Ποιο ήταν το πρώτο σημείο όπου ο αρχαίος γλύπτης ακουμπούσε τη σμίλη του πάνω στο πεντελικό μάρμαρο για να δώσει ζωή στο αριστούργημα της κλασικής γλυπτικής που συνέλαβε ο Φειδίας, τη ζωφόρο του Παρθενώνα; Γιατί τα κεφάλια των μορφών έχουν διαφορά έως και 1,5 εκ. σε σχέση με τα πόδια; Πού σκαλίστηκε η μήκους 160 μ. μαρμάρινη ταινία που έστεφε τον ναό της Αθηνάς; Και τι υπήρχε στις δεκάδες τρύπες στην ανατολική πλευρά της ζωφόρου;

Για να δοθούν οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά χρειάστηκαν δύο χρόνια εντατικής έρευνας με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Αφού επιστρατεύτηκαν ακτίνες λέιζερ και η μέθοδος της φωτογραμμετρίας για να σαρωθεί ψηφιακά η ζωφόρος, οι επιστήμονες του Μουσείου Ακρόπολης, του Εργαστηρίου Εργαλειομηχανών του Πολυτεχνείου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και της εταιρείας Γεωανάλυση δεν βρήκαν απλώς τις απαντήσεις, αλλά μπόρεσαν για πρώτη φορά να ενώσουν – έστω και ψηφιακά – τη διαμελισμένη από το κανόνι του Μοροζίνι και τη βαρβαρότητα του λόρδου Ελγιν μήκους 160 μ. ζωφόρο, τμήματα της οποίας βρίσκονται στο Μουσείο Ακρόπολης και στο Βρετανικό Μουσείο.

«Πρόκειται για ένα μεγάλο πρόγραμμα που μας επέτρεψε να κάνουμε εξαιρετικά αναλυτικές μετρήσεις», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος του Μουσείου Ακρόπολης Δημήτρης Παντερμαλής, με αφορμή τη σχετική ημερίδα που φιλοξενήθηκε στο μουσείο για τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας. «Κι αυτό που διαπιστώνουμε είναι ότι η σπουδαία τέχνη προϋποθέτει και σπουδαία γνώση της τεχνικής».

Λαμβάνοντας λοιπόν μερικά εκατομμύρια σημεία σε κάθε λίθο της ζωφόρου, οι επιστήμονες μπόρεσαν να δημιουργήσουν τρισδιάστατα μοντέλα και να κάνουν λεπτομερείς παρατηρήσεις είτε για να επιβεβαιώσουν παρατηρήσεις που είχαν γίνει διά γυμνού οφθαλμού, είτε για να ανακαλύψουν πληροφορίες που δεν γνώριζαν.

«Παρατηρήσαμε, για παράδειγμα, πως τα κεφάλια και το άνω μέρος των σωμάτων έχουν μεγαλύτερο γλυπτικό όγκο, είναι σχεδόν ολόγλυφα από ό,τι το κάτω μέρος, διότι το θεωρούσαν σημαντικότερο και εκεί επικεντρωνόταν όλη δράση. Η διαφορά, δε, μπορεί να φτάνει και το 1,5 εκατοστό», συνεχίζει ο κ. Παντερμαλής.

Η ψηφιακή σάρωση επέτρεψε στους ειδικούς να επιβεβαιώσουν ότι η ζωφόρος σμιλεύτηκε ολόκληρη πάνω στο μνημείο ή τουλάχιστον ολοκληρώθηκε βάσει προπλασμάτων, γεγονός λογικό, αφού υπήρχε ο κίνδυνος να συμβεί κάποιο ατύχημα κατά τη διάρκεια της τοποθέτησης των πλακών από το έδαφος πάνω από τους κίονες του Παρθενώνα. Ακόμη αποκάλυψε ότι ο τεχνίτης ξεκινούσε από τα πιο εξέχοντα τμήματα κάθε πλάκας, όπως τα καπούλια του αλόγου ή την ωμοπλάτη μιας μορφής.

Και μπορεί στο επίκεντρο να βρέθηκε η ζωφόρος, όμως σε ένα ελβετικό ινστιτούτο πυρηνικής έρευνας «μίλησαν» και ένα χάλκινο, ένα πήλινο, ένα ελεφαντοστέινο κι ένα μαρμάρινο αντικείμενο από τις αποθήκες του Μουσείου Ακρόπολης χάρη σε ειδικές τομογραφίες και με χρήση νετρονίων. Και αφού «είπαν» πώς είχαν κατασκευαστεί και επισκευαστεί στην αρχαιότητα, ορισμένα όπως π.χ. το ελεφαντοστέινο αντικείμενο άφησαν να φανεί ότι οι σύγχρονοι συντηρητές δεν είχαν καταφέρει να φτάσουν μέχρι τον πυρήνα, προσφέροντας έτσι πολύτιμα στοιχεία για τις τεχνικές κατασκευής των ευρημάτων αλλά και για τη σωστή συντήρησή τους.

INFO

Τα πρώτα δείγματα της έρευνας θα προβάλλονται στην αίθουσα του Παρθενώνα στο Μουσείο Ακρόπολης