Για τους περισσότερους αποτελεί δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Για κάποιους άλλους υπήρξε πατρίδα του Ιάσονα και των Αργοναυτών, αλλά και τόπος κατοικίας των σοφών –και όχι μόνο –Κενταύρων. Και για κάποιους ακόμη ένας σημαντικός τόπος όπου η αστική τάξη αποτύπωσε από νωρίς τη δύναμή της στον πλούτο των αρχοντικών της.

Πόσοι όμως γνωρίζουν ότι τα 24 χωριά του καταπράσινου Πηλίου δημιουργήθηκαν χάρη στα μοναστήρια που είχαν «φυτρώσει» στις πλαγιές του στα χρόνια του Βυζαντίου και το είχαν μετατρέψει σε ένα δεύτερο Αγιον Ορος; Οτι εκεί κατασκευάστηκε η πρώτη γέφυρα από οπλισμένο σκυρόδεμα στην Ελλάδα; Οτι σε ένα από τα χωριά του δημιουργήθηκε η πρώτη εταιρεία εμφιάλωσης αναψυκτικών στην Ελλάδα και εκεί «γεννήθηκε» η μυστική συνταγή της γκαζόζας από τον περίφημο γερμανό χημικό μηχανικό Οτο; Οτι το χωριό με το παράδοξο όνομα Νιάου δεν ήταν άλλο από το σημείο από όπου ξεκίνησαν το ταξίδι τους, κατά μία εκδοχή, οι Αργοναύτες για να φέρουν από την πατρίδα της Μήδειας, την Κολχίδα, το Χρυσόμαλλο Δέρας; Και ότι στις υπώρειές του ζούσαν φημισμένοι σφουγγαράδες που είχαν τόσο πλούτο ώστε τα παιδιά τους να κυκλοφορούν με χρυσές λίρες στα χέρια;

Μια «ακτινογραφία» του Πηλίου, που απλώνεται σε 680 σελίδες, έρχεται να αναδείξει άγνωστες στο ευρύ κοινό πλευρές του βουνού που υπήρξε θερινή κατοικία των ολύμπιων θεών. Να ρίξει μια έντονη ματιά στο παρελθόν και στο παρόν του, από το 1850 έως σήμερα, χωρίς να λείπουν οι αναφορές στα χρόνια του Βυζαντίου και της Τουρκοκρατίας. Και όλα αυτά όχι μόνο μέσα από έρευνα που έγινε σε βιβλιοθήκες και αρχεία, αλλά όπως βγήκε αυθόρμητα μέσα από τις δεκάδες ιστορίες που διηγήθηκαν οι ίδιοι οι κάτοικοι των χωριών του και «ντύθηκαν» με υπέροχο φωτογραφικό υλικό, μεγάλο ποσοστό του οποίου φέρει την υπογραφή του ακούραστου περιηγητή του ελληνικού τοπίου Δημήτρη Λέτσιου.

Πίσω από την εξαντλητική αυτή έρευνα βρίσκεται η ομότιμη καθηγήτρια Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κατερίνα Κορρέ – Ζωγράφου, η οποία κατάφερε να χωρέσει 30 χρόνια δουλειάς σε ένα δίτομο έργο που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού.

«Η ενασχόλησή μου με το Πήλιο ξεκίνησε πριν από τρεις δεκαετίες, όταν άρχισα να πηγαίνω για διακοπές στον Παγασητικό», λέει στο «Βιβλιοδρόμιο» η πολυγραφότατη καθηγήτρια, η οποία έχει στο παρελθόν κάνει αντίστοιχη ερευνητική εργασία για τα νησιά του Αιγαίου. «Είναι τόπος γοητευτικός που έχει τόσα πολλά να διηγηθεί: από τις σπουδαίες βιοτεχνίες μεταξωτών έως το διαμετακομιστικό εμπόριο των ζαγοριανών πλοίων που έφεραν πλούτο και την άνοδο της αστικής τάξης στα χωριά. Από τις σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη –την οποία μπορεί κάποιος να διακρίνει στα πλούσια διακοσμημένα αρχοντικά του Πηλίου –έως εκείνες με τη Δύση, καθώς πολύ νωρίς Αγγλία και Γαλλία διατηρούσαν προξενεία, λόγω του εμπορίου, στην περιοχή. Και από τις μαρτυρίες των μεταναστών στην Αίγυπτο και στην Αμερική έως τις ιστορίες απλών χωρικών που με τη χαρακτηριστική ντοπιολαλιά τους αποκαλύπτουν έναν ολόκληρο κόσμο γεμάτο έθιμα και νοοτροπίες, συνήθειες και δεισιδαιμονίες, γιατροσόφια και διατροφικές συνήθειες».

Για να καταφέρει να φτιάξει το παζλ του Πηλίου η Κατερίνα Κορρέ -Ζωγράφου έπρεπε πρώτα να φτιάξει το προφίλ του κάθε χωριού χωριστά. Και για να το καταφέρει χρειάστηκε να ανατρέξει σε κείμενα περιηγητών και παλιά περιοδικά, σε μονογραφίες και χειρόγραφα, να πάρει η ίδια πολλές συνεντεύξεις από ντόπιους, να αναζητήσει τις σημειώσεις των παλιών ιερέων στο περιθώριο των εκκλησιαστικών βιβλίων που κατέγραφαν σε «τίτλους» αξιοσημείωτα γεγονότα της εποχής, αλλά και να αξιοποιήσει μια πολύτιμη πηγή: το αδημοσίευτο υλικό του σπουδαστηρίου Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, που περιείχε πολλές προφορικές μαρτυρίες ανθρώπων, ορισμένοι εκ των οποίων δεν ζουν πια.

«Πληροφορίες και στοιχεία μπορεί να αντλήσει κάποιος ακόμη και από τις αγιογραφίες των εκκλησιών», εξηγεί η κυρία Κορρέ. Στην Αγία Μαρίνα Κισσού, για παράδειγμα, μπορεί να δει κάποιος μια σκηνή όπου ένα ζευγάρι βρίσκεται Κυριακή πρωί στο κρεβάτι καθώς ο διάβολος που βρίσκεται δίπλα του το παρέσυρε και δεν εκτέλεσε έτσι τα θρησκευτικά του καθήκοντα. Σε άλλες λαϊκές απεικονίσεις, όπως είναι και οι πύρινοι ποταμοί, στις Μηλιές, μέσα στους οποίους καίγονται οι αμαρτωλοί – επαγγελματίες με τις φορεσιές του 18ου αι. –χαρακτηριστικός είναι λ.χ. ο μυλωνάς με την πέτρα δεμένη στον λαιμό του επειδή έκλεβε.

Τελευταία Νέα