Κατέχει ένα ενδιαφέρον ρεκόρ. Εχει βάλει την υπογραφή της τα τελευταία 40 χρόνια από τη γλυπτή προκυμαία και την κεντρική πλατεία του Φλοίσβου στο Παλαιό Φάληρο ώς το θέατρο του λατομείου της Αιξωνής στη Γλυφάδα, τον γλυπτό ποταμό στη Λάρισα και τις εικαστικές παρεμβάσεις στη Δυτική Περιφερειακή Οδό Υμηττού. Κι όμως, όπως υποστηρίζει, ούτε ένα έργο της δεν έχει βανδαλιστεί. «Κι αυτή είναι η μεγάλη μου χαρά», λέει η γλύπτρια αστικού τοπίου Νέλλα Γκόλαντα. «Θυμάμαι όταν έφτιαχνα την προκυμαία στον Φλοίσβο, πριν από τρεις δεκαετίες, πιο δίπλα, στο πάρκο, γίνονταν σχεδόν κάθε βράδυ καταστροφές. Μου έλεγαν «βγάλε φωτογραφίες για να θυμάσαι τι έκανες. Δεν θα μείνει τίποτα». Κι όμως, κανείς δεν την πείραξε. Αν και να σας πω κάτι; Οταν κάνω ένα έργο με απασχολεί τόσο πολύ, εξαντλώ όλες τις ιδέες και τις πιθανές λύσεις που δεν έχω να δώσω κάτι παραπάνω. Και να το δω να καταστρέφεται δεν θα σκιρτήσει η καρδιά μου. Περνάω από δίπλα και δεν γυρίζω να δω αν είναι στη θέση του. Μήπως ξέρετε τι έχει απογίνει το έργο μου «Ερως – Δήμητρα» έξω από το κτίριο της Αγροτικής Τράπεζας στη συμβολή Πανεπιστημίου και Κριεζώτου; Εγώ δεν έχω κοιτάξει αν υφίσταται μετά από τόσα επεισόδια στο κέντρο. Είμαι έτοιμη για το επόμενο».

Και τώρα, για τι είναι έτοιμη η διακεκριμένη διεθνώς δημιουργός, που ξεκίνησε την καριέρα της ως χαράκτρια, αλλά γρήγορα βγήκε στην τρίτη διάσταση θέλοντας να προχωρήσει σε «εξανθρωπισμό του δημοσίου χώρου», όπως λέει, μετατρέποντας το αδιάφορο αστικό τοπίο σε χώρο ελκυστικό και βιώσιμο από τους κατοίκους των μεγαλουπόλεων; «Φέτος συμπληρώνονται 35 χρόνια από την τελευταία μου έκθεση σε γκαλερί. Ηταν Φεβρουάριος του 1982 στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, όταν παρουσίασα έργα τριών διαστάσεων από πλεξιγκλάς καθώς ήθελα να βγω πάση θυσία στον χώρο. Και τώρα επιστρέφω στην ίδια γκαλερί για να παρουσιάσω τις μεγάλες 17 ξυλογραφίες που αποτελούσαν την πρώτη μου έκθεση το 1970 υπό τον τίτλο «Ελληνικός χώρος» και για τις οποίες ο Σεφέρης είχε πει ότι «επιτέλους κάποιος είδε τον αττικό ουρανό ανάμεσα από τις κολόνες». Για μένα αυτά τα χαρακτικά είναι η μητέρα όλων των μαχών. Μαζί τους θα δείξω για πρώτη φορά και 15 ασπρόμαυρα χαρακτικά που έφτιαξα την περίοδο του θεάτρου της Αιξωνής (1984-1986) κι ένα βίντεο που αφορά στο θέατρο και παρουσιάστηκε μαζί με έξι ακόμη σχετικά με τη δουλειά μου στο πλαίσιο της τελευταίας Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας», απαντά η ακάματη 76χρονη, για το έργο της οποίας γράφει επ’ ευκαιρία της έκθεσης ο ιστορικός τέχνης Ντένης Ζαχαρόπουλος.

Για ποιον λόγο όμως μια καλλιτέχνις που αγωνίστηκε να κατακτήσει την τρίτη διάσταση και θέλησε με πάθος να ασχοληθεί με τον δημόσιο χώρο επιλέγει να κλειστεί στους τέσσερις τοίχους μιας γκαλερί; «Αισθάνομαι την ανάγκη να βρω ένα τρόπο να γνωρίσουν ιδιαιτέρως οι νέοι όσο το δυνατόν πιο άμεσα τα έργα τοπίου που έγιναν πριν χρόνια. Είναι έργα βιωματικής σχέσης, που στοχεύουν στην επανίδρυση ξεχασμένων σχέσεων μεταξύ ανθρωπογενούς, φυσικού και ιστορικού τοπίου και την ανάδυση απρόβλεπτων εκφράσεων τέχνης. Στοχεύουν στον καθημερινό άνθρωπο», εξηγεί η Νέλλα Γκόλαντα, που εκτός των άλλων είναι και το πρώτο επίτιμο μέλος της Πανελλήνιας Ενωσης Αρχιτεκτόνων Τοπίου.

ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΛΑΤΟΜΟΙ. Κοιτάζοντας προς τα πίσω, με τι συγκινείται περισσότερο η Γκόλαντα –με βαφτιστικό όνομα που «σχετίζεται με την αρχή και το τέλος του Τρωικού Πολέμου καθώς το Νέλλα προέρχεται από το Ελένη και το Πηνελόπη»; Με τα έργα της, ανάμεσά τους σπίτια και τοίχοι – γλυπτά; Με τις περισσότερες από δέκα συμμετοχές της σε Μπιενάλε και τις διακρίσεις; Με τις δημοσιεύσεις σε μεγάλα περιοδικά του εξωτερικού; «Με δυο κατηγορίες ανθρώπων. Πρώτον, με τους νέους όταν έρχονται και μου λένε ότι μεγάλωσαν μέσα στα έργα μου κι ότι τους επηρέασαν στην επιλογή των σπουδών τους. Θυμάμαι μια φορά δε στη Λάρισα, όπου έχω μεγαλώσει κι έχω μέσω του Γλυπτού Ποταμού προσπαθήσει να επανασυνδέσω τη σχέση των κατοίκων με τον Πηνειό, έναν 24χρονο Ρομά. Είχα πάει στη μάντρα – παλαιοπωλείο που διατηρούσε με τον πατέρα του για να αγοράσω έναν δίσκο σερβιρίσματος κι εκείνος ήρθε πολύ διστακτικά όταν άκουσε ποια είμαι να μου πει «σας ευχαριστούμε, με το έργο σας μάς έχετε αλλάξει τη ζωή». Και η δεύτερη κατηγορία είναι οι άνθρωποι που εργάζονται στα συνεργεία. Στην αρχή δεν καταλαβαίνουν τι κάνουμε, αλλά μετά το εκτιμούν. Θυμάμαι ακόμη τους εργάτες στο θέατρο της Αιξωνής που τους φαίνονταν παράξενο όλο αυτό που γινόταν συν το γεγονός ότι μια γυναίκα τούς έδινε οδηγίες για να μετακινούν μεγάλους λίθινους όγκους ζητώντας τους ακρίβεια. Οταν γύρισαν μετά τις διακοπές του Πάσχα και είδαν με την απόσταση των 15 ημερών τι είχε γίνει στον χώρο, έλεγαν «μα, αυτό είναι διαστημικό, είναι έτοιμο να πετάξει!». Δεν ξεχνώ επίσης τους παλιούς λατόμους που δούλευαν μαζί μου και με την αρχιτέκτονα Ασπασία Κουζούπη (σ.σ. κόρη της Νέλλας Γκόλαντα) για τη δημιουργία του Ανοιχτού Μουσείου Παλαιάς Λατομικής Τέχνης στα λατομεία Διονύσου. Στην αρχή κρυφοκοιτούσαν για να δουν τι θα κάνουμε. Μετά ήταν ενθουσιασμένοι που δούλεψαν για να ξαναφτιαχτεί το παλιό λατομείο. Και μια μέρα τους άκουσα να λένε στους χειριστές των εκσκαφικών μηχανημάτων «αυτές οι γυναίκες κάνουν ένα καινούργιο επάγγελμα: είναι γλύπτες βουνών!»».

Info

H έκθεση της Νέλλας Γκόλαντα «Η εμπλοκή του χώρου: από τα χαρακτικά στα κατοικημένα γλυπτά τοπία» εγκαινιάζεται την Πέμπτη στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Γλύκωνος 4. Εως την 1η Απριλίου

Τελευταία Νέα