Είναι πολλά τα ζητήματα που θα μας απασχολήσουν το 2018. Το βασικό είναι πως η πολυδιαφημισμένη έξοδος από τα Μνημόνια όχι μόνο δεν είναι καθαρή, αλλά ούτε βιώσιμη ή ασφαλής. Θα είναι πάρα πολύ δύσκολο να επιτευχθούν τα υψηλά πλεονάσματα του 3,5%, ενώ τα μέτρα θα συνεχίσουν να είναι υφεσιακά, με ισχνή ανάπτυξη ή πισωγύρισμα. Κάτω από αυτό το πρίσμα, στην ατζέντα θα μπουν πολλά μικρότερα προβλήματα, κυριότερο από όλα οι πλειστηριασμοί και οι καταθέσεις. Η προστασία της πρώτης κατοικίας έχει πάει στα αζήτητα και δεν βλέπω η κυβέρνηση να μπορεί να δώσει λύση. Παράλληλα, πιστεύω πως θα συζητηθούν ζητήματα ασφάλειας σε σχέση με το Προσφυγικό, ενώ πάντα υπάρχει ο κίνδυνος ανόδου της Ακροδεξιάς –τα δύο, άλλωστε, είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Εκτιμώ επίσης ότι όπως άνοιξε η ατζέντα των ελληνοτουρκικών θα συνεχίσει μαζί με άλλα εθνικά θέματα που θα έρθουν ξανά στο προσκήνιο όπως το Σκοπιανό και το Αιγαίο. Στο εσωτερικό, θεωρώ πως η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να φέρει νόμο για αναλογικό σύστημα στην τοπική αυτοδιοίκηση –και με αφορμή αυτό θα ανοίξουν μείζονα ζητήματα για την ανάγκη σοβαρών αλλαγών. Βέβαια, αυτή η κυβέρνηση δεν φέρνει σοβαρές αλλαγές, ενώ ακόμα και ο συγκεκριμένος νόμος, όποτε τελικά έρθει, περισσότερα προβλήματα θα μας δημιουργήσει.

Εκλογές; Εκλογές πρέπει να γίνουν γρήγορα, γιατί όσο παραμένουν στην εξουσία είναι επικίνδυνοι για τη χώρα. Οι ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ πρέπει να φύγουν, είναι μακράν η χειρότερη κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης, είναι εθνολαϊκιστές και ψεύτες. Θα τις κάνουν όμως; Δύο πράγματα πιστεύω: ο Αλέξης Τσίπρας θα προσπαθήσει να μείνει στην εξουσία όσο περισσότερο μπορεί, με πάρα πολλούς τρόπους. Από την άλλη, σκεπτόμενος ο ίδιος το δικό του συμφέρον, αν καταλάβει την απειλή, μπορεί και να πάει σε εκλογές μέσα στην επόμενη χρονιά. Ποια είναι η απειλή; Το ’18 θα πρέπει να περάσει έναν προϋπολογισμό όπου 700.000 συνταξιούχοι θα έχουν περικοπή της προσωπικής διαφοράς με τον νόμο Κατρούγκαλου, ενώ δεν θα μπορεί να μοιράσει μποναμάδες –πώς θα μπορούσε με 3,5% πλεόνασμα;

Μιλώντας από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, εκτιμώ πως είναι τουλάχιστον πρόχειρο να προσπαθείς να δημιουργείς γέφυρες με ένα κόμμα τη στιγμή που χρησιμοποιείς εντελώς διχαστικό λόγο για τη δική μας παράταξη. Καταλαβαίνω, βέβαια, πως υπάρχει μια ανάγκη για άλλες συμμαχίες –από τη στιγμή που οι βουλευτές του στους διαδρόμους σχολιάζουν πως θα προτιμούσαν κάποιον άλλο κυβερνητικό εταίρο. Εμείς όμως δεν είμαστε δεκανίκι κανενός, ούτε του Τσίπρα ούτε του Μητσοτάκη.

Αυτό που έγινε αργά και σταθερά τέλειωσε με ένα τόλμημα. Από τη στιγμή που η Φώφη Γεννηματά ανέλαβε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, συστηματικά υπήρξε η ανάγκη να συνεννοηθούμε, να τελειώσει το σκορποχώρι. Επρεπε, βήμα βήμα, να καταλάβουμε πως αν ενωθούμε, όχι επίπλαστα, αλλά ουσιαστικά, θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε σ’ αυτό που περιμένει ο κόσμος που δεν είναι δεξιός, αλλά έχει απογοητευτεί από τον Τσίπρα. Η Γεννηματά το τόλμησε, το έστησε και, όταν έβαλε ως διακύβευμα την εξουσία που είχε, έφερε πολλές θετικές αναταράξεις στον χώρο. Ελεγαν «αυτοί δεν μπορούν να τα βρουν μεταξύ τους, θα βγάλουν τη χώρα από την κρίση;» –πλέον αποφασίσαμε πως, παρά τις διαφορές μας, έχουμε χρέος να μπούμε στην πρώτη γραμμή ενωμένοι, όπως έκανε τόσες φορές στην ιστορία της η Δημοκρατική Παράταξη. Δεν φτάνει που κάναμε αυτοκριτική. Τα λάθη μας, η διολίσθησή μας σε πρακτικές πελατειακού κράτους έγιναν βίωμα. Επιπλέον, επαναφέραμε στο προσκήνιο με περηφάνια, όχι με αλαζονεία, τις παρακαταθήκες της Παράταξης: τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις, από το ΕΣΥ και το ΑΣΕΠ μέχρι τη Διαύγεια και την ηλεκτρονική συνταγογράφηση.

Θεωρώ πως η διαφορετικότητα των απόψεων μέσα στο Κίνημα Αλλαγής είναι πλούτος. Κέντρο, οικολόγοι, σοσιαλδημοκράτες, ανανεωτική Αριστερά. Αυτές είναι πολιτικές πτυχές που μπορούν να εμπλουτίσουν τον διάλογο. Πλέον δεν θέλουμε να βάζουμε κάτω από το χαλί πολιτικές διαφορές. Επιδιώκουμε να τις αναδείξουμε με κατοχύρωση των τάσεων και των πολλών απόψεων –και στα ζητήματα που δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε, πλειοψηφίες και μειοψηφίες. Αυτό είναι η δημοκρατία. Ενας τρόπος δε να ξεπεράσουμε τις διαφωνίες μας είναι να απευθυνόμαστε στους πολίτες με δημοψηφίσματα, ακόμα και ηλεκτρονικά. Το μεγάλο ζητούμενο είναι αυτή η διαδικασία να μην εξελιχθεί σε μια σύγκρουση μηχανισμών γιατί οι πολίτες θα μας γυρίσουν την πλάτη.

Εχουμε ξεκαθαρίσει με κάθε τρόπο ότι θέλουμε ο νέος φορέας να είναι ο νέος πρωταγωνιστής στο πολιτικό σκηνικό. Θέλουμε ανατροπές συσχετισμών. Οπως και αν πάνε τα πράγματα, εμείς δεν ετεροκαθοριζόμαστε. Δεν είμαστε λίγο πιο κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ ή στη ΝΔ, προσδιορίζουμε μόνοι μας την πολιτική μας. Παραγωγή πλούτου και δίκαιη διανομή του με οικοδόμηση κράτους πρόνοιας, καθώς και μεγάλες αλλαγές που χρειάζονται για τη δημοκρατική λειτουργία της χώρας. Τσίπρας και Καμμένος έχουν βάλει στο στόχαστρο θεσμούς όπως η Δικαιοσύνη και τα ΜΜΕ: αυτοί είναι οι πυλώνες με βάση τους οποίους θα συνεχίσουμε την πολιτική μας, μαζί με τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις σε ό,τι κρατά τη χώρα πίσω. Προσερχόμαστε σε συνεργασίες μόνο με αυτές τις βάσεις. Εθνική συνεννόηση δεν σημαίνει πάντα συνεργασίες, βέβαια. Υπερβαίνει τα κομματικά όρια.