Αναζήτηση
Ελληνες πολίτες με συμπτώματα κατάθλιψης εξαιτίας της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης. Πρόσφυγες και μετανάστες με μετατραυματικό στρες, λόγω της εμπόλεμης κατάστασης που έζησαν στις χώρες τους αλλά και της παραμονής τους σε άθλιες συνθήκες στα κέντρα κράτησης: Δεκάδες άτομα με ψυχικές παθήσεις απευθύνονται σε καθημερινή βάση στις δημόσιες δομές ψυχικής υγείας.
Το τελευταίο διάστημα, ωστόσο, παρατηρείται πολύ συχνά το φαινόμενο οι δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας να παραπέμπουν ασθενείς σε αντίστοιχα προγράμματα που «τρέχουν» μη κυβερνητικοί οργανισμοί. Η τακτική αυτή έρχεται να επιβεβαιώσει πως το Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι ο μεγάλος – και ψυχικά – ασθενής.
Πολλές είναι οι παραπομπές που δέχεται από το Δημόσιο η μη κυβερνητική οργάνωση «Γιατροί του Κόσμου». Από τον Ιανουάριο του 2018 η οργάνωση υλοποιεί ένα πρόγραμμα ψυχικής υγείας, υποστηρίζοντας ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, άτομα που διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχειας, άστεγους, πρόσφυγες και μετανάστες. Από τον Ιανουάριο έως και τον Μάιο του 2018 καταγράφηκαν στο σύνολο των προγραμμάτων των Γιατρών του Κόσμου 2.069 συμβουλευτικές συνεδρίες, εκ των οποίων οι 713 αφορούσαν την ψυχική υγεία. Μάλιστα, οι κυριότερες εθνικότητες των ωφελουμένων ήταν Σύριοι, Έλληνες και Ιρακινοί. Όπως σημειώνει η ψυχολόγος του προγράμματος, Λυδία Μυλωνάκη, σήμερα, το πρόγραμμα αμιγώς ψυχικής υγείας παρακολουθεί και υποστηρίζει συνολικά 200 άτομα, γενικό και προσφυγικό πληθυσμό.
Το Πολυιατρείο των Γιατρών του Κόσμου, οι άλλες οργανώσεις αλλά και το Δημόσιο είναι οι…δεξαμενές από τις οποίες προέρχονται οι ωφελούμενοι του προγράμματος. «Καθημερινά καταγράφουμε πολλές παραπομπές περιστατικών ψυχικής υγείας από τα δημόσια νοσοκομεία σε εμάς. Αυτό, προφανώς οφείλεται στο γεγονός ότι από τη μία έχουμε αύξηση των περιστατικών και από την άλλη οι περικοπές στον τομέα της ψυχικής υγείας από το 2009 και μετά είναι διαρκείς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι δημόσιες δομές ψυχιατρικής να είναι υποστελεχωμένες, το υπάρχον προσωπικό να χρειάζεται περαιτέρω εξειδίκευση και οι ασθενείς με ψυχική νόσο να εκτίθενται. Παρά τις προσπάθειες των γιατρών, οι οποίοι αναγκάζονται να δουλέψουν σε ένα προβληματικό πλαίσιο, όπως αυτό της ψυχικής υγείας», τονίζει στα «ΝΕΑ» ο επιχειρησιακός διευθυντής των Γιατρών του Κόσμου, Τάσος Υφαντής. Παράλληλα, όπως σημειώνει, αρκετές από τις παραπομπές αφορούν πρόσφυγες και μετανάστες, καθώς στα δημόσια νοσοκομεία υπάρχει κενό στη διερμηνεία, με αποτέλεσμα τα περιστατικά αυτά να παραπέμπονται στην οργάνωση που χρησιμοποιεί τους ίδιους διερμηνείς σε κάθε θεραπευόμενο. Άλλωστε, όπως εξηγούν οι άνθρωποι του προγράμματος, η διερμηνεία στην ψυχική υγεία δεν είναι απλά η μετάφραση, «είναι ο άνθρωπος που θα κάνει τον ασθενή να τον εμπιστευτεί».
Αυτή τη στιγμή, μάλιστα, από τα περίπου 200 περιστατικά ψυχικής υγείας που παρακολουθούνται από το πρόγραμμα της οργάνωσης, πάνω από 20 είναι παραπομπές από το Δημόσιο.
Ενδεικτικά της κατάστασης που επικρατούν στα δημόσια νοσοκομεία και ειδικά στον τομέα ψυχικής υγείας είναι τα πρόσφατα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Ομοσπονδία Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ). Σύμφωνα, λοιπόν με τα στοιχεία, στα δύο ψυχιατρικά νοσοκομεία της Αττικής εξετάζονται ετησίως 150.000 περιστατικά, στο πλαίσιο των τακτικών ιατρείων και νοσηλεύονται τουλάχιστον 10.000 ασθενείς. Την ίδια στιγμή δεκάδες ράντζα, λίστες αναμονής και οι ελλείψεις σε προσωπικό αποτελούν καθημερινότητα. Είναι χαρακτηριστικό πως στη χώρα μας έχουμε 19 διαθέσιμες ψυχιατρικές δομές ανά 100.000 πολίτες ενώ ο μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 73 δομές ανά 100.000 κατοίκους. Άλλωστε, σύμφωνα με όσους γνωρίζουν καλά το κομμάτι της υγείας, η σύγκριση της ελληνικής πραγματικότητας με αυτή της υπόλοιπης Ευρώπης είναι αποκαρδιωτική: Η αναλογία γιατρού – νοσηλευτή στην Ευρώπη είναι 1 προς 3, την ώρα που στη χώρα μας ένας γιατρός αντιστοιχεί σε μισό νοσηλευτή.
Στο πρόγραμμα ψυχικής υγείας, που υλοποιείται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, οι περιπτώσεις που φτάνουν στα γραφεία της οργάνωσης έχουν συχνά κοινά χαρακτηριστικά. «Ζητούν βοήθεια περιστατικά με διαφορετικές διαγνώσεις ωστόσο οι πιο συνηθισμένες είναι οι διαταραχές προσαρμογής κυρίως για τον προσφυγικό πληθυσμό, με καταθλιπτικά συμπτώματα. Είναι άνθρωποι, οι οποίοι ερχόμενοι στην Ελλάδα τους τάζουν πολλά και όταν δουν τελικά την πραγματικότητα απογοητεύονται, αισθάνονται ματαίωση. Παράλληλα, όμως, οι πρόσφυγες και μετανάστες ταλαιπωρούνται από μετατραυματικό στρες – είτε εξαιτίας καταστάσεων που έζησαν στις χώρες τους, για παράδειγμα στο Ιράν ή το Ιράκ με τους Ταλιμπάν – είτε λόγω της πολύμηνης παραμονής τους στα κέντρα κράτησης στην Ελλάδα», σημειώνει η ψυχολόγος, κ Μυλωνάκη.
Έφυγε από την Αιθιοπία, όπου φυλακίστηκε για τέσσερις μήνες και βασανίστηκε, για τις πολιτικές του ιδέες. Ο 28χρονος Κάμπο μετά την αποφυλάκισή του έφυγε από τη χώρα, έφτασε στην Ελλάδα, όπου παρέμενε για τουλάχιστον τέσσερις μήνες στον καταυλισμό της Μόριας. Από το νησί έφυγε πριν την προκαταγραφή, με αποτέλεσμα να μην είναι αιτών άσυλο. Ο νεαρός από την Αιθιοπία ήταν δύο χρόνια στην Αθήνα σε κατάσταση αστεγίας και έντονες αυτοκτονικές τάσεις. Όταν ζήτησε βοήθεια από τους Γιατρούς του Κόσμου ακόμη και τα αγγλικά του ήταν περιορισμένα, ήταν ένα περιστατικό αφημένο, λένε οι υπεύθυνοι του προγράμματος ψυχικής υγείας.
Με ιατρική και κοινωνική υποστήριξη μίλησε – με δυσκολία αρχικά – για όσα βίωσε στη Μόρια, τους καυγάδες, τις φωτιές που έμπαιναν στον καταυλισμό από ομάδες. Σιγά σιγά, όμως, η εικόνα του Κάμπο άρχισε να βελτιώνεται και μάλιστα η οργάνωση με νομική βοήθεια κατάφερε να κάνει άρση γεωγραφικού περιορισμού λόγω της ψυχικής κατάστασης του νεαρού και να ξεκινήσει τη διαδικασία αίτησης ασύλου.
Για μια ψυχική υγεία που αξίζει σε όλους
Σύμφωνα με τον επιχειρησιακό διευθυντή των Γιατρών του Κόσμου, Τάσο Υφαντή, η οργάνωση έχει μία σειρά προτάσεων, που βρίσκονται σε πλήρη εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό σύστημα για την ψυχική υγεία.
«Μιλάμε για ένα σύστημα που θα προάγει την ψυχική υγεία στην κοινότητα και ταυτόχρονα θα στοχεύει στην αποϊδρυματοποίηση. Θα πρέπει οι ίδιοι οι ασθενείς να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων και να ενημερώνονται για τη θεραπεία που θα ακολουθηθεί. Όπως είναι αναγκαίο να συμμετέχουν στην όλη διαδικασία και να ενημερώνονται και οι οικογένειες των ασθενών», επισημαίνει. Προσθέτει δε, πως ένα σύστημα ψυχικής υγείας που θα έχει στο επίκεντρό του τον ασθενή, θα πρέπει να εξασφαλίζει και τη συνεργασία όλων των δομών του τομέα – δημόσιες και ιδιωτικές δομές αλλά και τις δομές των μη κυβερνητικών οργανώσεων. «Αυτή τη στιγμή το δαιδαλώδες και κατακερματισμένο σύστημα δεν «επιτρέπει» την επικοινωνία των δομών μεταξύ τους, με αποτέλεσμα άλλοτε να υπάρχει αλληλοκάλυψη στις υπηρεσίες και άλλοτε να δημιουργούνται κενά».
