Αναζήτηση
Ο Μιχαήλ Γιούρεβιτς Λέρμοντοφ (1814-1841), από τους σημαντικότερους ρώσους ποιητές, θεωρήθηκε στην εποχή του διάδοχος του Πούσκιν. Αν ληφθεί υπόψη ότι πέθανε σε ηλικία μόλις 27 ετών, χτυπημένος σε μονομαχία, μπορούμε με βεβαιότητα να ισχυριστούμε πως ο θάνατός του στέρησε τη λογοτεχνία από μια ποιητική μεγαλοφυΐα.
Με τη δίγλωσση έκδοση του συγκλονιστικού ποιήματος «Δαίμων» (εκδόσεις s@mizdat 2014), σε μετάφραση Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη, δίνεται στο ευρύ κοινό η δυνατότητα απόλαυσης ενός κλασικού κειμένου σε μια γλώσσα πιο σημερινή.
Η υπόθεση του ποιήματος έχει ληφθεί από το έργο του Βύρωνα «Ουρανός και Γη» και εν μέρει από την «Eloa» του Βινί. Στα πρόσωπα, όμως, των ηρώων και στον διάκοσμο η έμπνευση αυτή έχει μεταμορφωθεί ολοκληρωτικά. Αξίζει να τονιστεί ότι ο «Δαίμων», ποίημα αλληγορικό και συμβολικό, άρεσε πολύ στις κυρίες της υψηλής κοινωνίας της τότε εποχής. Το αποστήθιζαν και το απήγγελλαν στις κοινωνικές συνευρέσεις τους.
Ηρωίδα του ποιήματος είναι η Ταμάρα, γεωργιανή πριγκίπισσα (ο Καύκασος είναι επίσης ένας έμμεσος πρωταγωνιστής), η οποία εμπνέει τον έρωτα στο κεντρικό πρόσωπο του έργου, τον Δαίμονα. Το εκτενές αυτό ποίημα είναι γεμάτο με εικόνες που παρουσιάζουν τη μελαγχολική μόνωση του ίδιου του Λέρμοντοφ. Η εικόνα του «Δαίμονα» κατεδίωκε την ύπαρξη του ποιητή μέχρι και τον θάνατό του. Ενώ το ποίημα ανήκει στη νεανική ηλικία του Λέρμοντοφ (1829), ο ίδιος το ξαναδούλεψε μεγαλύτερος, διασκευάζοντάς το τρεις φορές.
Το γοητευτικότερο στοιχείο του ποιήματος –που θέτει όλα τα μεγάλα ερωτήματα του ανθρώπου –είναι το πάθος που κυριαρχεί σε όλες τις στροφές. Η ποιητική ενόραση του Λέρμοντοφ βλέπει καθαρά την αδυναμία του ανθρώπου να συγχρονιστεί με το ιδεώδες της ζωής, την αμφιβολία για την αιτιολογία της ύπαρξης και, τελικά, τον αναστοχασμό της θετικής αξίας του ιδεώδους.
Θλιμμένος ο Δαίμων, της εξορίας το πνεύμα,/ Πετούσε πάνω από την αμαρτωλή γη,/ Και των καλύτερων ημερών οι αναμνήσεις/ μαζεύονταν σαν όχλος μπροστά του (σελ. 21)
Ο έρωτας μεταξύ πνεύματος και ανθρώπου είναι μια ιστορία που απασχολεί τη λογοτεχνία από τις απαρχές της. Ο Λέρμοντοφ σκιαγραφεί την απόλυτη καλλονή δημιουργώντας την Ταμάρα, η οποία και θα σαγηνεύσει ένα πνεύμα αθάνατο, θυμίζοντάς του ό,τι όμορφο είχε ξεχάσει ως έκπτωτη φύση. Ο έρωτας του Δαίμονα για την αγνή κόρη τον βγάζει προσωρινά από την απουσία της ύπαρξής του και τον μετατρέπει σε παρουσία που ολοκληρώνεται με τη συνάντησή τους. Ενα κλασικό αριστούργημα σε μια μετάφραση σύγχρονη και γεμάτη ποιητικότητα που μαγνητίζει.
