Αναζήτηση
Ο Μπραμς, αν είχε ζήσει στην Ελλάδα, θα μπορούσε να είχε γράψει τη μουσική για το «Ηρθα κι απόψε στα σκαλοπάτια σου» (των Χαράλαμπου Βασιλειάδη – Νίκου Μουρκάκου) και θα μπορούσε να ακούγεται από τον (ραδιοφωνικό) αέρα του Τρίτου Προγράμματος. Από την άλλη ο Ζαμπέτας, αν είχε μεγαλώσει στη Γερμανία, δεν αποκλείεται να είχε συνθέσει τη μελωδία για τον τέταρτο από τους δημοφιλείς «Ουγγρικούς χορούς» του κλασικού έργου του Μπραμς. Και ίσως, αν συνέπιπταν χρονικά, κάποιοι να τους έβλεπαν μαζί στη σκηνή!
Μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας φουτουριστικής ταινίας για τις ημέρες ραδιοφώνου. Διασκεδαστικό μεν, όμως με δόση ρεαλισμού στη βάση του. Ολα τα αξιόλογα πρέπει να εμπεριέχονται στο εμβληματικό ραδιοφωνικό πρόγραμμα της κρατικής ΝΕΡΙΤ, όπως επιθυμεί ο νέος διευθυντής του Χρίστος Παπαγεωργίου. Με ορμή νέου οραματίζεται το Τρίτο να αποκτήσει την τόλμη και την αύρα που είχε επί ημερών Μάνου Χατζιδάκι, ο οποίος το κατέστησε σημείο αναφοράς.
«Δεν θα έρθουν τα πάνω κάτω» αποσαφηνίζει. Και αποκαλύπτει τις προθέσεις του: «Μετά την επανεκκίνηση του ραδιοτηλεοπτικού φορέα, ευκαιρία μας είναι – και λέω «μας» γιατί το Τρίτο είναι πάντα υπόθεση ομαδική – να επανακαθορίσουμε τη σχέση με τους ακροατές μας, να διευρύνουμε τους ορίζοντες ανοίγοντας δρόμους με τη συνδρομή τους, αλλά χωρίς να αλλοιώσουμε τον χαρακτήρα του».
Ο πιανίστας και συνθέτης Χρίστος Παπαγεωργίου, παραγωγός εξάλλου της εκπομπής «Αναζητώντας την κυρία με τη Στρυχνίνη» (τίτλος εμπνευσμένος από το εμβληματικό έργο του Γιάννη Χρήστου), διαχειρίζεται με ενθουσιασμό την πρόκληση να φέρει την κλασική μουσική κοντά στον κόσμο. Και φαίνεται πως ξέρει τον τρόπο.
«Το Τρίτο είναι πρωτίστως ένα κλασικό πρόγραμμα και αυτό δεν αλλάζει. Κλασικό είναι εκείνο που μένει γιατί μας χρειάζεται ως πρότυπο. Αν εστιάσει κανείς στο τι είναι πραγματικά και όχι πλασματικά κλασικό και κυρίως στο πώς μπορεί να κοινωνηθεί, τότε μπορεί να διευρύνει το φάσμα των ανθρώπων στους οποίους απευθύνεται. Η φιλοδοξία αυτή ενέχει πάντα τον κίνδυνο παρεξηγήσεων αλλά ο Λέοναρντ Μπερνστάιν, μέσω του εκπαιδευτικού του έργου, με έπεισε ότι αξίζει τον κόπο».
ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ. Υποψίες νεωτερισμών και πειραματισμών που ίσως πλανώνται στον αέρα και που ενδεχομένως προκαλέσουν αναστάτωση στους «ορθόδοξους» της κλασικής μουσικής; Αυτό το έχει υπόψη του ο συνθέτης και σολίστας (του πιάνου) Παπαγεωργίου. «Οταν κάποιος αποσυνδέεται βίαια από τον τρόπο που έχει συνηθίσει να προσλαμβάνει αυτό που του προσφέρουμε είναι βέβαιο ότι δέχεται πολιτισμικό σοκ». Η μετάβαση θα γίνει σταδιακά, προοδευτικά και με συμπόρευση. «Θα ζητήσουμε τη γνώμη των ακροατών για να δούμε εάν και μέχρις ποίου σημείου μπορούμε να αλλάξουμε την παρούσα κατάσταση. Δεν θα απεμπολήσουμε το παρελθόν αλλά θα του δώσουμε μια νέα παρουσίαση-παρουσία». Για την υλοποίηση του σχεδίου θα βασιστεί και σε νέους με επιστημονικές και εξειδικευμένες γνώσεις «ώστε με το σφρίγος και την ορμή τους να απελευθερώσουν θετικότητα και με κατανοητό τεκμηριωμένο λόγο να δώσουν στον ακροατή την οπτική για παράδειγμα του Μπετόβεν, να φωτίσουν το έργο του, ώστε ακόμα και εκείνος που ακούει Σακίρα ή Bee Gees να συγκινηθεί ουσιαστικά».
Υπό αυτήν την οπτική το κλασικό, κατά τον Παπαγεωργίου, επανατοποθετείται στο Τρίτο, με διάθεση ο σταθμός να αποτελέσει σημείο ζύμωσης ιδεών. Δεν αποκλείεται δηλαδή να ακουστεί από τις συχνότητές του και κλασικό ροκ; διατυπώνεται εύλογα η απορία. «Ο όρος κλασικό σημαίνει τη σημαντική θέση του έργου στην Ιστορία. Εάν ένα τραγούδι, ένα ποίημα, ένα έργο, ροκ ή ντίσκο, έχει δοκιμαστεί και στέκει στην ιστορία αυτοδικαίως δίπλα σε άλλα αριστουργήματα, ακόμα κι ένας πίνακας (!), τότε έχει τη θέση του στο Γ’ Πρόγραμμα. Δείτε τι γίνεται στην τέχνη, στα μουσεία όπου ανοίγουν πτέρυγες για να δεχθούν και να φιλοξενήσουν νέα ρεύματα. Αυτό θέλουμε να συμβεί και εδώ» απαντά ο διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος.
ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ. «Αυτό είναι και το πνεύμα του Χατζιδάκι για το Τρίτο. Είναι και για τους ακροατές μας ένα από τα ζητούμενα. Το Τρίτο πρέπει να είναι σαν τη μέλισσα που ρουφάει το καλύτερο από ό,τι υπάρχει. Αυτό βέβαια θέλει χάρισμα ιδιαίτερο. Γιατί αυτός που ακούει π.χ. Ζαμπέτα μπορεί ίσως να χαρεί ακούγοντας και Μπραμς αλλά το αντίστροφο δεν γίνεται εύκολα! Θέλουμε να ανεβάσουμε αυτούς που ακούνε Ζαμπέτα αλλά το χρέος μας είναι να κρατήσουμε πρωτίστως αυτούς που ακούνε Μπραμς και εκεί δεν γίνεται συμβιβασμός. Για παράδειγμα το «Ηρθα κι απόψε στα σκαλοπάτια σου» έχει παρόμοια μελωδία με τον τέταρτο ουγγρικό χορό, χωρίς σαφώς αυτό να σημαίνει ότι Μπραμς και Ζαμπέτας έχουν την ίδια βαρύτητα! Ως επίλογο επιτρέψτε μου να αναφέρω κάτι που είπε ο Μπερνστάιν: «Ναι, πιστεύω ότι τα περισσότερα έργα από τα διάφορα μη κλασικά μουσικά ιδιώματα που μας περιστοιχίζουν είναι για τα σκουπίδια. Ομως υπάρχει ένα 5% που… το βρίσκω πραγματικά σπουδαίο! Αυτό το 5% πιστεύω ότι αξίζει την προσοχή κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου»».
