Την ώρα που η αρχαιολογική σκαπάνη έφερνε στο φως τις μοναδικές στον ελλαδικό χώρο Καρυάτιδες στην πρόσοψη ενός τάφου –πιο πίσω από τις μαρμάρινες Σφίγγες στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη -, το μυστήριο γύρω από την ταυτότητα του νεκρού ή των νεκρών που κρύβονται στο εσωτερικό του ολοένα και πυκνώνει.
«Σαφώς πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό μνημείο, αν κρίνουμε από το μέγεθός του και από τη δαπάνη που θα απαιτήθηκε για την κατασκευή του. Ηταν ασφαλώς ένα πολύ ακριβό έργο» εκτιμά έμπειρος αρχαιολόγος, που υποστηρίζει ότι «θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα. Δημιουργήσαμε πολύ νωρίς μεγάλες προσδοκίες που δεν ακολουθούν τον ρυθμό μιας αρχαιολογικής ανασκαφής».
Οι δύο Καρυάτιδες που αποκαλύφθηκαν είναι το έτερο δίδυμο που εντοπίζεται στον τάφο μετά τις Σφίγγες, οι οποίες φυλάσσουν την είσοδό του. Αν και σώζεται το πρόσωπο της μιας εκ των δύο, οι πρώτες εκτιμήσεις θέλουν τα δύο γλυπτά να παραπέμπουν στον τύπο της Κόρης, αλλά χωρίς την ηρεμία και τη γλυκύτητα που έχει το χέρι των καλλιτεχνών της κλασικής εποχής.

Πιθανότερο θεωρείται είτε ότι είναι δημιουργίες τεχνίτη από την περιφέρεια, οπότε δεν είχε την ποιότητα ενός αθηναίου καλλιτέχνη, είτε ότι είναι έργα που επιβεβαιώνουν την αρχική χρονολόγηση του μνημείου, στο τέλος του 4ου ή στις αρχές του 3ου αι. π.Χ., καθώς αντιγράφουν παλαιότερα πρότυπα, αποδίδοντας τις μορφές με πιο σκληρό τρόπο.

«Είναι η πρώτη φορά που συναντάμε τέτοιες μορφές σε μακεδονικό τάφο» μας λέει η επίτιμη διευθύντρια Κλασικών Αρχαιοτήτων Κατερίνα Ρωμιοπούλου.

«Το θέμα της Καρυάτιδας με το χαρακτηριστικό καπέλο που μοιάζει με καλάθι και παραπέμπει σε εκείνες του Ερεχθείου το έχουμε συναντήσει σε ψηφιδωτά μακεδονικών τάφων και σε χρυσή ταινία στην Αμφίπολη. Οχι όμως ως αγαλματική μορφή» συνεχίζει και εξηγεί ότι μοναδικό παράλληλο υπάρχει στη Βόρεια Βουλγαρία, σε τάφο που ήταν σαφώς επηρεασμένος από τα μακεδονικά πρότυπα και ο οποίος είχε ανάλογες γυναικείες μορφές και εσωτερικά στον ταφικό θάλαμο.

Απαραίτητο είναι ωστόσο να προχωρήσει η ανασκαφή για να φανεί αν οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης φτάνουν ώς το κάτω μέρος του πεσσού πάνω στον οποίο είναι σύμφυτες, όπως στη Βουλγαρία, ή αν απεικονίζονται ώς τη μέση και το κάτω μέρος τους είναι πεσσός. Κι αυτό διότι μπροστά από τις Καρυάτιδες και από το ύψος της μέσης τους και κάτω υπάρχει τοίχος σφράγισης από πωρόλιθους, που ακολουθεί την ίδια τεχνική, όπως και στην πρόσοψη του ταφικού μνημείου, και αποτελεί «χαρακτηριστικό της προσπάθειας των κατασκευαστών για την αποτροπή εισόδου στο μνημείο», σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού.