Ενας νοητός μουσικός χάρτης της Κρήτης απλώνεται μπροστά μου. Μεσημέρι στα Εξάρχεια και ο ερευνητής και μέγας βιολάτορας Βαγγέλης Βαρδάκης βάζει σε μια σειρά τα μουσικά ιδιώματα και τις τοπικότητες του νησιού, σπάζοντας πολλά απ’ τα γνωστά στερεότυπα που έχουν κυριαρχήσει. «Σχηματικά: Από την Ανατολική Κρήτη μέχρι το μέσο του Ηρακλείου κυριαρχεί το βιολί. Στο Ρέθυμνο η λύρα. Στα Δυτικά Χανιά το βιολί και στα Ανατολικά η λύρα. Στην Ιεράπετρα είχαμε μόνο βιολί και σπουδαία επίδραση είχε ο μεγάλος μουσουλμάνος Αλή Σουμάνης στα τέλη του 19ου αιώνα» μου λέει ο Βαρδάκης και όπως καταλάβατε, μιλώντας για κρητική μουσική, δεν μιλάμε μόνο για λύρα αλλά και για τα υπόλοιπα όργανα και τα ιδιώματα.

Και αυτό αφού στα μάτια του μέσου Αθηναίου μπορεί να έχει κυριαρχήσει η εικόνα του μαυροπουκαμισά λυράρη, αλλά η Κρήτη είναι και πολλά ακόμη πράγματα. Ενας πλούτος οργάνων, ήχων, χορών. Η τάση θέλει μια άνοιξη έρευνας και καταγραφής τα τελευταία δέκα χρόνια. Ο Βαρδάκης, ηλεκτρολόγος μηχανικός στον Δήμο Ιεράπετρας και κορυφαίος βιολάτορας, είναι ένα από εκείνα τα πρόσωπα που έχουν συμβολή στην ακαδημαϊκή και προφορική τούτη αναβίωση.

Πρόσφατα και με βιβλίο για τους χορούς του νησιού. «Στα μέσα του ’50 μια σειρά παραγόντων ήθελαν να συμβολοποιήσουν τον κάθε τόπο με όργανα αποκλείοντας άλλα. Η λύρα κυριάρχησε σε σχέση με το βιολί. Σήμερα κυριαρχεί το ανωγειανό είδος που είναι πολύ ωραίο. Αναδεικνύονται όμως και τοπικά ιδιώματα.

Φανταστείτε πως το βιολί ήρθε στην Κρήτη στα ύστερα χρόνια της Ενετοκρατίας, αν και στα μέσα του 19ου αιώνα ατόνησε. Δεν υπάρχουν σχολές, ο καθένας κλέβει σήμερα πατήματα. Μόνο τα Χανιά είχαν σχολή με τον Μιχάλη Κουνέλη, εμείς σε Ιεράπετρα – Σητεία δεν είχαμε. Σήμερα, φουσκώνει το ενδιαφέρον για όλα τα όργανα, όπως ασκομαντούρα, βιολόλυρα, μαντολίνο» μου λέει ο Βαγγέλης Βαρδάκης.

Η ΣΥΝΑΥΛΙΑ. Η κουβέντα μας έχει λόγο και αιτία. Απόψε, στον Βύρωνα, η μεγάλη συναυλία της Κρήτης συγκεντρώνει όλες τις αντιπροσωπευτικές δυνάμεις τής εκεί μουσικής. Ο Βαρδάκης παίζει με τον Γιάννη Γενειατάκη και τον σπουδαίο λαουτιέρη Μανώλη Λιαπάκη. Η έγνοια του για την κρητική μουσική δεν τον έχει κατατάξει μόνο στους κορυφαίους. Αλλά και στους ερευνητές του είδους. Από δεκαεφτά χρονών κατέγραφε τους παλιούς. Μαθήτευσε πλάι στον βιολάτορα Παντελή Παρινταντωνάκη. «Στην Ιεράπετρα δεν γνώρισα γέρους λυράρηδες. Μόνο βιολάτορες. Εχω υλικό από μουσικούς που είχαν γεννηθεί το 1895» σημειώνει. Και το σκυλοκρητικό; Δεν αποφεύγω τον πειρασμό να ρωτήσω. «Τα σκυλάδικα έχουν ταυτότητα και δεν απειλούν. Σήμερα έχουμε μια ανάπτυξη στα συρτά, όχι στις κοντυλιές. Και αυτό γιατί έχουν λαϊκά στοιχεία. Από την άλλη έχουμε διάφορα έθνικ που μοιάζουν να έχουν πρόβλημα με τη Δύση και περιορίζουν τη σχέση της Κρήτης στην Ανατολική Μεσόγειο. Κι όμως: η Κρήτη από το 1211 μέχρι το 1669 ήταν βενετική κτήση. Εχουμε επιρροές και από εκεί. Το βιολί εξάλλου, λαϊκό όργανο, είναι μια από τις κορυφαίες επινοήσεις της Αναγέννησης» συμπληρώνει. Τα υπόλοιπα απόψε στο Θέατρο Βράχων.

Τελευταία Νέα