανακοίνωσε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός σε τηλεοπτικό διάγγελμα.

Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών για την εκτέλεση του προϋπολογισμού έως το τέλος Οκτωβρίου μαρτυρούν την υποχρηματοδότηση των κοινωνικών δαπανών φέτος, σε σχέση με τους στόχους, ενισχύοντας τους ισχυρισμούς της ευρωπαϊκής πηγής.

Με τον προϋπολογισμό του 2018 και την προσθήκη των 720 εκατ. ευρώ για κοινωνικό μέρισμα, το συνολικό ποσό για δαπάνες κοινωνικής προστασίας έκανε άλμα –στα χαρτιά –στα 3,090 δισ. ευρώ. Αναλυτές εκτιμούν ότι το σύνολο των συγκεκριμένων δαπανών θα είναι στο τέλος του έτους πολύ χαμηλότερο.

Σημαντικές αποκλίσεις εντοπίζονται σε τρεις κυρίως κατηγορίες δαπανών κοινωνικής προστασίας. Το παράδειγμα της ευρωπαϊκής πηγής με το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης αποτελεί μία πτυχή. Σύμφωνα με τις επισημάνσεις, για φέτος οι δικαιούχοι ΚΕΑ είχαν υπολογιστεί σε 700.000, αλλά τελικά δεν θα ξεπεράσουν τις 500.000. Ανατρέχοντας στον προϋπολογισμό διαπιστώνει κανείς ότι πράγματι είχαν εγγραφεί φέτος 760 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης. Το ποσό αυτό αναθεωρήθηκε με τον προϋπολογισμό του 2018 σε 651 εκατ. ευρώ, αλλά αναλυτές, λαμβάνοντας υπόψη τις αιτήσεις, εκτιμούν ότι δεν θα ξεπεράσει τα 520 εκατ. ευρώ. Εως το τέλος Οκτωβρίου, άλλωστε, οι συγκεκριμένες δαπάνες ήταν μόλις 424 εκατ. ευρώ.

Στο μέτωπο των πολυτεκνικών επιδομάτων, πριν επιβληθεί το μαχαίρι σε τρίτεκνους και πολύτεκνους δικαιούχους της μεσαίας τάξης, το οποίο έρχεται με την τρίτη αξιολόγηση του προγράμματος, η υποεκτέλεση δίνει επίσης το «παρών». Στα 650 εκατ. ευρώ ήταν οι προβλέψεις του προϋπολογισμού στο σύνολο του έτους, έως το τέλος Οκτωβρίου είχαν δαπανηθεί 522 εκατ. ευρώ και αναλυτές εκτιμούν ότι στο σύνολο του 2017 το ποσό δεν θα ξεπεράσει τα 550 εκατ. ευρώ.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι η πηγή προέλευσης των δαπανών για το κοινωνικό μέρισμα είναι η αιτία της μεταστροφής των δανειστών έναντι των αρχικών διαρροών, σύμφωνα με τις οποίες δεν θα μπορούσε να εγκριθεί από το Eurogroup η διανομή κοινωνικού μερίσματος από την ελληνική κυβέρνηση, την ώρα που η χώρα θα ζητούσε εκταμίευση της επόμενης δόσης. Τελικά οι δανειστές δεν έφεραν αντίρρηση, αν και ακόμα περιμένουν τα οριστικά στοιχεία.

Στα υπόλοιπα δύο συνθετικά, της παρέμβασης που ανακοίνωσε ο Αλέξης Τσίπρας, οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι επίσης δεν πρόκειται για «καινούργια λεφτά» αλλά για υποχρεώσεις του κράτους που απορρέουν είτε από δικαστικές αποφάσεις (τα 320 εκατ. ευρώ για τις παράνομες παρακρατήσεις εισφορών υγείας σε συνταξιούχους) είτε από ληξιπρόθεσμες οφειλές (τα 360 εκατ. ευρώ τα οποία θα δοθούν στη ΔΕΗ). Μάλιστα, ειδικά για τη ΔΕΗ αναφέρουν ότι το ποσό των 360 εκατ. ευρώ ενδέχεται να αυξηθεί σε 500 εκατ. ευρώ.

Την ίδια ώρα, μελέτη της Capital Economics έρχεται να επισημάνει τις αδυναμίες του τρόπου με τον οποίο η Ελλάδα πετυχαίνει την υπέρβαση των στόχων πρωτογενών πλεονασμάτων, χαρακτηρίζοντας την κατάσταση «εύθραυστη». Σημειώνεται ότι τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού στην Ελλάδα μειώθηκαν σημαντικά, αλλά οι δαπάνες μειώθηκαν ακόμα περισσότερο, δημιουργώντας έτσι υπεραπόδοση. Ειδικότερα τονίζεται ότι με βάση τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού στο δεκάμηνο το πρωτογενές αποτέλεσμα εμφανίζεται βελτιωμένο, καθώς, παρά την απότομη πτώση στα έσοδα, οι δαπάνες ήταν στο ίδιο διάστημα μειωμένες κατά 25% σε σχέση με τον στόχο, κυρίως λόγω των περικοπών στο μισθολογικό κόστος του δημόσιου τομέα καθώς και στις επιχορηγήσεις στα νοσοκομεία και τις δαπάνες κοινωνικής ασφάλισης.

Η υπογραφή της κυβέρνησης σε μια σειρά καυτών μνημονιακών δεσμεύσεων απειλεί να μετουσιωθεί σε εφιάλτη δίχως τέλος. Οι συντάξεις θα κοπούν το 2019, ακόμα και εάν υπάρξει υπέρβαση του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018, ο ΦΠΑ στα 32 νησιά του Αιγαίου θα αυξηθεί από την 1η Ιανουαρίου του 2018, η τροπολογία για τις απεργίες η οποία απεσύρθη μεσάνυχτα από τη Βουλή θα πρέπει να επανακατατεθεί και να ψηφιστεί άμεσα ενώ το αργότερο στις αρχές Ιανουαρίου θα πρέπει να έχουν ψηφιστεί και διατάξεις με τις οποίες θα ανοίγει ο δρόμος για τη διενέργεια ηλεκτρονικών πλειστηριασμών για οφειλές και προς το Δημόσιο. Αυτό είναι το μήνυμα των δανειστών, οι οποίοι περιμένουν οι δεσμεύσεις να γίνουν πράξη.

Αν όλα αυτά οδηγούσαν στο clean exit από τα Μνημόνια το οποίο έχει τάξει από το περασμένο καλοκαίρι ο Πρωθυπουργός, το κυβερνητικό αφήγημα θα μπορούσε να αμπαλαριστεί. Με βάση τα όσα είπε χθες ο επικεφαλής της Κομισιόν στο κουαρτέτο Ντέκλαν Κοστέλο, από το βήμα του συνεδρίου του Economist, καθαρή έξοδος δεν πρόκειται να υπάρξει. «Οροι όπως καθαρή έξοδος δεν είναι οι πιο πρόσφορες εκφράσεις» είπε χαρακτηριστικά, συμπληρώνοντας ότι τα βαθιά ριζωμένα προβλήματα στην ελληνική οικονομία θα παραμείνουν και μετά τη λήξη του προγράμματος ενώ ήδη αναζητείται ένα πλαίσιο για το επόμενο στάδιο ώστε να συνεχιστούν βιώσιμα οι μεταρρυθμίσεις. Το τρίτο πρόγραμμα μπορεί να τελειώσει το καλοκαίρι του 2018, αλλά ακόμα δεν είναι καν ξεκάθαρο εάν η Ελλάδα θα μπορεί να αυτοχρηματοδοτήσει τις ανάγκες της στη συνέχεια. Δεδομένο είναι από την πλευρά των δανειστών πάντως ότι όχι μόνο οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να συνεχιστούν -ενδεχομένως με ένα «υβριδικό» μνημόνιο – αλλά κυρίως να μην αναστραφούν τα ήδη ψηφισμένα μέτρα.

Σε ερώτηση για το εάν υπάρχει το παραμικρό περιθώριο να μην εφαρμοστούν οι ψηφισμένες περικοπές στις συντάξεις το 2019 αν το πρωτογενές πλεόνασμα αποδειχθεί υψηλότερο του 3,5% του ΑΕΠ και το 2018, σε ένα υποθετικό σενάριο στο οποίο το ΔΝΤ δεν θα επιβιβαστεί τελικά στο ελληνικό πρόγραμμα, η απάντηση ευρωπαϊκής πηγής δεν επιδέχεται πολλών ερμηνειών. «Ολες οι πλευρές πρέπει να παραμείνουν πιστές στη συμφωνία, είναι γραπτές δεσμεύσεις στο Μνημόνιο και όχι μόνο με το ΔΝΤ» είπε, για να προσθέσει επίσης πως «αν αρχίσουμε να ξηλώνουμε κομμάτια της συμφωνίας, αυτό θα περιέπλεκε πάρα πολύ τις διαδικασίες».

Για το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης, η κυβέρνηση θα πρέπει να υλοποιήσει πριν το Eurogroup της 22ας Ιανουαρίου 110 προαπαιτούμενα ενώ ακολουθούν 82 βασικά παραδοτέα για την τέταρτη αξιολόγηση.

Ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας χθες στην Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών, περιέγραψε τέσσερις εστίες κινδύνου για την ελληνική οικονομία. Αφορούν τυχόν καθυστερήσεις στην υλοποίηση μέτρων που μόλις συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο της τρίτης αξιολόγησης, τυχόν καθυστερήσεις στην τέταρτη αξιολόγηση, ενδεχόμενη, μεγαλύτερη του αναμενόμενου, αρνητική επίδραση της υπερφορολόγησης στην οικονομική δραστηριότητα και την αβεβαιότητα σχετικά με τις συνθήκες χρηματοδότησης του ελληνικού Δημοσίου μετά τη λήξη του προγράμματος.