Σε κάποιους προκάλεσε έκπληξη το γεγονός πως εν μέσω θερινής ραστώνης εκπρόσωποι μεγάλων επενδυτικών κεφαλαίων, όπως της JP Morgan και της Morgan Stanley, δήλωσαν την προηγούμενη εβδομάδα στο πρακτορείο Ρόιτερ ότι θα εξέταζαν θετικά το ενδεχόμενο να τοποθετηθούν σε μια νέα ελληνική έκδοση ομολόγων.

Στους ανθρώπους της αγοράς, ωστόσο, όπως και στους παροικούντες τις τράπεζες και το υπουργείο Οικονομικών στην Αθήνα, δεν προκάλεσε καμία. Αντίθετα, θεωρούν απολύτως λογικό το δυνητικό ενδιαφέρον για τους ελληνικούς τίτλους, σε ένα διεθνές περιβάλλον χαμηλών έως αρνητικών επιτοκίων, που διψά για υψηλές αποδόσεις.

Μάλιστα, στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης έχουν γίνει άμεσοι αποδέκτες του ενδιαφέροντος αυτού κατά τις πρόσφατες επαφές τους στο εξωτερικό με διεθνείς επενδυτές. Χαρακτηριστικά, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης συναντήθηκε τον περασμένο μήνα στο Λονδίνο με 30-35 επενδυτικούς οίκους, οι οποίοι εκπροσωπούν χαρτοφυλάκια 2,5 τρισ. ευρώ, ενώ αντίστοιχες επαφές έχει κάνει και ο υπουργός Ευκλείδης Τσακαλώτος.

Ο λόγος του ενδιαφέροντος των επενδυτών είναι απλός. Οπως εξηγούν υψηλόβαθμα στελέχη του τραπεζικού χώρου, αυτό που κινεί το ενδιαφέρον των επενδυτικών αυτών εταιρειών είναι η προσδοκία σίγουρου και γρήγορου κέρδους από τα ελληνικά ομόλογα. Και το κλειδί για να ανοίξει ο δρόμος τους προς το κέρδος είναι η ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης του Μάριο Ντράγκι.

Με άλλα λόγια, αν η Ελλάδα βγει π.χ. με μια έκδοση 5ετών ομολόγων με επιτόκιο της τάξης του 5%, λένε οι τραπεζικές πηγές, είναι βέβαιο ότι κάποιοι θα ενδιαφερθούν, τη στιγμή που η Πορτογαλία, π.χ., έχει πέσει στο 1% (σήμερα η απόδοση του ελληνικού πενταετούς ομολόγου είναι περίπου 8,5% και του 10ετους 8,1%. Της Πορτογαλίας το 5ετές είναι 1,8% και το 10ετές 3%).

Εφόσον η Ελλάδα έχει ενταχθεί εν τω μεταξύ στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και τα ομόλογα διαθέτουν σίγουρο αγοραστή στη Φρανκφούρτη, υπάρχει ασπίδα προστασίας για όλους αυτούς τους επενδυτές. Επιπλέον, θα υπάρχει και ένα σημαντικό περιθώριο κέρδους. Περιθώριο που στην υπόλοιπη Ευρώπη, ακόμη και στην περιφέρειά της έχει εξαφανιστεί αυτή τη στιγμή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα δεκαετή κρατικά ομόλογα της Ισπανίας οι αποδόσεις έχουν πέσει κάτω από 1% και τα spread των γερμανικών ομολόγων έχουν περιοριστεί στις 100 μονάδες βάσης.

«Θα τα αγοράσουν για να πουλήσουν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Μιλάμε για άμεσο κέρδος σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα» παρατηρεί τραπεζικός παράγοντας, απαντώντας στο ερώτημα γιατί θα αγόραζε ένας επενδυτής ελληνικά ομόλογα. Και συνεχίζει επικαλούμενος τις επαφές του με ξένους επενδυτές: «Η πρώτη τους ερώτηση είναι πότε θα μπούμε στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης».

«ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΟ ΧΑΡΤΙ». Η ερώτηση αυτή αποκαλύπτει και το προφίλ των δυνητικών επενδυτών σε μια ελληνική έκδοση. Μιλάμε σε μεγάλο βαθμό για κερδοσκοπικά κεφάλαια. Οπως λέει χαρακτηριστικά η ίδια τραπεζική πηγή, «οι συγκεκριμένοι επενδυτές θα μπουν στην έκδοση γιατί θα είναι ένα άκρως κερδοσκοπικό χαρτί».

H JP Morgan, η Morgan Stanley, αλλά και η εταιρεία επενδύσεων σε αναδυόμενες αγορές Spinnaker, ακόμη και η γνωστή μας από την αξιολόγηση των ελληνικών τραπεζών στο παρελθόν Blackrock και πολλές άλλες έχουν περάσει το τελευταίο διάστημα από τα γραφεία στελεχών του υπουργείου Οικονομικών ή έχουν συμμετάσχει σε roadshow ή διμερείς επαφές των ίδιων στελεχών στο εξωτερικό.

Η κυβέρνηση προφανώς θα προτιμούσε να προσελκύσει το ενδιαφέρον όχι μόνο αυτών, αλλά και πιο μακροπρόθεσμων επενδυτών, όπως των ασφαλιστικών ταμείων. Από την πλευρά αυτή ωστόσο το ενδιαφέρον είναι ακόμη περιορισμένο.

Εστω κι έτσι, όμως, δηλαδή με έντονη κερδοσκοπική διάσταση, η δυνητική επανεμφάνιση των επενδυτών στο ελληνικό τοπίο είναι κάτι, σε σύγκριση με την απόλυτη ξηρασία και το τοπίο καταστροφής του καλοκαιριού τού 2015.

Το κλίμα έχει προφανώς αλλάξει σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν.

Η συμφωνία για το νέο Μνημόνιο και στη συνέχεια η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και η ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης, έστω και με καθυστέρηση, δρομολόγησαν μια διαφορετική πορεία από αυτή των πρώτων μηνών της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Στελέχη της κυβέρνησης, εξάλλου, επισημαίνουν ως πρόσφατα θετικά δείγματα την επιστροφή καταθέσεων ύψους 3 – 3,5 δισ. ευρώ την περίοδο Μαΐου – Ιουλίου, όπως και τη μείωση της απόδοσης του δεκαετούς ομολόγου στο 8%, από άνω του 10% στις αρχές του χρόνου.

Ομως παρά τα βήματα, η αγορά θεωρεί ότι η κυβέρνηση δεν έχει δώσει προς το παρόν ασφαλή δείγματα για να την εμπιστευθεί. Αντίθετα, οι ξένοι συνομιλητές του οικονομικού επιτελείου μεταδίδουν ότι η κυβέρνηση στέλνει αντιφατικά μηνύματα για τις ξένες επενδύσεις και αυτό δεν τους επιτρέπει να πάρουν επενδυτικές αποφάσεις. Είναι προφανές ότι η αναφορά στοχεύει υπουργούς όπως ο Πάνος Σκουρλέτης και ο Χρήστος Σπίρτζης.

Κάπως έτσι, η ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης έχει αποκτήσει διαστάσεις άγκυρας εμπιστοσύνης. Χαρακτηριστικά, κυβερνητική πηγή τη χαρακτηρίζει «το μεγάλο προαπαιτούμενο για να μπει η οικονομία της χώρας το 2017 σε νέο κύκλο, με δυναμικούς ρυθμούς μεγέθυνσης».

Φυσικά, στον κόσμο της αβεβαιότητας όπου ζούμε, τίποτα δεν είναι δεδομένο. Χαρακτηριστικά, η Πορτογαλία είναι σήμερα αντιμέτωπη με τον κίνδυνο μιας νέας υποβάθμισης της πιστοληπτικής της ικανότητας, κάτι που δεν αποκλείεται να οδηγήσει τα ομόλογά της εκτός προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, ακόμη και να επαναφέρει την προοπτική μιας εκ νέου ένταξής της σε πρόγραμμα παρακολούθησης. Σε μια τέτοια περίπτωση, η όποια αισιοδοξία υπάρχει για έξοδο από τον κύκλο της κρίσης στην Ευρώπη θα κινδυνεύσει να εξαφανιστεί και η Ελλάδα θα διατρέξει κι αυτή τον κίνδυνο να βυθιστεί σε νέα στασιμότητα.

Οι αναλυτές προειδοποίησαν την περασμένη εβδομάδα ότι το γεγονός πως τα ευρωπαϊκά ομόλογα –και ιδίως αυτά της περιφέρειας –αγοράζονται μετά μανίας το τελευταίο διάστημα, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι ανατροπής. Η περίπτωση της Πορτογαλίας θα μπορούσε να αποτελέσει έναν τέτοιο κίνδυνο, αλλά και άλλοι παράγοντες, όπως η έκβαση ενός δημοψηφίσματος στην Ιταλία, προστίθενται στο ήδη επισφαλές περιβάλλον που έχει δημιουργήσει το Brexit και καθιστούν τις προβλέψεις αβέβαιες.