Ποτέ άλλοτε δεν έγιναν τόσες ανατροπές στην οικονομική ζωή όσες την περίοδο από το τέλος του 2009, παραμονές του Μνημονίου, έως σήμερα, παραμονές – ελπίζουμε – της εξόδου από αυτό. Στη διάρκεια των τεσσάρων αυτών χρόνων, η οικονομία πήγε (στον προθάλαμο της εξόδου από την ευρωζώνη το 2012) και ήλθε. Σήμερα, με τον φόβο του Grexit να έχει απομακρυνθεί, το ενδιαφέρον στρέφεται στα πρώτα σημάδια βελτίωσης των δεικτών. Σε κάποιους τομείς η χώρα δείχνει να έχει ξεφύγει οριστικά από τον εφιάλτη του 2010. Σε άλλους η πρόοδος είναι μικρή ή και ανύπαρκτη. Το μεγάλο στοίχημα, το Grecovery, είναι ακόμη ανοιχτό. Το πού ήμασταν τότε και πού είμαστε τώρα αποτυπώνεται κυρίως στις εξής χαρακτηριστικές εξελίξεις:

ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ. Τα δημοσιονομικά μεγέθη κυριολεκτικά μεταμορφώθηκαν. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού που προκάλεσε την έκρηξη του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ τον Οκτώβριο του 2010 έφθανε το 15,6% του ΑΕΠ. «Το παιχνίδι τελείωσε» είχε πει ο λουξεμβούργιος τότε πρόεδρος του Eurogroup. Στην πραγματικότητα, το παιχνίδι τελειώνει τώρα, με το έλλειμμα του προϋπολογισμού του 2014 να διαμορφώνεται σύμφωνα με τις προβλέψεις στο 2,2% του ΑΕΠ και την κυβέρνηση να έχει ήδη από το 2013 εξασφαλίσει πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο το 2014 αναμένεται να διαμορφωθεί στο 1,5% του ΑΕΠ. Επιτέλους, η χώρα δεν χρειάζεται δανεικά για τις τρέχουσες ανάγκες της και αυτό είναι το καθοριστικότερο βήμα για όλα τα υπόλοιπα. Εχει μειώσει τις δαπάνες του προϋπολογισμού από 57,9 σε 44,8 δισ. ευρώ, τις αμοιβές των δημοσίων υπαλλήλων από 31 σε 21,7 δισ. ευρώ και οι δαπάνες για τόκους είναι πλέον 7,2 δισ. ευρώ (το 2013) ενώ ήταν 11,9 δισ. ευρώ το 2009. Μαζί με τα χρεολύσια φέτος θα πληρώσουμε κάπου 30,9 δισ. ευρώ, έναντι 63,8 δισ. που πληρώσαμε το 2009. Το απίστευτο αυτό νούμερο εξηγεί και το πώς βρεθήκαμε εκτός αγορών. Ποιος εμπιστεύεται να δανείσει μια χώρα που είναι ήδη υπερχρεωμένη και εξακολουθεί να παράγει ελλείμματα και χρέη;

ΑΝΟΙΓΜΑ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ. Η χώρα επέστρεψε στις αγορές έστω και για ένα μικρό ποσό. Το ελληνικό Δημόσιο εξέδωσε 5ετές ομόλογο και πήρε 3 δισ. ευρώ στις 10 Απριλίου φέτος, με «προμνημονιακό» επιτόκιο 4,75%. Τα spreads των 10ετών ομολόγων ήταν την ημέρα εκείνη στις 460 μονάδες έναντι 560 μονάδων την ημέρα του Καστελλόριζου (στις 23/4/2010), ενώ τον Μάρτιο του 2012 με το PSI είχαν φθάσει κάποια στιγμή στις 3.677 μονάδες!

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Για την επιστροφή στην ανάπτυξη περιμένουμε ακόμη να φανεί αν θα επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις της κυβέρνησης και της τρόικας, που μιλούν για αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,6% ήδη από φέτος. Κάποιοι, όπως μια σειρά από γερμανικά ινστιτούτα μελετών, την περασμένη εβδομάδα τοποθετούσαν την εμφάνιση θετικού προσήμου στο ΑΕΠ το 2015. Υπάρχουν, πάντως, ενθαρρυντικά σημάδια. Η ύφεση ρηχαίνει. Ηταν 3,9% πέρυσι από 7% το 2012, με πρωταγωνιστή τον τουρισμό που και φέτος αναμένεται να δώσει θετικά αποτελέσματα. Το τελευταίο τρίμηνο του 2013 η ύφεση ήταν η χαμηλότερη από την αρχή του Μνημονίου – 2,3% έναντι 3,2% το τρίτο τρίμηνο. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η σταθεροποίηση της κατανάλωσης των νοικοκυριών (-0,2% το τελευταίο τρίμηνο του 2013) και η μείωση των εισαγωγών. Επίσης, η βιομηχανική παραγωγή δείχνει να ανακάμπτει με τον σχετικό δείκτη να αυξάνεται κατά 1,4% το πρώτο δίμηνο του 2014 έναντι πτώσης 4,6% το πρώτο δίμηνο του 2013. Και ο δείκτης οικονομικού κλίματος σημείωσε το πρώτο τρίμηνο του 2014 την υψηλότερη επίδοση κατά μέσο όρο των τελευταίων πεντέμισι ετών, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών.

ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ. Μοιάζει να κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση από την επιδιωκόμενη. Ξεκινήσαμε το 2009 από 299,7 δισ. ευρώ (129,7% του ΑΕΠ) και φθάσαμε το 2013 στα 318,7 δισ. ευρώ (175,1% του ΑΕΠ). Και αυτό παρότι μεσολάβησε ένα κούρεμα 106 δισ. ευρώ το 2012 – για πολλούς υπερβολικά καθυστερημένο. Η συνολική κατάρρευση της οικονομίας που κράτησε ψηλά τα πρώτα χρόνια τα ελλείμματα παρά τις προσδοκίες και εξασθένησε τις τράπεζες, η αδυναμία προώθησης των ιδιωτικοποιήσεων σε συνδυασμό με τα σχετικά υψηλά αρχικά επιτόκια των δανειστών μας συνέβαλαν στην επιδείνωση αυτή. Ομως, μετά τη μείωση των επιτοκίων και την επιμήκυνση των ομολόγων, το χρέος μας είναι πλέον πολύ πιο εύκολα εξυπηρετήσιμο. Η κυβέρνηση ελπίζει ότι οι όροι θα βελτιωθούν ακόμη περισσότερο μετά τις ευρωεκλογές.

ΑΝΕΡΓΙΑ

Ελάχιστη πτώση στο σημαντικότερο πρόβλημα

Αχτίδα φωτός αποτέλεσε η μικρή υποχώρηση της ανεργίας στο 26,7% τον Ιανουάριο του 2014 από 27,2% τον Δεκέμβριο του 2013. Ομως το ποσοστό παραμένει απελπιστικά υψηλό, αν σκεφτεί κανείς ότι ξεκινήσαμε το 2009 με 9,5%.