Το πρώτο ελληνικό animation πριν από εβδομήντα χρόνια

μικρή αυτή ταινία τύπου «Μίκυ-Μάους» είναι η πρώτη του είδους της που γυρίσθηκε στην Ελλάδα. Για αυτό παρακαλούμεν το κοινόν να κρίνη επιεικώς την προσπάθειάν μας αυτήν». Το σημείωμα αυτό –με ορθογραφία εποχής –ανήκει στον Σταμάτη Πολενάκη, πρωτοπόρο της τέχνης του ανιμέισον στην Ελλάδα. Με αυτό ενημέρωνε πριν από 70 χρόνια τους θεατές για την προβολή της σχεδόν επτάλεπτης ταινίας του «Ο Ντούτσε αφηγείται» («Il Duce narrates»). Φρέσκια σαν και τότε, το 1945, η πρώτη δημιουργία κινουμένων σχεδίων στην Ελλάδα θα προβληθεί στο πλαίσιο των πολλών και παράλληλων εκδηλώσεων του φετινού, 10ου στη σειρά Animfest, του διεθνούς φεστιβάλ ανιμέισον της Αθήνας.

Στο φιλμάκι ο ιταλός δικτάτορας εμφανίζεται να υπαγορεύει τα απομνημονεύματά του στην Ιστορία –ο Πολενάκης τής έχει δώσει ανθρώπινη μορφή –έτσι όπως εκείνος θέλει να τα παρουσιάσει, σε αντιπαραβολή με τα πραγματικά γεγονότα όπως τα έχει σκιτσάρει με σατιρική διάθεση ο πρωτοπόρος καρτουνίστας. Μάλιστα το εύρημα του σκιτσογράφου – κινηματογραφιστή με τις πολλές πρωτότυπες μεταμορφώσεις χαρακτήρων και τοπίων λειτουργεί καταλυτικά για την ιστορική αξία του ασπρόμαυρου φιλμ.

Με αφορμή την επετειακή προβολή για τα 70χρονα του ελληνικού ανιμέισον ο Λέανδρος Πολενάκης, γιος του κινηματογραφιστή, και ο σκηνοθέτης – ερευνητής Αγγελος Ρούβας, φωτίζουν την ιστορία πίσω από την ταινία. Ο Πολενάκης, πτυχιούχος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, μεσούσης της Κατοχής, το 1942, εγκαταλείπει την Αθήνα και επιστρέφει στην πατρογονική Σίφνο «που τότε ήταν υπό ιταλική κατοχή», όπως μας εξηγεί σήμερα ο γιος του. «Εκεί αρχίζει να κάνει σκίτσα για την ταινία του», συμπληρώνει ο Α. Ρούβας. Ο σκιτσογράφος «δραπετεύει» στο νησί για να γλιτώσει από την κατοχική πείνα της Αθήνας. Στη Σίφνο με άπλετο χρόνο στη διάθεσή του σκιτσάρει τα καρέ αδιάκοπα, αλλά με τον φόβο μη τυχόν και τον πιάσουν οι ιταλοί στρατιώτες. «Για τον λόγο αυτό είχε μια κρυψώνα όπου φύλασσε ό,τι έκανε» θυμάται ο γιος του.

Ο Πολενάκης επιστρέφει στην Αθήνα το 1945 και στη συνέχεια, εν μέσω εμφυλίου πολέμου, δίνει ψυχή και κίνηση στα σκίτσα του σε συνεργασία με τους Πρόδρομο Μεραβίδη και Παναγιώτη Παπαδούκα, από τους πρόδρομους του ελληνικού σινεμά, που τότε διατηρούν κινηματογραφικά εργαστήρια επί της οδού Πανεπιστημίου 56, «εκεί όπου σήμερα είναι ο κινηματογράφος «Ιντεάλ»» λέει ο Α. Ρούβας. Αργότερα ο Πολενάκης παραχωρεί το «Ο Ντούσε αφηγείται» στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας. Το φιλμ λησμονήθηκε, αλλά το 1980 ανακαλύφθηκε και έκτοτε φυλάσσεται μαζί με τα πρωτότυπα σκίτσα στο Πολεμικό Μουσείο.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ Θ. ΡΕΝΤΖΗ. Το 10ο Animfest που αρχίζει απόψε και θα διαρκέσει έως την 1η Απριλίου δεν εξαντλείται στο αρχειακό υλικό. Διαθέτει διαγωνιστικό τμήμα, μεγάλου και μικρού μήκους ταινίες, σπουδαστικές ταινίες, πειραματικές, μαραθώνιο προβολών, ανθολογία πολωνικών ταινιών ανιμέισον (μέσα από το εξαιρετικό φεστιβάλ O PLA!), εικαστική έκθεση με τη συμμετοχή τριών εικαστικών (Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, Ορέστης Συμβουλίδης, Δημήτρης Χρήστου).

Στα υπόψη οι σινεφίλ έχουν τσεκάρει ήδη και το αφιέρωμα στον Θανάση Ρεντζή, πρωτεργάτη πρωτοποριακών έργων, στο πεδίο όχι μόνο της καλλιτεχνικής δημιουργίας αλλά και της θεωρητικής αναζήτησης, με έμφαση στις τεχνικές της κινηματικής παραστασεογραφίας (αυτό σημαίνει animation στα ελληνικά). Το αφιέρωμα περιλαμβάνει τον «Ηλεκτρικό άγγελο» (ειδική διάκριση στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1981) και την πειραματική «Βιο-γραφία», βασισμένη σε κολάζ από γκραβούρες του ισπανού καρτουνίστα και κινηματογραφιστή Chumy Chumez.