Θυσία οι συντάξεις για να μοιράσουν κοινωνικό μέρισμα

Στο μικροσκόπιο των δανειστών έχουν μπει οι θεαματικές μεταβολές στις εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης αναφορικά με το δημοσιονομικό αποτέλεσμα των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης και τη μετουσίωση των ελλειμμάτων σε πλεονάσματα. Το σκανάρισμα είναι ενδελεχές, δεδομένου ότι οι ανατροπές είναι τεράστιες επηρεάζοντας καταλυτικά το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος, την ώρα που ο ΕΦΚΑ έχει αφήσει σε αναμονή έως και τριών ετών 300.000 δικαιούχους κύριων και επικουρικών συντάξεων αλλά και εφάπαξ.

Η λεγόμενη άσπρη τρύπα των ασφαλιστικών ταμείων έρχεται φέτος να εξουδετερώσει τη δραματική υστέρηση των εσόδων του προϋπολογισμού, ύψους 1,860 δισ. ευρώ, την οποία αδυνατεί να καλύψει η υποεκτέλεση των δαπανών. Με την αρωγή των πρωτογενών πλεονασμάτων των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης, οι μνημονιακές δεσμεύσεις σε επίπεδο προβλέψεων προσχεδίου υπερκαλύπτονται.

Αν οι νέοι υπολογισμοί κοπούν από την τρόικα, ο δρόμος για νέα μέτρα ανοίγει και το στόρι της διανομής κοινωνικού μερίσματος πηγαίνει περίπατο.

ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ. Μέσα σε πέντε μήνες, από τον Μάιο όταν καταρτίστηκαν οι προβλέψεις του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, η κυβέρνηση αποδέχεται μέσω του προσχεδίου προϋπολογισμού ότι έπεσε έξω στους υπολογισμούς της κατά 1,2 δισ. ευρώ στο πρωτογενές αποτέλεσμα των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης για το 2017 και αντί για το προβλεπόμενο αρχικά πρωτογενές έλλειμμα των 938 εκατ. ευρώ, τελικά θα υπάρξει πλεόνασμα 381 εκατ. ευρώ. Το επόμενο έτος, δε, η ψαλίδα των αποκλίσεων ανοίγει κοντά στα 1,4 δισ. ευρώ (η πρόβλεψη για πλεόνασμα από 128 εκατ. ευρώ αυξάνεται σε 1,519 δισ. ευρώ) διευκολύνοντας τον ισχυρισμό του οικονομικού επιτελείου ότι το 2018 το πρωτογενές πλεόνασμα θα αγγίξει το 3,57% του ΑΕΠ.

Η επίδραση των καθυστερήσεων στην απονομή συντάξεων και εφάπαξ, μέτωπο στο οποίο οι μνημονιακές δεσμεύσεις έχουν χαθεί, βρίσκεται σε πρώτο πλάνο. Αιτήσεις συνταξιοδότησης και εφάπαξ οι οποίες δεν έχουν ακόμα εκκαθαριστεί δεν αθροίζονται στον λογαριασμό των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Δημοσίου ώστε οι καθυστερήσεις να έχουν μηδενικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα (όπως ισχύει με τα 6 δισ. ευρώ των εκκαθαρισμένων αλλά απλήρωτων υποχρεώσεων), εξηγούν πηγές με γνώση του θέματος. Αυτές οι καθυστερήσεις στην απονομή κύριων και επικουρικών συντάξεων αλλά και εφάπαξ εκτιμώνται από παράγοντες της κοινωνικής ασφάλισης πως αφορούν 300.000 δικαιούχους και αγγίζουν τα 3 δισ. ευρώ, κρίνονται δε ικανές να αλλάξουν άρδην το τοπίο των δημοσιονομικών επιδόσεων. Με τις απλήρωτες συντάξεις το πρωτογενές πλεόνασμα αυξάνεται.

Η ΚΟΝΤΡΑ. Η ένατη κατά σειρά αναθεώρηση του προϋπολογισμού του ΕΦΚΑ στις 29 Σεπτεμβρίου βρέθηκε χθες στο επίκεντρο της κόντρας που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αξιωματική αντιπολίτευση μετά τη δραστική βελτίωση των οικονομικών ενός φορέα ο οποίος φαίνεται χαμένος στον κυκεώνα καθυστερήσεων στην έκδοση κύριων (130.000) και επικουρικών συντάξεων (120.000), αλλά και εφάπαξ (60.000).

Ο Γιάννης Βρούτσης, πρώην υπουργός Εργασίας και νυν τομεάρχης Εργασίας της ΝΔ, κατηγόρησε την κυβέρνηση για πρωτοφανείς μεθοδεύσεις και αλχημείες στον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ προκειμένου να εμφανίσει εικονικά πλεονάσματα. «Θυσίασε στον επικοινωνιακό τακτικισμό της χιλιάδες δικαιούχους σύνταξης, παγώνοντας το δικαίωμά τους σε αυτήν» ανέφερε σε σχετική ανακοίνωση.

Το υπουργείο Εργασίας από την πλευρά του, μέσω κύκλων, κατηγόρησε τη ΝΔ ότι παρέδωσε μέσω αλλεπάλληλων περικοπών στις συντάξεις ένα τεράστιο έλλειμμα στην κοινωνική ασφάλιση και αδυνατεί «να παραδεχθεί ότι σήμερα ο ΕΦΚΑ έχει πλεονασματική λειτουργία».

ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ. Η αλήθεια είναι ότι οι αλλαγές στον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ έρχονται να μεταβάλουν θεαματικά το πρωτογενές αποτέλεσμα των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης συμβάλλοντας στη μετάλλαξη των προβλέψεων ελλειμμάτων σε πλεονάσματα.

Στο προσχέδιο προϋπολογισμού καταγράφεται ότι φέτος «η δαπάνη για κύριες συντάξεις θα περιοριστεί κατά 446 εκατ. ευρώ, ενώ αντίστοιχα η δαπάνη για τις επικουρικές κατά 115 εκατ. ευρώ. Περαιτέρω εκτιμάται μείωση κατά 515 εκατ. ευρώ των λοιπών δαπανών των ασφαλιστικών ταμείων». Παράλληλα υπάρχουν αξιοσημείωτες αλλαγές και στις προβλέψεις εσόδων (αύξηση κατά 371 εκατ. ευρώ) λόγω «αύξησης των ασφαλιστικών εισφορών (κυρίως λόγω της μισθωτής εργασίας) κατά 235 εκατ. ευρώ, αύξηση των εισπράξεων λόγω ρυθμίσεων παλαιών οφειλών κατά 166 εκατ. ευρώ και μείωση κατά 30 εκατ. ευρώ των λοιπών εσόδων».

Κατά την τελευταία συνεδρίαση του ΔΣ του ΕΦΚΑ –όπως δείχνει ο πίνακας των προσαρμογών που έχουν στη διάθεσή τους «ΤΑ ΝΕΑ» -, το ύψος των προβλεπόμενων παροχών κύριας ασφάλισης για φέτος μειώθηκε κατά 549,4 εκατ. ευρώ. Η μεγαλύτερη μείωση (281,2 εκατ. ευρώ) εντοπίζεται στην προβλεπόμενη δαπάνη για συντάξεις γήρατος Δημοσίου, ενώ κατά 90,3 εκατ. ευρώ μειώθηκε το κονδύλι για συντάξεις θανάτου Δημοσίου. Στο σκέλος των εσόδων η επιχορήγηση των 244 εκατ. ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό συνιστά τη μεγαλύτερη μεταβολή, ενώ ηχηρή είναι η απουσία πρόβλεψης για την επίπτωση από τον επανυπολογισμό των εισφορών με βάση τα πραγματικά περσινά εισοδήματα των μη μισθωτών. Οι προσαρμογές που έγιναν πάντως οδήγησαν το ταμειακό έλλειμμα του ΕΦΚΑ από τα 1,008 δισ. ευρώ στα 18,2 εκατ. ευρώ για φέτος. Σε επίπεδο προβλέψεων.

ΤΑ ληξιπρόθεσμα. Οπως έγραψαν το περασμένο Σάββατο «ΤΑ ΝΕΑ», κατά την τελευταία συνεδρίαση του EuroWorking Group υπήρξε γκρίνια για το γεγονός της αύξησης των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Δημοσίου και τον Αύγουστο. Τα στοιχεία τα οποία δημοσιεύθηκαν χθες από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους δείχνουν το μέγεθος του προβλήματος και την αγωνία για την εκταμίευση της δόσης των 800 εκατ. ευρώ στο τέλος Οκτωβρίου.

Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Δημοσίου, όπως τις μετρά το ΓΛΚ (Κομισιόν και ΔΝΤ ανεβάζουν τον λογαριασμό κατά 2-3 δισ. ευρώ, ανάλογα με τον χρόνο αποτύπωσης των στοιχείων, προσμετρώντας και μη εκκαθαρισμένες αιτήσεις συντάξεων και επιστροφών ΦΠΑ), αυξήθηκαν τον Αύγουστο κατά 600 εκατ. ευρώ με οδηγό την έκρηξη των ληξιπρόθεσμων επιστροφών φόρου. Αθροιστικά ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Δημοσίου (3,912 δισ. ευρώ τον Αύγουστο έναντι 3,917 δισ. ευρώ τον Ιούλιο) και ληξιπρόθεσμες επιστροφές φόρων (2,114 δισ. ευρώ από 1,521 δισ. ευρώ) ξεπέρασαν τα 6 δισ. ευρώ, κόντρα στον στόχο καθαρής μείωσής τους κατά 1,2 δισ. ευρώ προκειμένου να εκταμιευθεί ομαλά η δόση των 800 εκατ. ευρώ.

Τον Σεπτέμβριο, με το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους να βρίσκεται αντιμέτωπο με μεγάλες καθυστερήσεις στην απορρόφηση των πληρωμών από τους τελικούς δικαιούχους, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων πάτησε γκάζι στις επιστροφές φόρων (1,6 δισ. ευρώ), μήπως και σωθεί η παρτίδα. Στις 26 Οκτωβρίου το EuroWorking Group αναμένεται να εξετάσει τα στοιχεία Σεπτεμβρίου προκειμένου να γνωμοδοτήσει για την εκταμίευση ή μη της δόσης. Αν δεν εκταμιευθεί έως το τέλος του μήνα, θα απαιτηθεί νέα έγκριση των υπουργών Οικονομικών. Σε ένα τέτοιο σενάριο, η τρίτη αξιολόγηση θα έχει ξεκινήσει στραβά. Πολύ περισσότερο δε, εάν η τρόικα απαιτήσει μεγάλες διορθώσεις στο προσχέδιο του προϋπολογισμού.