Κάποτε ένας Κύπριος με μεσαίο εισόδημα μπορούσε να τζογάρει αγοράζοντας ακίνητα στο εξωτερικό, επενδύοντας περισσότερα χρήματα από τις αποταμιεύσεις μιας ζωής. Επειτα από ένα τραπεζικό κραχ, τριάμισι χρόνια ύφεσης και την παροχή διεθνούς βοήθειας, ο 58χρονος Στέλιος Χαραλάμπους είναι ένας από τους πολλούς δανειολήπτες της Κύπρου που βλέπουν ότι οι καιροί έχουν αλλάξει.

«Πριν από έξι χρόνια, όταν κανείς δεν έκανε πολλές ερωτήσεις, πήρα δάνειο 70.000 ευρώ από συνεταιριστική τράπεζα και αγόρασα έξι οικόπεδα στη Ρουμανία. Σήμερα κερδίζω τα μισά από όσα κέρδιζα και κανείς δεν θέλει να αγοράσει τη γη μου εκεί. Κατάλαβα ότι μπορώ ή να πληρώνω τα έξοδα των παιδιών μου στο πανεπιστήμιο ή το δάνειό μου. Επέλεξα να στηρίζω οικονομικά τα παιδιά μου και κανείς δεν μπορεί να με κατηγορήσει» λέει.

Τέτοιες περιπτώσεις απασχολούν την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία συνεδριάζει σήμερα στη Λευκωσία για να καθορίσει τη νομισματική πολιτική της. Την απασχολεί το ότι τα κόκκινα δάνεια έχουν φθάσει συνολικά τα 900 δισ. ευρώ, πλήττοντας τις τράπεζες και την οικονομία.

Η Κύπρος όμως, όπου τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανέρχονται στο 50%, αποτελεί παράδειγμα του πώς η πολιτική μπορεί να εμποδίσει τις προσπάθειες αντιμετώπισης του προβλήματος.

Η κρίση γέννησε μια νέα τάξη ανθρώπων και μικρών επιχειρήσεων που είτε δεν μπορούν είτε δεν θέλουν να εξυπηρετήσουν το χρέος τους. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες πρέπει να φυλάνε τεράστια κεφάλαια ως προβλέψεις για επισφάλειες αντί να δίνουν δάνεια. Για να αντιμετωπιστεί το αδιέξοδο προτάθηκε το 2014 στην Κύπρο νέος νόμος για κατασχέσεις. Ομως δεν ψηφίστηκε από πολιτικούς που φοβούνται για τις επιπτώσεις σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Η πολιτική ευαισθησία για μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι επίσης εμφανής και σε άλλες χώρες που δέχθηκαν βοήθεια. Στην Ιρλανδία η προσπάθεια τραπεζών να προχωρήσουν σε κατασχέσεις προκάλεσε μεγάλες λαϊκές αντιδράσεις. Ταυτόχρονα η νέα ελληνική κυβέρνηση σχεδιάζει να αλλάξει τον νόμο ώστε να γίνονται πιο δύσκολες οι κατασχέσεις.

Οι εξελίξεις για το θέμα απειλούν να υπονομεύσουν τα σχέδια της ΕΚΤ να τονώσει την οικονομία της ευρωζώνης και να αντιμετωπίσει τον αποπληθωρισμό μέσω μαζικής νομισματικής χαλάρωσης. Η μεγάλη πρόκληση για την ΕΚΤ είναι ότι εθνικοί νόμοι περιορίζουν την επιρροή της στο να συμβάλει στην επίλυση των διαφορών μεταξύ πιστωτών και δανειοληπτών. Η ΕΚΤ έχει ενθαρρύνει τις τράπεζες να διαπραγματευθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο με τους δανειολήπτες, να περάσουν κόκκινα δάνεια σε «κακή τράπεζα» ή να επιχειρήσουν να πουλήσουν τα χαρτοφυλάκια των κόκκινων δανείων.

Σε χώρες όπως η Κύπρος και η Ιταλία τραπεζίτες δεν αφήνουν να δημιουργηθεί «κακή τράπεζα», η οποία θα μπορούσε να απαλλάξει τις τράπεζες από κόκκινα δάνεια και να τα πουλήσει στη συνέχεια. Αντίθετα, χώρες όπως η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Σλοβενία έχουν δημιουργήσει τέτοιες οντότητες. © Bloomberg News