«Η Τουρκία χρειάζεται μια σοβαρή περίοδο αποκατάστασης»

Τον έχουν χαρακτηρίσει έναν από τους «σημαντικότερους διανοούμενους της Τουρκίας». Ο Μουράτ Μπελγκέ είναι ακαδημαϊκός, μεταφραστής, βιβλιοκριτικός, αρθρογράφος και ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Παρά λίγο γλίτωσε δεκάχρονη φυλάκιση το 2005 όταν διοργάνωσε συνέδριο για την γενοκτονία των Αρμενίων στο Πανεπιστήμιο Μπιλγκί της Κωνσταντινούπολης όπου είναι καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας. Επί χρόνια αρθρογραφούσε στην εφημερίδα «Ραντικάλ» και αργότερα στην «Ταράφ». Εχει μεταφράσει στα τουρκικά έργα του Τζέιμς Τζόις, του Κάρολου Ντίκενς, του Ντ. Χ. Λόρενς και του Ουίλιαμ Φόκνερ.

«Γεωγραφικά η Τουρκία βρίσκεται στην μέση του Παλαιού Κόσμου, μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής. Αυτή η γεωγραφική τοποθέτηση αντικατοπτρίζεται στην κουλτούρα της κοινωνίας μας. Εκεί κάποιος μπορεί εύκολα να παρατηρήσει πολιτιστικά στοιχεία που συνδέονται με την Ανατολή, τη Δύση, τον Βορρά και τον Νότο. Ομως πρόκειται για ένα μοναδικό μείγμα, μέσα στο οποίο τα στοιχεία του δεν ξεχωρίζουν προς την μια ή την άλλη κατεύθυνση. Το σχετικό βάρος αυτών των στοιχείων ίσως αλλάζει ανάλογα με τις διάφορες ιστορικές φάσεις. Αυτή τη στιγμή, που βρίσκεται στην εξουσία ένα καθ’ ομολογίαν ισλαμικό κόμμα, μπορεί να φαίνεται ότι τα συντηρητικά – ισλαμικά στοιχεία έχουν μεγαλύτερο βάρος, όμως αυτό δεν εξηγεί την πλήρη εικόνα. Αντιτιθέμενες δυνάμεις και τάσεις ενυπάρχουν που ίσως εμφανίζονται συντηρητικές αυτή τη στιγμή, ίσως όμως στο μέλλον έχουν μη αναμενόμενες συνέπειες. Οπως είναι τα πράγματα αυτή τη στιγμή, ο πρόεδρος Ερντογάν και το κυβερνών κόμμα έχουν υιοθετήσει μια ανοιχτά αντιδυτική προσέγγιση. Η εχθρότητα –που δεν καλύπτεται καθόλου –στην ιδέα να γίνει η Τουρκία μέλος της ΕΕ, την οποία δείχνουν ευρωπαίοι ηγέτες με επιρροή χωρίς αμφιβολία παίζει σημαντικό ρόλο στη λαϊκή αντίδραση στην Τουρκία. Ομως δεν πιστεύω ότι αυτό είναι οριστικό. Εάν η περηφάνια μπει στην άκρη, εκείνοι που τάσσονται υπέρ της ΕΕ (ίσως και για τους λάθος λόγους) είναι πολύ περισσότεροι από εκείνους που τάσσονται εναντίον».

Ο Ταγίπ Ερντογάν, ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, είναι ένας λαϊκιστής πολιτικός. Στην Τουρκία, οποιαδήποτε μορφή λαϊκισμού πρέπει να συγχωνευθεί με κάποιου είδους ισλαμισμό, μια και πρέπει να λειτουργήσει σε αντιπαράθεση με το κεμαλικό κοσμικό κράτος. Ενα από τα χαρακτηριστικά του λαϊκισμού είναι ότι υποδύεται πως υπερασπίζεται τα δικαιώματα ενός συγκεκριμένου τμήματος του πληθυσμού ως την ουσία ολόκληρης της κοινωνίας. Αυτό το τμήμα υποτίθεται ότι υστερεί υλικά και πνευματικά από άλλες κοινωνικές ομάδες που έχουν σφετερισθεί τα δικαιώματα κάποιων άλλων και έτσι έχουν γίνει η προνομιούχος ελίτ. Αρα, θεωρούνται παρασιτική κοινωνική ομάδα και δεν ανήκουν στην κοινωνία. Αυτό έχει υπάρξει το ιδεολογικό επιχείρημα και η βάση της πολιτικής του Ερντογάν μετά την εξέγερση στο Γκεζί. Η «εχθρότητα» είναι ουσιώδες στοιχείο αυτής της πολιτικής. Και ο Ερντογάν δεν έχει διστάσει να εμφανίζεται ως ένας καβγατζής ηγέτης και απελευθερωτής του «λαού» απέναντι σε ακαθόριστους «εχθρούς του λαού» που διαρκώς αλλάζουν. Η Δύση, η Αριστερά, οι λεγόμενοι φιλελεύθεροι, οι οπαδοί του Γκιουλέν και φυσικά, εκείνοι που υπερασπίζονται τα δικαιώματα των Κούρδων γίνονται περιστασιακά «ο εχθρός»».

«Η ισχύς του ΑΚΡ άρχισε να φθίνει στις εκλογές του Ιουνίου του 2016, όπου οι ψηφοφόροι του μειώθηκαν και έμεινε ως μειοψηφία στο Κοινοβούλιο. Ο Ερντογάν αμέσως άλλαξε την πολιτική της επίτευξης «ειρηνικής λύσης» για το κουρδικό ζήτημα. Εκτοτε, έχει ακολουθήσει μια στρατηγική υψηλής πολιτικής έντασης. Αυτό δεν άλλαξε ούτε στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Η αντιπολίτευση, καθώς βλέπει ότι η ένταση λειτουργεί υπέρ του Ερντογάν, έχει υιοθετήσει γενικά μια διαφορετική στρατηγική. Δεν χρησιμοποιούν γλώσσα με όρους όπως «προδοσία», «εχθροί του λαού», «αντίδραση» κ.λπ. Καταφεύγουν συχνά σε όσο περισσότερο χιούμορ μπορούν στη διάρκεια της εκστρατείας τους».