Η Ελλάδα του Le Corbusier: Η ελληνική αρχιτεκτονική θυμάται το δάσκαλο του μοντερνισμού

Η σχέση του κατεξοχήν μοντερνιστή αρχιτέκτονα Λε Κορμπιζιέ με την Ελλάδα ήταν μια σχέση μαγείας και μαθητείας, με διαρκείς και αμοιβαίες ανταλλαγές. Το υπογραμμίζουν και το διερευνά η «Αναφορά στον Ελ/Le Corbusier».

Πρόκειται για εκδηλώσεις μουσικής, εκθέσεις, συνέδρια, συζητήσεις που ξεκινάνε το φθινόπωρο στην Αθήνα και συνεχίζονται και την Άνοιξη 2016 με πρωτοβουλία της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Μετσόβειου Πολυτεχνείου και τη στήριξη του Ιδρύματος Le Corbusier. Και εντάσσονται στον κύκλο εκδηλώσεων που οργανώνονται διεθνώς με τη συγκυρία των 50 χρόνων από τον θάνατο του μεγάλου αρχιτέκτονα.

Ο Σαρλ Εντουάρ Ζανερέ, που έγινε παγκόσμια γνωστός με το όνομα Le Corbusier, γεννήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 1887 στην ορεινή Ελβετία και έφυγε στις 27 Αυγούστου 1965, κολυμπώντας στο παραθαλάσσιο Ροκμπριν Καπ Μαρτέν της νότιας Γαλλίας. «Στο πρόσωπό του εκφράστηκε ιδανικά η νεωτερικότητα του εικοστού αιώνα, με όλες τις αντιφάσεις και τις αντιπαραθέσεις της. Υπήρξε ένας οικουμενικός άνθρωπος των γραμμάτων και των τεχνών, που συνδύασε τη θεωρία με την πράξη και δημιούργησε ταυτόχρονα ως αρχιτέκτονας, ζωγράφος και πολεοδόμος, χτίζοντας σε τρεις ηπείρους και γράφοντας βιβλία που μεταφράστηκαν σε δεκάδες γλώσσες. Η επιρροή του γεφύρωσε πολιτικές αντιθέσεις, διαμόρφωσε γενιές μαθητών και βεβαίως γενιές επικριτών» σημειώνει ο Παναγιώτης Τουρνικιώτης καθηγητής του ΕΜΠ. ως επιμελητής και συντονιστής των εκδηλώσεων «Αναφορά στον Ελ/Le Corbusier».

Σήμερα, πενήντα χρόνια από το θάνατό του, νέοι αρχιτέκτονες, δημιουργοί και στοχαστές επιστρέφουν στην ακτινοβολία του έργου του με μια σύγχρονη διάθεση ανακάλυψης και κριτικής. Τρεις γενιές Ελλήνων αρχιτεκτόνων, διδασκόντων και ερευνητών επιχειρούν να απαντήσουν στο ερώτημα ‘αν και γιατί μας αφορά σήμερα, ακόμα, ο Le Corbusier’ στο συνέδριο Γενεαλογίες (Αίθουσα Καυταντζόγλου, Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, 29-31 Οκτωβρίου 2015).

Ενώ στο Ρομάντσο τα εγγόνια του Le Corbusier διοργανώνουν το DeCorbuziers ( 20-27 Δεκεμβρίου 2015). Ένα εναλλακτικό «μνημόσυνο» για τον μεγάλο δάσκαλο, προσκαλώντας νέους αρχιτέκτονες, δημιουργικά γραφεία, καλλιτέχνες και φοιτητές από όλο τον κόσμο να τον αποχαιρετήσουν, αποδομώντας την persona, την κληρονομιά και τα ιδανικά του μέσα από διαδραστικά-διαδικτυακά έργα, περφόρμανς βίντεο, τρισδιάστατες εγκαταστάσεις κολλάζ και σχέδια

Δύο ταξίδια στην Ελλάδα το 1911 και το 1930 δίνουν τα πρώτα ερεθίσματα στον Λε Κορμπιζιέ τα οποία επεξεργάζεται στη συνέχεια με τα αρχιτεκτονικά του εργαλεία . Το πρώτο ταξίδι της νιότης του ακολουθεί την παράδοση του Grand Tour ταξιδεύοντας ως φοιτητής σε Ελλάδα, τις περιοχές Βαλκανίων, την Κωνσταντινούπολη, τη Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο.

Ανάμεσα στις πρώτες παρατηρήσεις του πάνω στην Ακρόπολη των Αθηνών ο νεαρός αρχιτέκτονας συνοψίζει: «Έμεινα εκεί επτά εβδομάδες, σε καθημερινή επαφή με τα μνημεία. Ανακάλυψα τότε ότι η αρχιτεκτονική είναι το παιχνίδι των όγκων, το παιχνίδι των περιγραμμάτων, εκατό τοις εκατόν επινόηση, που εξαρτάται αποκλειστικά από τη δημιουργία εκείνου που ζωγραφίζει». Και η σειρά περιπάτων για μικρές ομάδες «Στα ίχνη του Le Corbusier: Αρχιτεκτονικοί περίπατοι στην Αθήνα» θα ιχνηλατήσουν Στη διάρκεια του έτους τις πραγματικές και τις φανταστικές πορείες του Le Corbusier στην Αθήνα.

Η δεύτερη φορά που επισκέπτεται την Ελλάδα είναι Αύγουστος του 1933 για το 4ο Διεθνές Συνέδριο της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής (CIAM IV). Ο Λε Κορμπιζιέ φτάνει εν πλω με το Πατρίς 2 έχοντας χρόνο να εντοπίσει στο τοπίο του Αιγαίου το αρχέτυπο του μοντερνισμού εκτιμώντας τις αναλογίες λόφων και πεδιάδων, τα παιχνιδίσματα νερού και φωτός στις επιφάνειες των γυμνών κυβόσχημων λευκών όγκων των σπιτιών. Και στον προαύλιο χώρο του Πολυτεχνείου ο Λε Κορμπιζιέ θα εκφωνήσει την περίφημη ομιλία του «Αήρ, Ηχος, Φως», περιγράφοντας την αντίληψη του για το νέο ιδανικό περιβάλλον ζωής.

Η έκθεση « Ο Ελ(ληνικός) Corbusier » φέρνει στο προσκήνιο την πολυδιάστατη σχέση του αρχιτέκτονα με την Ελλάδα μέσα από αρχειακό, εκπαιδευτικό και ερευνητικό υλικό της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ.( Αίθουσα Καυταντζόγλου, Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, 29 Οκτ. – 28 Νοεμβρίου 2015).

Το σύνολο ARTéfacts Ensemble σε μουσική επιμέλεια και διεύθυνση Κορνήλιου Σελαμσή θα παρουσιάσει σε πρώτη εκτέλεση στην Ελλάδα το «Ταξίδι στις Κυκλάδες» ( Θέατρο Πόρτα, 27 Οκτωβρίου 2015) . Πρόκειται για το αδημοσίευτο και μη-ηχογραφημένο ορχηστρικό έργο του Αλμπέρ Ζανερέ , αδελφού του Λε Κορμπιζιέ, που συνόδευε τη χαμένη ομώνυμη κινηματογραφική ταινία του 1931. Θα προηγηθεί η προβολή της ταινίας L’architecture d’aujourd’hui, που παρουσίασε έργα του Λε Κορμπιζιέ το 1930, με μια νέα σύνθεση του Κορνήλιου Σελαμσή στη θέση της χαμένης πρωτότυπης μουσικής του Αλμπέρ Ζανερέ. Θα ακολουθήσουν έργα των Γιάννη Ξενάκη και Ολιβιέ Μεσιάν, και το οπτικοακουστικό «Poème électronique» των Εντγκάρ Βαρέζ , Λε Κορμπιζιέ και Γιάννη Ξενάκη.

Δεκαοκτώ Έλληνες δούλεψαν στο αρχιτεκτονικό εργαστήρι του Λε Κορμπιζιέ από τη δεκαετία του 1930 ως το 1965. Ανάμεσά τους ο Αριστομένης Προβελέγγιος. Ο οποίος μετέφερε στην Αθήνα την ιδέα του Λε Κορμπιζιέ για τον σχεδιασμό κατοικίας-ατελιέ δημιουργώντας τη δεκαετία του 1950 την κατοικία της γλύπτριας Ιωάννας Σπιτέρη στην οδό Κυκλάδων 6. Εκεί όπου η ομαδική έκθεση «Στο όνομα του Le Corbusier» (6 Οκτωβρίου -8 Νοεμβρίου) με επιμελητές τους Παναγιώτη Τουρνικιώτη, Φάνη Καφαντάρη παρουσιάζει σύγχρονους καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες να στήνουν με τα έργα τους ένα διάλογο πάνω στο ερώτημα ‘ποιος είναι τελικά ο Le Corbusier;’ Συμμετέχουν οι: Κ. Βελώνης & Λ. Λυκουριώτη, Φ. Γιαννίση & Ζ. Κοτιώνης, Γ. Γρηγοριάδης, Γ. Γυπαράκης, Θ. Ιωαννίδου, Π. Κούρος, Β. Ξένου, Μ. Παπαδημητρίου, Α. Ψυχούλης .

Περισσότερες πληροφορίες στο http://lecorbusier.arch.ntua.gr