Μια νέα μελέτη βάζει στο μικροσκόπιο τη δίκη Κ. Πλεύρη αλλά και τη νέα άνοδο του αντισημιτισμού πανευρωπαϊκά – και στην Ελλάδα – που είναι η μεγαλύτερη από την εποχή των Ναζί.

Μέσα σε μία μόνο εβδομάδα τον προηγούμενο μήνα, οκτώ συναγωγές στη Γαλλία βρέθηκαν στο στόχαστρο οργισμένων διαδηλωτών. Μία από αυτές, στο παρισινό προάστιο Sarcelles, δέχτηκε επίθεση με βόμβες μολότοφ από τουλάχιστον 400 άτομα. Σε άλλα σημεία της γαλλικής πρωτεύουσας άνθρωποι έσπασαν και λεηλάτησαν κοσέρ καταστήματα και έκαψαν σημαίες του Ισραήλ φωνάζοντας «θάνατος στους Εβραίους» και «κόψτε τους λαιμούς των Εβραίων».

Την ίδια περίοδο στην πόλη Βούπερταλ της Γερμανίας τρία άτομα πέταξαν βόμβες μολότοφ στο εσωτερικό της συναγωγής Bergische, η οποία είχε καταστραφεί ολοσχερώς κατά τη διάρκεια της Νύχτας των Κρυστάλλων το 1938. Ενας ιμάμης από το Βερολίνο ζήτησε από τον Αλλάχ να «καταστρέψει τους σιωνιστές Εβραίους… Να τους μετρήσει και να τους σκοτώσει όλους, μέχρι και τον τελευταίο». Σε πολλές πορείες υπέρ των Παλαιστινίων διαδηλωτές συνέκριναν τις πράξεις του Ισραήλ με το Ολοκαύτωμα. Μεταξύ των πλακάτ διακρινόταν το «Hamas, Hamas, Jews to the gas» («Χαμάς, Χαμάς, οι Εβραίοι στα αέρια»).

Ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας είχε ως αποτέλεσμα την αφύπνιση παλιών, τρομακτικών ευρωπαϊκών δαιμόνων που προκάλεσαν πολλές φορές στο παρελθόν τραγικά αποτελέσματα. Βέβαια, σε κάθε αναζωπύρωση της σύγκρουσης Παλαιστινίων και Ισραηλινών παρατηρείται σημαντική αύξηση των κρουσμάτων αντισημιτισμού. Στις τρεις εβδομάδες στρατιωτικής επίθεσης των Ισραηλινών κατά των Παλαιστινίων –Επιχείρηση Συμπαγές Μολύβι –που άρχισε τις τελευταίες ημέρες του 2008, στη Γαλλία καταγράφηκαν 66 αντισημιτικά επεισόδια.

Ωστόσο αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά, σύμφωνα με ακαδημαϊκούς και επικεφαλής ευρωπαϊκών εβραϊκών κοινοτήτων. Περισσότερο από μια απλή αντίδραση στη σύγκρουση η οποία έχει σπείρει τον θάνατο και την απόγνωση μεταξύ των Παλαιστινίων της Λωρίδας της Γάζας, οι απειλές, τα λόγια μίσους και οι βίαιες επιθέσεις αποτελούν την έκφραση ενός βαθύτερου και ευρέως διαδεδομένου αντισημιτισμού.

«Πρόκειται για τη χειρότερη περίοδο από την εποχή του Ναζισμού» δήλωσε στον βρετανικό «Guardian» o Ντίτερ Γκράουμαν, πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου Εβραίων της Γερμανίας. «Στους δρόμους ακούς συνθήματα όπως «οι Εβραίοι πρέπει να καούν», «Οι Εβραίοι πρέπει να καταλήξουν στους θαλάμους αερίων». Τέτοια πράγματα έχουν να συμβούν στη Γερμανία δεκαετίες. Οποιος φωνάζει αυτά τα συνθήματα δεν κατακρίνει τις πολιτικές του Ισραήλ, εκφράζει μίσος κατά των Εβραίων, τίποτα άλλο».

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Για ποιο λόγο οι Εβραίοι, ανεξάρτητα από τον τόπο καταγωγής τους, θεωρούνται από μεγάλη μερίδα του παγκόσμιου πληθυσμού υπαίτιοι για τις πράξεις και τις πολιτικές του Ισραήλ, στην προκειμένη περίπτωση, αλλά και για πολλά από τα «δεινά» (και) της εποχής μας;

Το φαινόμενο

Αποτελεί πράγματι ο αντισημιτισμός μια «παλιά ασθένεια της Ευρώπης», όπως δήλωσε πρόσφατα ο γάλλος πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς, την οποία οφείλουμε και μπορούμε να καταπολεμήσουμε ή μήπως πρόκειται για φαινόμενο πολύ πιο σύνθετο και απαιτητικό ως προς τους τρόπους αντιμετώπισής του;

Σύμφωνα με τους Francisca de Pers (κοινωνιολόγος – φιλόλογος) και Αχιλλέα Φωτάκη (ιστορικός), συγγραφείς της παρούσας μελέτης, ο αντισημιτισμός δεν αποτελεί απλώς μια μορφή προκατάληψης και αποκλεισμού αλλά μια «στρεβλή κοσμοαντίληψη», την οποία δεν ασπάζονται μόνο οι νεοναζί, οι «πλέον διακριτοί αντισημίτες», αλλά «πολύ μεγαλύτερα κοινωνικά κομμάτια και πολιτικά ρεύματα».

Μέσω μιας σύντομης παρουσίασης της γένεσης του χριστιανικού αντιεβραϊσμού και της μετεξέλιξής του σε σύγχρονο αντισημιτισμό –οι Εβραίοι είναι αυτοί που σταύρωσαν τον υιό του Θεού, οι Εβραίοι είναι οι υπαίτιοι όλων των «κρίσεων» εκσυγχρονισμού, οι Εβραίοι είναι έμποροι, χασάπηδες, παλιατζήδες, οι Εβραίοι είναι οι δειλοί και τα παράσιτα των χριστιανικών κοινωνιών, οι Εβραίοι είναι οι «Αλλοι», οι «Διαφορετικοί», είναι οι αχόρταγοι και άπληστοι κεφαλαιοκράτες, οι τοκογλύφοι και τα αρπακτικά μιας ακατανόητης οικονομίας, είναι οι αστοί που υπόσχονται ισότητα και ελευθερία, οι υπεύθυνοι για τις ανατροπές, τις κρίσεις και όλα τα φαινόμενα του σύγχρονου καπιταλισμού, οι Εβραίοι είναι η αφηρημένη εξουσία, ο τεχνικός πολιτισμός, οι Εβραίοι είναι η «ρίζα του απόλυτου κακού» –οι δύο συγγραφείς καταλήγουν να υποστηρίζουν ότι «ο σύγχρονος αντισημιτισμός λειτουργεί με τη μορφή κοσμολογίας και βασίζεται στις βαθιά ριζωμένες ρίζες του αντιεβραϊσμού».

Στόχος τους είναι να αναδείξουν τον «ευρύτερο σύγχρονο κανονιστικό χαρακτήρα του αντισημιτισμού» –«όσο είναι αληθές πως δύναται κανείς να κατανοήσει τον αντισημιτισμό μόνο μέσα από την κοινωνία μας, εξίσου αληθές φαίνεται πως η σημερινή κοινωνία μπορεί να κατανοηθεί επαρκώς μόνο μέσα από τον αντισημιτισμό», σημείωνε ο Μαξ Χορκχάιμερ το 1941 και μας υπενθυμίζουν οι δύο συγγραφείς –και για να το πετύχουν αυτό στο πλαίσιο (και) της ελληνικής πραγματικότητας εστιάζουν στο παράδειγμα της δίκης του Κωνσταντίνου Πλεύρη για το βιβλίο του «Εβραίοι: όλοι η αλήθεια».

Η αθώωση ενός από τους πιο επιφανείς έλληνες αντισημίτες στο βιβλίο του οποίου υπάρχουν τουλάχιστον 400 αντισημιτικές αναφορές –«Ετσι θέλουν οι Εβραίοι. Διότι μόνον έτσι καταλαβαίνουν: Εντός 24 ωρών και στο εκτελεστικό απόσπασμα», «Εβραίος και άνθρωπος είναι έννοιες αντιφατικές, δηλαδή η μία αποκλείει την άλλη», είναι δύο από αυτές –αποτελεί ένδειξη του γεγονότος ότι αρκετά μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας είτε υποστηρίζει σιωπηλά τις εκφράσεις του αντισημιτισμού είτε τις συγκαλύπτει αδιαφορώντας.