Είναι δύσκολο να σκεφτείς ότι ο ψηλός άνδρας με το συντηρητικό μπλε σκούρο κοστούμι, το λευκό πουκάμισο, το λεπτό κασκόλ γύρω απ’ τον λαιμό και το παλιό ρολόι που μοιάζει με οικογενειακό κειμήλιο στον αριστερό του καρπό, είναι εκείνος που κατάφερε να στρέψει τα βλέμματα πάνω του όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1960 χρησιμοποίησε 676 τηλεφωνικούς στύλους για να κάνει μια εικαστική εγκατάσταση.

Που υιοθέτησε ένα αγόρι όταν είδε να κακοποιείται από αστυνομικό. Που έκανε απόπειρα αυτοκτονίας αφού πάλευε για καιρό με την κατάθλιψη. Που ανέβασε μια παράσταση διαρκείας επτά ημερών με φυσικό σκηνικό τούς επτά λόφους της Περσέπολης. Που σκηνοθέτησε τις εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Γαλλικής Επανάστασης ενώ έχει συνεργαστεί από τον Φίλιπ Γκλας και τον Λου Ριντ ώς τον Μπαρίσνικοφ, τον Γουίλεμ Νταφόε και τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς (ήθελε να δουλέψει και με την Ειρήνη Παπά αλλά δεν τα κατάφερε λόγω συγκυριών). Ταυτοχρόνως έχει διακριθεί με επιτυχία και ως σκηνοθέτης και ως σκηνογράφος και ως χορογράφος και ως εικαστικός και ως περφόρμερ, αν και ο ίδιος προτιμά να δηλώνει απλώς καλλιτέχνης.

Κι όμως, πίσω από αυτή την εικόνα –πιθανόν κατάλοιπο της καταγωγής του από το «συντηρητικό και ρατσιστικό Τέξας» όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος –κρύβεται ένας από τους διασημότερους, πρωτοπόρους και πολυπράγμονες καλλιτέχνες της εποχής μας με φανατικό κοινό και στην Ελλάδα: ο Μπομπ Ουίλσον.

Και επειδή ο καλλιτέχνης που κατάφερε να χωρέσει πάνω στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου την «Οδύσσεια» και να γίνει διάσημος δραματοποιώντας την ιστορία ενός 13χρονου που ζούσε σε ίδρυμα για παιδιά με νοητική υστέρηση δεν μπορεί να αντισταθεί στις προκλήσεις, πώς θα μπορούσε να αντισταθεί στην ιέρεια των προκλητικών εμφανίσεων, τη Lady Gaga;

Την έντυσε ως την κόρη υψηλόβαθμου αξιωματούχου στην αυλή του Ναπολέοντα, τη Δεσποινίδα Καρολίν Ριβιέρ, που αποτύπωσε ο Ζαν-Ογκίστ Ντομινίκ Ενγκρ, ως Ζαν-Πολ Μαρά στον διάσημο πίνακα του Ζακ-Λουί Νταβίντ και ως τον Ιωάννη Βαπτιστή (από το έργο του Αντρέα Σολάριο «Κεφαλή του Ιωάννη επί πίνακι») μετατρέποντας τους αυθεντικούς πίνακες του Μουσείου του Λούβρου σε βιντεοπορτρέτα της αιρετικής περφόρμερ, ενώ στο τέλος την έδεσε και την κρέμασε ανάποδα βάσει της ιαπωνικής τεχνικής σιμπάρι.

ΓΙΑ ΤΗ LADY GAGA. «Είναι χαρισματική. Για το πορτρέτο της Ριβιέρ στεκόταν στην ίδια πόζα επί εννέα ώρες. Κάποια στιγμή που έπρεπε να κλάψει άφησε ένα δάκρυ να κυλήσει από το κάθε της μάτι. Δεν έκλαιγε γοερά, θεατρινίστικα. Ηταν ένα βαθύ εσωτερικό κλάμα. Ο Τόνι Μπένετ, που έχει συνεργαστεί με την Ελα Φιτζέραλντ και την Μπάρμπρα Στρέιζαντ, είπε ότι φωνητικά είναι ανώτερή τους. Θαυμάζω την πειθαρχία της.

Για την εμφάνισή της στη φετινή τελετή των βραβείων Οσκαρ έκανε πρόβες επί πεντέμισι μήνες. Είναι τρομερή επαγγελματίας. Ξέρετε, το Μπρούκλιν βγάζει φοβερά κορίτσια. Δείτε τη Μαρία Κάλλας, τη Ντόνα Κάραν…», λέει ο 74χρονος καλλιτέχνης πλέκοντας το εγκώμια της ποπ τραγουδίστριας.

Δεν είναι ματαιοδοξία να αντικαθιστάς τη μορφή ενός διάσημου πορτρέτου με το πρόσωπό σου;

Και το να βγαίνεις στη σκηνή έχει μια δόση ματαιοδοξίας. Το εντυπωσιακό με τη Lady Gaga είναι ότι αν και δεν είναι ιδιαίτερα όμορφη, είναι απίστευτο να την δεις πώς είναι στα παρασκήνια και πώς τελικά βγαίνει στη σκηνή.

Τι είναι τέχνη για σας;

Είναι το ημερολόγιο, το αρχείο μιας εποχής. Οταν κοιτάζουμε 5.000 χρόνια πίσω, τους πολιτισμούς της αρχαίας Κίνας ή της Ελλάδας, τι βλέπουμε; Ο,τι έκαναν οι καλλιτέχνες. Ο,τι απομένει από μια εποχή είναι τα έργα τέχνης. Αν δεν υποστηρίζουμε την τέχνη, δεν θα την έχουμε. Κι αν την χάσουμε, όπως χάνουμε αυτούς τους θησαυρούς που καταστρέφει το ISIS που αποδομεί την Ιστορία, χάνουμε τη μνήμη μας.

Ομως λόγω ακριβώς όσων καταστρέφουν την Ιστορία και μετά τα γεγονότα στο Παρίσι και το «Charlie Hebdo», έχει αρχίσει η αυτολογοκρισία και ο φόβος στον χώρο της τέχνης.

Είναι τρομερό αυτό που συνέβη στο Παρίσι και πρέπει να το δούμε από τη θετική πλευρά. Μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου, η Σούζαν Σόνταγκ είπε ότι «θα πρέπει να υπάρχει κάποιος λόγος που μας επιτέθηκαν» και έγινε σκάνδαλο. Αυτή είναι η ερώτηση, όμως, που πρέπει να θέσουμε στον εαυτό μας. Η κοινωνία αλλάζει και οι αλλαγές αντανακλώνται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.

Δεν έχετε την ανάγκη να σχολιάσετε μέσα από τη δουλειά σας όσα συμβαίνουν παγκοσμίως: οικονομική κρίση, φτώχεια, θρησκευτικός πόλεμος;

Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τι συμβαίνει. Αν ανοίξετε την εφημερίδα σας θα βρείτε τον Ιωάννη τον Βαπτιστή. Ποτέ, όμως, δεν προσπάθησα να αλλάξω τον κόσμο. Δεν δίνω διαλέξεις. Θαυμάζω αυτούς που το κάνουν. Δεν θα δω μέσα από το θέατρο που κάνω τις πορείες που γίνονται είτε στην πατρίδα μου είτε στην Αθήνα.

Το θέατρό μου δεν είναι πολιτικό.

Είναι μια φόρμα με την οποία μπορείς να φέρεις τους ανθρώπους κοντά ασχέτως του οικονομικού, θρησκευτικού ή κοινωνικού υποβάθρου. Η πολιτική και η θρησκεία διχάζουν τον κόσμο.

Τι μπορεί να γίνει για να έρθουν οι άνθρωποι κοντά;

Η τέχνη και λίγα ακόμη πράγματα μπορούν τα το καταφέρουν.

Δείτε, για παράδειγμα, τι συνέβη όταν ήρθα στην Ελλάδα για να κάνω την «Οδύσσεια» με το Εθνικό Θέατρο. Γνωρίζετε την οικονομική κατάσταση –όλοι έλεγαν ότι δεν θα μπορέσει το Εθνικό να αντέξει το κόστος της παραγωγής.

Η έλλειψη χρημάτων όμως μας έκανε πιο δημιουργικούς, μας βοήθησε να δώσουμε εναλλακτικές λύσεις. Αξιοποιήσαμε τη φαντασία μας. Μπορεί να μου χρειάζεται ένα μέτρο για να μετρήσω το τραπέζι και να μην έχω χρήματα για να το αγοράσω. Μπορώ να το μετρήσω όμως με τα δάχτυλά μου.

Πώς βλέπετε την κατάσταση στην Ελλάδα; Είχατε αμφιβολίες για τη διοργάνωση της έκθεσης στην Αθήνα δεδομένης της κρίσης;

Οχι, καμία. Αλλωστε, έχω εκθέσει και στη Ρουμανία και την Πορτογαλία, όπου επίσης δεν υπάρχουν λεφτά. Ισως και να είμαι αφελής, αλλά οι Ελληνες είναι Ελληνες, όπως και οι Ιταλοί είναι Ιταλοί. Δεν θα χαθούν.

«Είναι σκληρό καρύδι η Gaga»

«ΜΕΤΑΝΙΩΝΩ». Επειτα από σχεδόν μισόν αιώνα στον χώρο της τέχνης ο Μπομπ Ουίλσον, που έχει δει να δίνεται μάχη για ένα εισιτήριο των παραστάσεών του κι έναν μόνο θεατή στην αίθουσα που έφυγε μάλιστα στη μέση της παράστασης, δεν μετανιώνει για τα όσα επιχείρησε στη δουλειά του. «Για εκείνο που μετανιώνω είναι που δεν σπούδασα ανθρωπολογία – αν και έχω αρχίσει τώρα να ασχολούμαι – όπως και το ότι δεν έμαθα ξένες γλώσσες», λέει και εξηγεί πόσο δυσκολεύεται τώρα που ετοιμάζει τη νέα του παράσταση – τον «Φάουστ» του Γκαίτε (τη Βίβλο των Γερμανών, όπως τη χαρακτηρίζει) – με το Berliner Ensamble και προγραμματισμένη πρεμιέρα στις 9 Απριλίου.

Τι θα λέγατε στους αναγνώστες των «ΝΕΩΝ» για να τους προσελκύσετε να έρθουν στην έκθεσή σας;

Θα ανακαλύψουν μια πλευρά της Lady Gaga που δεν έχουν φανταστεί ότι υπάρχει και θα διαπιστώσουν πόσο σκληρό καρύδι είναι.

INFO

Η έκθεση «Βιντεοπορτρέτα της Lady Gaga» εγκαινιάζεται αύριο στις 20.00 στην γκαλερί Bernier/Eliades (Επταχάλκου 11, Θησείο). Εως τις 14 Μαΐου.

Τελευταία Νέα