Θα καταστρέψουν τη νομισματική ένωση της Ευρώπης τα προβλήματα της Ελλάδας ή θα αποκαλύψουν το πώς η ένωση αυτή θα σωθεί; Το να ταπεινωθεί μια μικρή χώρα και να γίνει προτεκτοράτο δεν είναι προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον της Ευρώπης.

Αυτό διακυβεύεται. Η Ελλάδα υπέγραψε τη συμφωνία μετά την ευθεία πρόσκληση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να εγκαταλείψει την ευρωζώνη –προσωρινά υποτίθεται –και να υιοθετήσει νέο νόμισμα. Οπως σημείωσαν οι Γάλλοι, η στάση της Γερμανίας σηματοδότησε την πιθανή αλλαγή της «Ευρωπαϊκής Γερμανίας» σε «Γερμανική Ευρώπη».

Το γεγονός ότι οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και στους πιστωτές της οδήγησαν σε αυξανόμενη δυσπιστία ως προς την αποτελεσματικότητα αλλά και τις προθέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, ασφαλώς δεν βοήθησε. Ακόμη και ο Πολ Κρούγκμαν παραδέχτηκε ότι «μπορεί να υπερεκτίμησα τις ικανότητες της ελληνικής κυβέρνησης».

Ωστόσο, μπορούν να αντληθούν ορισμένα διδάγματα για τη μελλοντική πολιτική.

Τα προβλήματα της Ελλάδας δείχνουν ότι το υπάρχον ευρωπαϊκό σύστημα δεν μπορεί να ελέγξει αρκετά γρήγορα την ύπαρξη αποσταθεροποιητικών ανισορροπιών, ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία μεγάλων κρίσεων. Οι ανισορροπίες δεν οφείλονται μόνο στις ανεύθυνες πολιτικές. Μπορεί να οφείλονται σε βαθύτερες αδυναμίες, όπως η έλλειψη ανταγωνιστικότητας.

Η εναλλακτική λύση είναι να γίνει αποδεκτή μια «ένωση μεταβιβάσεων» που θα διασφαλίζει την ύπαρξη καλύτερης ισορροπίας μεταξύ αλληλεγγύης και υπευθυνότητας. Η ευρωζώνη πρέπει να ισχυροποιήσει τις δημοσιονομικές δομές της, επιτρέποντας την περιορισμένη μεταφορά πόρων ανάμεσα στις χώρες του ευρώ, για την αντιμετώπιση αντικυκλικής πολιτικής ή για την ενίσχυση των επενδύσεων.

Ομως κάτι τέτοιο θα απαιτήσει αναπόφευκτα τη δημιουργία ξεχωριστού προϋπολογισμού στην ευρωζώνη, μεταφέροντας αρμοδιότητες από τις εθνικές σε υπερεθνικές Αρχές. Χρειάζεται κοινή φορολόγηση, ευρωομόλογα και ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας.

Ολα αυτά απαιτούν ενίσχυση των εξουσιών του Ευρωκοινοβουλίου και της Κομισιόν. Πρέπει να δημιουργηθεί ευρωπαϊκό υπουργείο Οικονομικών και ο επικεφαλής του να είναι πρόεδρος του Eurogroup.

Ο Γιάννος Παπαντωνίου διετέλεσε υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας από το 1994 έως το 2001. Είναι πρόεδρος της ομάδας σκέψης Progressive Policy Research.

Τελευταία Νέα