Αναζήτηση
Εικόνα που θα αλλάξει το αργότερο στις αρχές του 2016 οπότε και οι μακέτες των ολλανδών αρχιτεκτόνων του γραφείου Οkra, που κέρδισε στον ευρωπαϊκό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του Ιδρύματος Ωνάση Re-think Athens για την ανάπλαση του άξονα Πανεπιστημίου – Πλατεία Αιγύπτου, θα έχουν πάρει σάρκα και οστά. Αν, βεβαίως, εξασφαλιστούν τα 80 εκατ. ευρώ που απαιτούνται από κοινοτικά κονδύλια για την υλοποίησή της.
Είναι ακριβώς ό,τι χρειάζεται η πολύπαθη Αθήνα αυτή τη δύσκολη περίοδο;
«Η συγκεκριμένη παρέμβαση δεν αρκεί για να λύσει όλα τα προβλήματα όπως της ανάπτυξης, της μετανάστευσης, της ανεργίας, της ανέχειας», λέει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου. «Εκείνο που ουσιαστικά θα αλλάξει με τη συγκεκριμένη παρέμβαση είναι ότι το κέντρο θα γίνει βιώσιμο. Θα πάψει να είναι κέντρο διερχομένων, θα αλλάξει την ψυχολογία των ανθρώπων και θα λειτουργήσει ως καταλύτης για να δούμε εμείς οι ίδιοι την πόλη και το μέλλον μας με διαφορετικό μάτι. Μια ανάσα, μια ελπίδα για να προχωρήσουμε μπροστά».
Το νέο πρόσωπο του απαξιωμένου κέντρου της Αθήνας προβλέπει διακοπή της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων στα 2,5 χλμ. από τη Λεωφόρο Αμαλίας έως την Πλατεία Αιγύπτου, πυκνή φύτευση με πολλά διαφορετικά δένδρα – από νεραντζιές έως μουριές και πλατάνια –, συγκέντρωση του νερού της βροχής σε υπόγειες δεξαμενές για το πότισμα των δένδρων αλλά και για τη λειτουργία σιντριβανιών, ποδηλατοδρόμους, μια φρεσκαρισμένη και τετράγωνου σχήματος Πλατεία Ομονοίας, αλλά και χαμηλότερη κατά 2 – 3 βαθμούς θερμοκρασία.
Η ιδέα είναι γεγονός ότι έχει γίνει δεκτή μετά βαΐων και κλάδων όχι μόνο από τον πολιτικό κόσμο της χώρας – στην τελετή ανακοίνωσης του νικητή του διαγωνισμού παραβρέθηκε ακόμη και ο Πρωθυπουργός – αλλά και από μεγάλη μερίδα των πολιτών, ιδιαιτέρως όσων βιώνουν καθημερινά την κατάντια του κέντρου. Υπάρχουν όμως και οι φωνές που μιλούν για περιττή πολυτέλεια στους χαλεπούς καιρούς μας.
Δεν είναι έργο βιτρίνας
«Το ακριβώς αντίθετο. Είναι ένα έργο αναπτυξιακό. Δεν είναι ένα έργο βιτρίνας. Το να μιλάμε λοιπόν για μια πεζοδρόμηση και μια δενδροφύτευση νομίζω ότι υποβιβάζει και το όραμα των ίδιων των Αθηναίων. Οταν υλοποιηθεί – κάτι που πιστεύω ότι θα συμβεί πολύ γρήγορα – ο μέσος Αθηναίος θα έχει κάθε λόγο να πάει να δουλέψει, να κατοικήσει, να διασκεδάσει, ακόμη και απλώς να περπατήσει στην Πανεπιστημίου. Ο κόσμος θα κατεβαίνει στο κέντρο, κατά συνέπεια θα υπάρχει και αγοραστικό κοινό. Και η οικονομική ζωή ανεβάζει και την κοινωνική ζωή. Οπου έχει υλοποιηθεί τέτοιο έργο, στη Βασιλεία, στη Ζυρίχη, στη Βαρκελώνη, έχει ανέβει το ακαθάριστο εθνικό προϊόν της πόλης και κατά συνέπεια της χώρας», υποστηρίζει ο Αντώνης Παπαδημητρίου.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι η ανάπλαση της Πανεπιστημίου θα προκαλέσει αυξήσεις στην αξία καταστημάτων και γραφείων, με αποτέλεσμα να γίνουν απρόσιτα στους περισσότερους. Γεγονός που κάθε άλλο παρά θα ευνοήσει την οικονομική ανάπτυξη του κέντρου. «Είναι διάχυτη η άποψη ότι θα ανέβουν οι αξίες των ακινήτων και είναι φυσικό να ανέβουν διότι έχουν καταβαραθρωθεί. Ποιος θέλει να αγοράσει ένα κατάστημα στο κέντρο, το οποίο θα μείνει ξενοίκιαστο για άγνωστο χρονικό διάστημα, ένα γραφείο ή ένα διαμέρισμα στο οποίο δεν θα μπορεί ούτε να πάει; Η άνοδος των τιμών είναι αναπόφευκτη. Στόχος του προγράμματος είναι η περιοχή να αναβιώσει με τα ίδια στρώματα που είχε πριν. Και αυτό θα καθοριστεί από την αγορά και από μία σειρά θεσμικών μέτρων», είναι η θέση του προέδρου του Ιδρύματος Ωνάση.
Απεργίες και επεισόδια στο κέντρο της πόλης, ακριβά ενοίκια, μειωμένη αγοραστική κίνηση είναι μόνο ορισμένοι από τους λόγους για τους οποίους οι τιμές των ακινήτων έχουν πέσει και τα κτίρια του κέντρου αδειάζουν. Χαρακτηριστικό είναι, άλλωστε, ότι στο πλαίσιο του Re-think εντοπίστηκαν περί τα 400 κτίρια που είναι, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, εγκαταλειμμένα από τη Λεωφόρο Αμαλίας έως την Πλατεία Αιγύπτου. Εντυπωσιακό μάλιστα είναι ότι επί της Πλατείας Ομονοίας σχεδόν κανένα κτίριο δεν χρησιμοποιείται, πλην ενός πολυκαταστήματος.
«Το κέντρο της Αθήνας έχει ερημώσει και αυτό είναι το μεγάλο κακό», παρατηρεί ο Αντώνης Παπαδημητρίου. «Πάμπολλα πολύ ωραία κτίρια έχουν μείνει κενά. Παλαιότερα λειτουργούσαν τουλάχιστον τα καταστήματα και ήταν κενά τα γραφεία. Τώρα ούτε τα καταστήματα δεν λειτουργούν. Γι’ αυτό και στόχος μας είναι να ξαναγίνει επιθυμητή η ζωή στο κέντρο της πόλης».
Η ασφάλεια δεν εξαρτάται μόνο από την Αστυνομία
Προσωρινή λύση στο πρόβλημα δίνει η νικητήρια πρόταση, η οποία περιλαμβάνει τη δημιουργία «θεάτρου 1.000 δωματίων», δηλαδή τη μετατροπή ενός ιδιωτικού κτιρίου στην Πλατεία Ομονοίας σε χώρο που θα φιλοξενεί θεατρικές και εικαστικές ομάδες ώστε να εκθέτουν τη δουλειά τους, κίνηση που εκτιμάται ότι θα επαναφέρει ζωή στην πλατεία αργά το βράδυ. «Με τον τρόπο αυτό πιστεύουμε ότι θα δημιουργηθεί ένα open mall, ένας ανοιχτός χώρος αγοράς, όπως άλλωστε είναι ολόκληρος ο άξονας παρέμβασης, όπου θα μπορείς να κάνεις τα πάντα: να δουλέψεις, να ψωνίσεις, να διασκεδάσεις, να περάσεις χρόνο με τα παιδιά σου, με το ποδήλατό σου και να ευχαριστηθείς».
Ακόμη όμως κι αν επιστρέψει ο κόσμος στα γραφεία και στα καταστήματα του κέντρου το πρωί, ποιος διασφαλίζει ότι ένας δρόμος δενδροφυτευμένος και χωρίς αυτοκίνητα δεν θα αποδειχθεί επικίνδυνος για όσους τον διασχίζουν τη νύχτα;
«Είναι σημαντικό το συγκεκριμένο πρόβλημα και ξέρω ότι οι αρχιτέκτονες το έχουν αντιμετωπίσει ήδη, διότι έχουν τεράστια εμπειρία σε παρόμοια έργα», παραδέχεται ο Αντώνης Παπαδημητρίου.
«Η ασφάλεια όμως ενός δημόσιου χώρου δεν εξαρτάται μόνο από την Αστυνομία και τα μέτρα που θα λάβει η Πολιτεία. Εξαρτάται και από την παρουσία των πολιτών. Εάν οι πολίτες αγαπήσουν αυτό τον χώρο – και αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα – τότε θα πάνε και θα ζήσουν εκεί. Και μόνο η παρουσία τους θα εμποδίσει όλες τις παραβατικές συμπεριφορές».
Θίγοντας το θέμα της ασφάλειας, κάποιος δεν μπορεί να μην ανακαλέσει αυτόματα την περίπτωση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, του μεγαλύτερου μουσείου της Ελλάδας και από τα σημαντικότερα παγκοσμίως, που όμως έχει χαμηλή επισκεψιμότητα λόγω της υποβαθμισμένης περιοχής στην οποία βρίσκεται και η οποία εντάσσεται μέσα στα όρια της μελέτης του Re-think Athens.
«Είναι γεγονός ότι τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 ήταν μία από τις ωραιότερες περιοχές της Αθήνας. Δυστυχώς, σήμερα έχει καταλήξει να είναι μία από τις χειρότερες. Η παρέμβαση που φτάνει έως την Πλατεία Αιγύπτου σίγουρα θα βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων. Μια ανάπλαση όμως δεν αρκεί για να φέρει την άνοιξη. Χρειάζεται να ληφθεί και μία σειρά θεσμικών μέτρων από την Πολιτεία, την περιφέρεια και τον δήμο. Τέτοιου είδους μέτρα εξετάζονται ήδη από το Ιδρυμα Ωνάση σε συνεργασία με ομάδα μελετητών που χρηματοδοτούμε και με το υπουργείο Ανάπτυξης για να καταλήξουμε σε ορισμένες προτάσεις, διότι πέρα από το θέμα της αστικής ανάπλασης υπάρχει και το θέμα της κοινωνικής ανάπλασης», επισημαίνει ο κ. Παπαδημητρίου.
Η αισιοδοξία ωστόσο που πηγάζει από την εφαρμογή του Re-think Athens στο μέλλον θα έρθει αντιμέτωπη με μια σκληρή πραγματικότητα: τις απεργίες των μέσων μαζικής μεταφοράς. Κάτι που θα αποκλείσει το κέντρο ασφυκτικά καθώς η κίνηση των αυτοκινήτων θα έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό, αφού πεζοδρομείται μια διαδρομή 2,5 χλμ.
«Δεν θα αποκλειστεί περισσότερο ή λιγότερο από ό,τι συμβαίνει σήμερα σε μια απεργία», είναι η επίσημη εκτίμηση. «Το αυτοκίνητο δεν αποκλείεται από το κέντρο, απλώς αλλάζει η ροή. Η κυκλοφοριακή μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα αυτοκίνητα θα έχουν λιγότερο χρόνο κυκλοφορίας διότι η κίνηση θα είναι πιο ρευστή καθώς θα υπάρχουν πολύ λιγότερα φανάρια».
Αναδόμηση ανάοικοδομικό τετράγωνο
Αν υποθέσουμε πως το Re-think Athens επιτυγχάνει τους στόχους του, ποια θα ήταν η παρέμβαση που θα ήθελε να δει ο Αντώνης Παπαδημητρίου στην Αθήνα ώστε η πόλη να αποκτήσει την ιδανική εικόνα;
«Οι περιοχές όπως η Κυψέλη, τα Πατήσια, τα Εξάρχεια, η Νεάπολη, τα Σφαγεία που είναι κάτω από την Ακρόπολη, είναι γεμάτες με πολυκατοικίες που δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κατοίκων και καταρρέουν. Θα ήθελα να βρεθεί ένας τρόπος ώστε να γίνει αναδόμηση ανά οικοδομικό τετράγωνο. Να φύγουν δηλαδή οι παλιές πολυκατοικίες, αυτές που δεν εξυπηρετούν πια, και να χτιστεί σε κάποιο σημείο του τετραγώνου μια μεγάλη οικοδομή που να είναι αισθητικά άρτια, με τις ανέσεις που περιμένει ο μέσος πολίτης και υπόγειο γκαράζ. Αν σκεφτείτε ότι ένα οικοδομικό τετράγωνο έχει 8 – 10 πολυκατοικίες, με μια οικοδομή που θα καταλαμβάνει 25% – 33% του τετραγώνου θα αποδίδεται όλο το υπόλοιπο για πράσινο. Δεν είναι ανέφικτο να εφαρμοστεί, αρκεί να γίνει μια υπέρβαση. Θα υπάρξουν οι γνωστές αντιδράσεις, κάτι που μπορεί να γίνει σε μια περιοχή που προσεγγίζουμε τώρα και έχει άμεση σχέση με την ανάπλαση».
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, το έργο θα είναι έτοιμο το 2015 ή, το πολύ, στις αρχές του 2016. Το Ιδρυμα Ωνάση έχει, άραγε, στα σκαριά το επόμενο σχέδιο παρέμβασης στην πόλη;
«Ας καταπιούμε αυτή την μπουκιά και θα δούμε για τα υπόλοιπα. Ηδη έχουμε τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, που είναι ένα τεράστιο πρότζεκτ και το οποίο άρχισε να λειτουργεί. Μόλις στήσαμε τη Στέγη και έχει πάρει τον δρόμο της, ξεκινήσαμε ένα δεύτερο έργο. Για το τρίτο θα σας απαντήσω το 2015», καταλήγει ο πρόεδρος του Ιδρύματος.
