Μπορεί ένας αριθμός να γίνει ήρωας;

Αν κάποιος περάσει τα εκατό, θεωρούμε προφανώς ότι έχει καταφέρει κάτι πολύ σπουδαίο, πολύ πιο σπουδαίο, λ.χ., από το να έχει φτάσει τα 97. Στο πεδίο της ηλικίας, πρόκειται για ένα κατώφλι το οποίο ελάχιστοι περνούν, έναν τοίχο που ελάχιστοι καταφέρνουν να υπερπηδήσουν.

Στους αγώνες στίβου, πάλι, μας ενδιαφέρουν τα εκατό μέτρα, η κούρσα της μιας ανάσας, πολύ λιγότερο όμως τα εξήντα μέτρα του κλειστού στίβου, που θέλουν λιγότερο από μια ανάσα. Τι το μαγικό έχει, άραγε, ο αριθμός εκατό;

Ο συγγραφέας Γιάννης Ευσταθιάδης ανέλαβε να το διερευνήσει γιατί το εκατό είναι, όπως μας λέει, «ένας αριθμός επηρμένος, απόλυτος, που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση».

Και έγραψε διηγήματα που όλα έχουν θέμα τον αριθμό εκατό. Πόσα; Φυσικά εκατό. Διηγήματα για εκατό γραμμάρια, εκατό κιλά, εκατό ντεσιμπέλ, το «εκατό» (ως περιπολικό), το άρθρο εκατό του Αστικού Κώδικα, τα εκατό χιλιόμετρα την ώρα, το νερό που βράζει στους εκατό βαθμούς αλλά και την εκατόμβη, τον εκατόνταρχο, την Εκατονταπυλιανή, τον Εκατόγχειρο του Ομήρου.

Πώς όμως μπορεί να γεννηθεί μια τέτοια ιδέα; Μάλλον συμπτωματικά, όπως γεννιούνται συνήθως οι ενδιαφέρουσες ιδέες. Ο Γιώργος Κορδομενίδης, εκδότης του καλού περιοδικού «Εντευκτήριο», ήθελε να γιορτάσει –τι άλλο; –το εκατοστό τεύχος. Και ζήτησε από αρκετούς συγγραφείς να γράψουν ένα διήγημα που να περιέχει κάπου τη λέξη «εκατό». Ο Γιάννης Ευσταθιάδης έκανε ένα βήμα παραπάνω και έστειλε 13-14 διηγήματα, στα οποία το εκατό δεν ήταν απλή αναφορά αλλά βασικός άξονας. Το εγχείρημα τον είχε συνεπάρει και το συνέχισε. Του έγινε, μας λέει, έμμονη ιδέα. Πέρασε μια περίοδο απόλυτης προσήλωσης στο εγχείρημα, προσπαθούσε να απλώσει το θέμα του στον χρόνο, καθέτως και οριζοντίως. Από τον Μάρτιο μέχρι τον Αύγουστο κοιμόταν και ξυπνούσε με αυτό. «Ενώ χρωστούσα χάρη στο «Εντευκτήριο» ως αναγνώστης, πλέον του χρωστώ και ως συγγραφέας», λέει.

Και πράγματι, το αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω από ενδιαφέρον. Ποικιλία ύφους, αφήγηση πότε σοβαρή, πότε ευτράπελη, μυθοπλασία με απόλυτα ακριβείς –χρονικά, και όχι μόνο –ιστορικές αναφορές.

Ως πολύ καλός γνώστης της κλασικής μουσικής, μεταξύ των άλλων και παραγωγός του Γ’ Προγράμματος, ο Γιάννης Ευσταθιάδης ξέρει τους κανόνες της φόρμας «θέμα και παραλλαγές», όπως και τις εναλλαγές ρυθμών, από το αντάντε στο αλέγκρο.

Στα διηγήματά του υπάρχουν βέβαια πρόσωπα που πρωταγωνιστούν, αληθινός όμως πρωταγωνιστής είναι ο ίδιος ο αριθμός. «Ηθελα να πειραματιστώ, να καταλάβω αν ένας αριθμός μπορεί να γίνει ήρωας», λέει. «Και ταυτόχρονα να κάνω μια σπουδή στον χρόνο και στον θάνατο». Στο Εκατόφυλλο Ρόδο ο ποιητής Πιερ ντε Ρονσάρ, εν έτει 1564, γράφει «λιγότερο για το άνθος και πιο πολύ για το πέρασμα του χρόνου που το μαραίνει».

Σε ένα απολαυστικό διήγημα πρωταγωνιστεί ο Αστυνόμος Μπέκας του Γιάννη Μαρή που, εδώ, προσπαθεί να πείσει έναν μάρτυρα ότι η φράση που άκουσε, «Θέλω να απαλλαγώ απ’ αυτόν τον άθλιο κατοστάρη», δεν είναι αναγκαστικά απειλή φόνου όπως ήρθε αυτός να καταγγείλει. Στο διήγημα «1100 μ.Χ.» συζητούν ο Πάπας Ουρβανός Β’ με τον Αλέξιο Κομνηνό και αποφασίζουν ότι η εκστρατεία τους στους Αγίους Τόπους θα ονομαστεί Σταυροφορία. Ενώ στις «Τρομπέτες» ο Φίλιππος Α’, Δούκας της Ορλεάνης, συζητά τον Ιούνιο του 1701 με τον μάγειρά του Φρανσουά Μοσιαλό για μια συνταγή που περιέχει μανιτάρια που λέγονται «Τρομπέτες του θανάτου», από τις οποίες και θα πεθάνει την ίδια νύχτα.

Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει σε λίγες μέρες, από τις εκδόσεις Μελάνι